Το ΥΠΕΘΑ αιτείται χρηματοδότηση για τα εξοπλιστικά που θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τις 30 Μαΐου 2026. Μαζί με τον κατάλογο κατατέθηκε και επικαλυπτική επιστολή
Τον κατάλογο των εξοπλιστικών προγραμμάτων για τα οποία η χώρα μας αιτείται χρηματοδότηση από τον μηχανισμό «Δράση ασφάλειας για την Ευρώπη» (SAFE: Security Action for Europe) φέρεται ότι προχώρησε στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας το υπουργείο Εθνικής Αμυνας (ΥΠΕΘΑ).
- Από τον Περικλή Ζορζοβίλη
Σύμφωνα με πληροφορίες, υποβλήθηκε εκ νέου ο ίδιος κατάλογος που είχε υποβληθεί το Σάββατο 29 Νοεμβρίου και η μόνη διαφορά εντοπίζεται στην επικαλυπτική επιστολή προς τον επίτροπο για την Αμυνα και το Διάστημα Αντριους Κουμπίλιους. Στην επιστολή επισημαίνεται ότι τα υποβληθέντα προγράμματα αντιπροσωπεύουν τις ανάγκες και ότι η χώρα αιτείται χρηματοδότηση από το SAFE για όσα εξ αυτών θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τις 30 Μαΐου 2026 οι προβλεπόμενες από τον σχετικό κανονισμό διαδικασίες και μέχρις ύψους 787.669.283 εκατ. ευρώ, που είναι το ποσό της προσωρινής κατανομής.
Η εξέλιξη είχε προδιαγραφεί στις 15 Δεκεμβρίου από τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Νίκο Δένδια στην ομιλία του στην Ολομέλεια της Βουλής κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου για την κύρωση του Κρατικού Προϋπολογισμού για το οικονομικό έτος 2026. «Η χώρα πρότεινε προγράμματα στο SAFE που ήδη υπάρχουν στο εξοπλιστικό της πρόγραμμα» ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός Εθνικής Αμυνας και εξήγησε ότι «ο λόγος που ανέβηκε στα 3 δισ. ευρώ -κάτι λιγότερο- αυτός ο υπολογισμός είναι γιατί η χώρα πρόβαλε πάρα πολλές εναλλακτικές. Γιατί τίποτα στο SAFE δεν έχει λήξει».
Πρόσθεσε ότι «το SAFE έχει ακόμα τρεις μήνες για να καταλήξουμε ποια χώρα θα μετέχει πού, κι όταν καταλήξουμε αυτό θα έρθει στη Βουλή, στην Επιτροπή Εξοπλιστικών, για την έγκριση από την Εθνική Αντιπροσωπία» και επισήμανε ότι «για την ώρα το SAFE είναι ένα matrix δυνατοτήτων και θελήσαμε να έχουμε την ευρύτερη δυνατή πιθανότητα, για να επιλέξουμε με ποιον και σε τι θα συνεργαστούμε». Αναγνώρισε όμως ότι ο Κουμπίλιους «ζήτησε το άθροισμα το οποίο αναγράφουμε να είναι το άθροισμα του ήδη εγκριθέντος δανείου, διότι επ’ αυτού θα υπάρξει και επανακατανομή από τα αδιάθετα, κι όπως διαβάζετε ήδη θα υπάρξει και SAFE ΙΙ. Εμείς θελήσαμε να τα προλάβουμε όλα αυτά».
Τα ορόσημα
Ο κανονισμός SAFE (2025/1106) τέθηκε σε ισχύ στις 27 Μαΐου 2025 και το αρχικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των δράσεων προέβλεπε τα ακόλουθα ορόσημα – καταληκτικές ημερομηνίες:
■ 29 Ιουλίου 2025. Για την εκδήλωση ενδιαφέροντος από τα κράτη-μέλη (Κ-Μ) της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τρίτες χώρες με δικαίωμα συμμετοχής με ταυτόχρονη υποβολή, μη δεσμευτική, του ύψους (ελάχιστο – μέγιστο) της αιτούμενης χρηματοδότησης. Υπενθυμίζεται ότι μόλις 24 ώρες πριν από τη λήξη της ανωτέρω προθεσμίας, στις 28 Ιουλίου, ανακοινώθηκε από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη η απόφαση συμμετοχής της χώρας και το ύψος της χρηματοδότησης, που έγινε γνωστό στη συνέχεια, και ήταν κατ’ ελάχιστον 550 εκατ. ευρώ έως 1,15 δισ. ευρώ το μέγιστο.
■ 30 Νοεμβρίου 2025. Για την κατά το άρθρο 7 του κανονισμού SAFE κατάθεση του «επενδυτικού σχεδίου για την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία» ή του «εθνικού επενδυτικού πλάνου» κατά την ορολογία του ΥΠΕΘΑ, που είναι δεσμευτικό και αφορά το ακριβές ποσό χρηματοδότησης που έχει εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το κάθε Κ-Μ.
■ 31 Δεκεμβρίου 2025. Για την αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των εθνικών επενδυτικών πλάνων που υποβλήθηκαν από τα Κ-Μ.
■ 31 Ιανουαρίου 2026. Για την έκδοση των εγκριτικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
■ 30 Μαΐου 2026. Για την ολοκλήρωση των αποκαλούμενων επιχειρησιακών διευθετήσεων, δηλαδή των μνημονίων κατανόησης μεταξύ των Κ-Μ για τις κοινές προμήθειες και τη σύναψη των δανειακών συμβάσεων.
Στα ανωτέρω ορόσημα θα πρέπει να προστεθεί και η 9η Σεπτεμβρίου 2025, κατά την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την προσωρινή κατανομή ανά Κ-Μ των 150 δισ. ευρώ της χρηματοδότησης SAFE. Για τη χώρα μας το ποσό της προσωρινής κατανομής ανέρχεται σε 787.669.283 εκατ. ευρώ, το δεύτερο μικρότερο μεταξύ των 19 Κ-Μ που αποφάσισαν να συμμετέχουν στο SAFE. Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιελάμβανε επίσης τα κύρια σημεία της μεθοδολογίας που εφάρμοσε για την προσωρινή κατανομή ώστε να «διασφαλίζει ότι όλες οι χώρες λαμβάνουν τουλάχιστον το ελάχιστο ποσό που ζητήθηκε και ότι διασφαλίζει δίκαιη βοήθεια για τα Κ-Μ που έχουν παρουσιάσει σημαντική διαφορά μεταξύ του ελάχιστου και του μέγιστου αιτούμενου ποσού».
Για αυτό τον λόγο έθεσε «ως σημείο εκκίνησης για κάθε Κ-Μ τον μέσο όρο μεταξύ ελάχιστου και μέγιστου αιτούμενου ποσού χρηματοδότησης» και διασφάλισε ότι «τα δάνεια που θα χορηγηθούν στα τρία Κ-Μ που αθροιστικά αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μερίδιο των δανείων δεν θα υπερβαίνουν το 60% του συνολικού προϋπολογισμού του SAFE (150 δισ. ευρώ), δηλαδή τα 90 δισ. ευρώ». Εξι ημέρες μετά την υποβολή του εθνικού επενδυτικού πλάνου, στις 5 Δεκεμβρίου 2025, η Γενική Διεύθυνση Αμυντικής Βιομηχανίας και Διαστήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απέστειλε στο ΥΠΕΘΑ επιστολή, που υπογράφεται από την Ομάδα Εργασίας SAFE. Με την επιστολή ζητείται από την Ελλάδα να εξετάσει «το ενδεχόμενο υποβολής ενός επενδυτικού σχεδίου SAFE που να ευθυγραμμίζεται με το ενδεικτικό ποσό των 787.669.283 ευρώ και να πληροί τις προϋποθέσεις επιλεξιμότητας του κανονισμού SAFE».
Επίσης, περιλαμβάνεται η παράκληση όπως «στο επενδυτικό σας σχέδιο, βεβαιωθείτε ότι, για μεμονωμένες προμήθειες, αναφέρετε πώς θα εκπληρωθούν οι διατάξεις του άρθρου 4(3) του κανονισμού SAFE». Ακόμα ένα ενδιαφέρον σημείο της επιστολής είναι η αναφορά: «Στην επιστολή σας (την επικαλυπτική του εθνικού επενδυτικού πλάνου), δηλώνετε ότι η ενδεικτική κατανομή του προϋπολογισμού ύψους 787 εκατομμυρίων ευρώ για την Ελληνική Δημοκρατία δεν αντιστοιχεί στις πραγματικές ανάγκες που έχουν προσδιοριστεί…» και ότι «επομένως, ζητάτε με σεβασμό από την GD DEFIS να επανεξετάσει αυτήν την κατανομή και να την αυξήσει σημαντικά στο ζητούμενο επίπεδο».
Η απάντηση της DG DEFIS είναι απολύτως σαφής: «Παρακαλούμε σημειώστε ότι, όπως αναφέρεται στην επιστολή του επιτρόπου Κουμπίλιους προς τον υπουργό Δένδια (Ares(2025)747857 της 9ης Σεπτεμβρίου 2025), η Επιτροπή ακολούθησε τις αρχές της ίσης μεταχείρισης, της αλληλεγγύης, της αναλογικότητας και της διαφάνειας για την απόδοση προσωρινών ποσών δανείων. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν ληφθεί υπόψη τα ελάχιστα και μέγιστα ποσά δανείων που ζητήθηκαν».
Τι λέει ο κανονισμός, και η ελληνική προσέγγιση
Από την επιστολή της DG DEFIS (αλλά και την ομιλία του Δένδια στη συζήτηση στη Βουλή για τον Προϋπολογισμό στις 15 Δεκεμβρίου) προκύπτει ότι το ΥΠΕΘΑ επέλεξε να υποβάλει εθνικό επενδυτικό πλάνο ύψους 2,95 δισ. ευρώ, σχεδόν τετραπλάσιου ύψους της προσωρινής κατανομής χρηματοδότησης, χωρίς επίσης να αναφέρει πως θα εκπληρωθούν οι διατάξεις του άρθρου 4(3) για τις κατά παρέκκλιση μεμονωμένες (δηλαδή εθνικές) προμήθειες.
Ας σημειωθεί ότι στο εν λόγω άρθρο αναφέρεται ότι «όταν κράτος-μέλος περιλαμβάνει τέτοια προμήθεια στο σχέδιο… λαμβάνει ενεργά όλα τα αναγκαία μέτρα για να περιληφθεί στους επωφελούμενους της σύμβασης τουλάχιστον ένα επιπλέον Κ-Μ, ένα κράτος της ΕΖΕΣ (Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών, μέλη της οποίας είναι η Ελβετία, η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και η Νορβηγία) μέλος του ΕΟΧ (Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος, όπου ανήκουν οι προαναφερθείσες χώρες πλην της Ελβετίας), ή η Ουκρανία, επιπροσθέτως τυχόν οικείας προσχωρούσας χώρας, υποψήφιας χώρας, δυνάμει υποψήφιου μέλους ή άλλης τρίτης χώρας με την οποία η Ενωση έχει συνάψει εταιρική σχέση για την ασφάλεια και την άμυνα».
Αυτά είναι τα προσχέδια του εθνικού επενδυτικού πλάνου
Από τη δημοσιογραφική έρευνα προκύπτει ότι κατά την τελευταία εβδομάδα του περασμένου Οκτωβρίου ο Δ’ Κλάδος του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμυνας (ΓΕΕΘΑ/Δ’ ΚΛ) και η Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Επενδύσεων και Εξοπλισμών του υπουργείου Εθνικής Αμυνας (ΥΠΕΘΑ/ΓΔΑΕΕ) οριστικοποίησαν προσχέδιο του εθνικού επενδυτικού πλάνου βάσει των προβλέψεων του κανονισμού SAFE.
Στο προσχέδιο είχαν ενταχθεί εξοπλιστικά προγράμματα που περιλαμβάνονταν στον εγκεκριμένο από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας (ΚΥΣΕΑ) Μακροπρόθεσμο Προγραμματισμό Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ) 2025-2036 και πληρούσαν τις ακόλουθες προϋποθέσεις: οι παραδόσεις να ολοκληρώνονται μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2030, να είναι ευρωπαϊκής αρχής σχεδίασης για τα προϊόντα της κατηγορίας 2 του κανονισμού, να υφίσταται ενδιαφέρον προμήθειας από τουλάχιστον ένα ακόμη Κ-Μ ή, εάν πρόκειται για εθνική προμήθεια, να μπορεί να συμβασιοποιηθεί μέχρι 30 Μαΐου 2026, και να υφίσταται δυνατότητα συμμετοχής της εγχώριας βιομηχανίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες, δύο ομάδες προγραμμάτων είχαν επιλεγεί για ένταξη στο SAFE. Η πρώτη ομάδα, συνολικού προϋπολογισμού 789 εκατ. Ευρώ, όσο περίπου δηλαδή η προσωρινή κατανομή χρηματοδότησης, περιελάμβανε τα εξής:
1 Πρόσκτηση μη επανδρωμένων εξεδρών/πλατφορμών, προϋπολογισμού 180 εκατ. ευρώ, στην οποία περιλαμβάνονται τα κατασκευής Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ) αντιδρονικά (C-UAS) συστήματα ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ, ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ και ΥΠΕΡΙΩΝ ως κοινή προμήθεια με την Κύπρο και τη Βουλγαρία, και το υβριδικό σκάφος θαλάσσιας ταχυμεταφοράς προσωπικού ειδικών αποστολών VICTA προέλευσης Βρετανίας, χώρας που όμως δεν συμμετέχει στο SAFE.
2 Πρόσκτηση εθνικού δορυφόρου για κάλυψη στρατιωτικών αναγκών, προϋπολογισμού 120 εκατ. ευρώ, ως κοινή προμήθεια με την Κύπρο.
3 Πρόσκτηση οχημάτων γενικής χρήσης, προϋπολογισμού 200 έως 295 εκατ. ευρώ, προέλευσης της ιταλικής IVECO, με τιμή μονάδας 330.000 ευρώ για το όχημα τακτικών μεταφορών μεταφορικής ικανότητας 5 τόνων και 145.000 έως 180.000 ευρώ για το ημιφορτηγό 1 και ¼ τόνου ως κοινή προμήθεια με την Κύπρο.
4 Εξοπλισμός σύγχρονου μαχητή, συνολικού προϋπολογισμού 139 εκατ. Ευρώ, που περιλαμβάνει την προμήθεια εξάρτησης, κράνους, πιστολιού και την αναβάθμιση του τυφεκίου εφόδου G3 ως κοινή προμήθεια με Κύπρο και Λετονία, καθώς και την προμήθεια δικύαλων νυκτερινής όρασης ως κοινή προμήθεια με τις Γερμανία και Βέλγιο, με αναθέτουσα αρχή τον Οργανισμό για τη Συνεργασία στους Κοινούς Εξοπλισμούς (OCCAR: Organisation Conjointe de Coopération en matière d’ Armement).
5 Αναβάθμιση πυραυλικών συστημάτων Πυροβολικού (αναβάθμιση ρουκετών διαμετρήματος 122 χλστ.), προϋπολογισμού 90 εκατ. ευρώ, με ανάληψη έργου από την κρατική Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) ως κοινή προμήθεια με την Κύπρο.
6 Προμήθεια πυρομαχικών εκπαίδευσης και επιχειρήσεων διαμετρήματος 120 χλστ. για τα άρματα μάχης Leopard 2HEL και 2A4 του Ελληνικού Στρατού, προϋπολογισμού 60 εκατ. ευρώ, με ανάληψη του έργου από την κρατική Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) ως κοινή προμήθεια με τη Γερμανία.
Η δεύτερη ομάδα, συνολικού προϋπολογισμού 209 εκατ. ευρώ, περιελάμβανε τρία επιπλέον προγράμματα:
7 Πρόσκτηση περιπλανώμενων πυρομαχικών (Loitering Munitions) Ειδικών Δυνάμεων – Ειδικών Επιχειρήσεων, προϋπολογισμού 30 εκατ. ευρώ, ως κοινή προμήθεια με Γαλλία και Κύπρο.
8 Προμήθεια κατευθυνόμενων βλημάτων εδάφους – εδάφους Στρατού Ξηράς, προϋπολογισμού 139 εκατ. ευρώ, με ανάληψη έργου από την ΕΑΣ, ως κοινή προμήθεια με τη Γερμανία, οπότε βάσιμα εικάζεται ότι πρόκειται για αντιαρματικά βλήματα παραγωγής της κοινοπραξίας Eurospike.
9 Αναβάθμιση πυραυλικών συστημάτων ΠΒ (εκσυγχρονισμός Πολλαπλών Εκτοξευτών Πυραύλων – ΠΕΠ RM-70), προϋπολογισμού 40 εκατ. ευρώ. Ας σημειωθεί ότι στις 10 Οκτωβρίου 2025,η ΓΔΑΕΕ προκήρυξε διαγωνισμό για τον εκσυγχρονισμό 111 εκτοξευτών ΠΕΠ RM-70 με προϋπολογισμό 90.576.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένων κρατήσεων 6%, ΦΠΑ 24%, φόρων, δασμών και τυχόν λοιπών δαπανών που βαρύνουν τη σύμβαση.
Συμπεριλαμβανομένης της προαναφερθείσας δεύτερης ομάδας ο συνολικός προϋπολογισμός των προγραμμάτων υποψήφιων προς ένταξη στο SAFE ανήλθε σε 998 εκατ. ευρώ, ποσό που υπερέβαινε το ύψος της προσωρινής κατανομής της 9ης Σεπτεμβρίου. Η διάκριση όμως των προγραμμάτων σε δύο ομάδες υποδεικνύει ότι η αρχική προσέγγιση ήταν να υποβληθούν προγράμματα εντός του ύψους της προσωρινής κατανομής.
Περί τα μέσα Νοεμβρίου το αρχικό προσχέδιο φέρεται ότι τροποποιήθηκε και, σύμφωνα με πληροφορίες, περιελάμβανε τα εξής προγράμματα:
1 Πρόσκτηση μη επανδρωμένων εξεδρών/πλατφορμών που όμως είχε περιοριστεί μόνο στο αντιδρονικό σύστημα ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ.
2 Εξοπλισμός σύγχρονου μαχητή, συνολικού προϋπολογισμού 139 εκατ. Ευρώ, που περιλαμβάνει την προμήθεια εξάρτησης, κράνους, πιστολιού και την αναβάθμιση του τυφεκίου εφόδου G3.
3 Αναβάθμιση πυραυλικών συστημάτων ΠΒ (αναβάθμιση ρουκετών διαμετρήματος 122 χλστ.), σε συνεργασία με την Κύπρο.
4 Μικρά μη επανδρωμένα αεροσκάφη – ΜΕΑ (κατηγορίας 1 κατά NATO, δηλαδή μέγιστου βάρους απογείωσης μικρότερου των 150 κιλών) σε συνεργασία με την Κύπρο. Πρόκειται για την κινητή αυτόνομη μονάδα παραγωγής ΜΕΑ Morpheus που κατασκευάζεται από την κυπριακή εταιρία Cellock. Κατά την κατασκευάστρια η Morpheus με τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης και προσθετικής κατασκευής (additive manufacturing, χρήση τρισδιάστατων – 3D εκτυπωτών) μπορεί να σχεδιάζει και να παράγει ΜΕΑ σε συνθήκες εκστρατείας.
5 Οχήματα γενικής χρήσης, με συνεργασία με την Ιταλία, που θα αναλάβει και τον συντονισμό.
6 Δυνατότητες νυκτερινής όρασης, σε συνεργασία με τη Γερμανία και το Βέλγιο, με αναθέτουσα αρχή τον OCCAR και πιθανή συμμετοχή της Κύπρου.
7 Πυρομαχικά εκπαίδευσης και επιχειρήσεων διαμετρήματος 120 χλστ. (αρμάτων μάχης Leopard 2HEL και Leopard 2A4) σε συνεργασία με τη Γερμανία, που θα αναλάβει και τον συντονισμό.
8 Κατευθυνόμενα αντιαρματικά βλήματα Eurospike, σε συνεργασία με τη Λετονία, που θα αναλάβει και τον συντονισμό.
9 ΜΕΑ ATLAS 204 (κατηγορίας 1 κατά NATO), κατασκευής της ελληνικής εταιρίας ALTUS SA, σε συνεργασία με την Κύπρο, που θα αναλάβει και τον συντονισμό.
Το ύψος του τροποποιημένου προσχεδίου δεν στάθηκε δυνατό να διαπιστωθεί, αλλά από τη σύγκριση με το αρχικό προσχέδιο μπορεί να διατυπωθεί η εκτίμηση ότι είναι παραπλήσιο. Ομως ούτε αυτό το προσχέδιο ήταν το τελικό που υποβλήθηκε στις 29 Νοεμβρίου, όπως αποκάλυψε η «κυριακάτικη δημοκρατία» την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου.
Σήμερα, με βάση τις δηλώσεις Δένδια στη συζήτηση για την κύρωση του Προϋπολογισμού και τα ευρήματα της δημοσιογραφικής έρευνας, προκύπτει ότι το εθνικό επενδυτικό πλάνο που υποβλήθηκε αρχικά στις 29 Νοεμβρίου και εκ νέου στα τέλη της περασμένης εβδομάδας είναι ύψους 2,95 δισ. ευρώ και περιλαμβάνει συνολικά 30 προγράμματα.