Αν η συγγραφή είναι η μαγεία των λέξεων, τότε η αρχιτεκτονική είναι η ποίηση της ύλης· μια γλώσσα χωρίς λέξεις, που γράφεται με φως, καμπύλες και σκιές.
Από τις σπειροειδείς γραμμές του Γκούγκενχαϊμ στη Νέα Υόρκη μέχρι τις κυματιστές καμπύλες του Κέντρου Heydar Aliyev στο Μπακού, ο άνθρωπος υψώνει μνημεία που μοιάζουν να αιωρούνται ανάμεσα στη Γη και στον ουρανό.
- Από τη Γιώτα Βαζούρα
Μουσείο Γκούγκενχαϊμ, Νέα Υόρκη
Σχεδιασμένο από τον φημισμένο αρχιτέκτονα Φρανκ Λόιντ Ράιτ, το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στεγάζει μια μόνιμη συλλογή μοντέρνας, σύγχρονης, ιμπρεσιονιστικής και μεταϊμπρεσιονιστικής τέχνης, καθώς και ειδικές εκθέσεις. Βρίσκεται στο Upper East Side του Μανχάταν και αποτελεί ένα εμβληματικό μουσείο, με σχεδιασμό που απομακρύνεται από τα παραδοσιακά σχέδια μουσείων, δίνοντας έμφαση στη μοντέρνα μινιμαλιστική αρχιτεκτονική.
Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό πως η σπειροειδής μορφή τής πρόσοψης σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο, ώστε το φυσικό φως του ήλιου να διαχέεται στο κτίριο από τον κεντρικό φεγγίτη, δημιουργώντας ένα παιχνίδι φωτός και σκιάς στο εσωτερικό. Καθώς προχωράει κανείς προς τα μέσα, ο χώρος με το χαμηλό ταβάνι «αποκαλύπτεται» τραβώντας το βλέμμα του επισκέπτη προς τον φεγγίτη. Τα έργα τέχνης παραμένουν -ως επί το πλείστον- κρυμμένα, αφού ο αρχιτέκτονας επιθυμούσε όσοι εισέρχονται σε αυτό να ζήσουν την εμπειρία του ίδιου του κτιρίου, προτού τα δουν.
Ο Ράιτ συνέλαβε την ιδέα του μουσείου ως ενός ανοιχτού και ευάερου χώρου. Οι επισκέπτες θα έμπαιναν στο κτίριο από το ισόγειο, θα έπαιρναν το ασανσέρ για την κορυφή και θα κατέβαιναν σταδιακά, απολαμβάνοντας τα έργα τέχνης που εκτίθενται μέχρι να επιστρέψουν στην είσοδο.
Εθνικό Μουσείο της Ντόχα, Κατάρ
Η περίπλοκη μορφή του λουλουδιού της ερήμου, που βρίσκεται στις άνυδρες περιοχές της ερήμου του Κατάρ, ενέπνευσε το εντυπωσιακό σχέδιο του κτιρίου του Εθνικού Μουσείου του Κατάρ (NMoQ), που σχεδιάστηκε από τον Γάλλο αρχιτέκτονα Jean Nouvel. Το μουσείο, που ολοκληρώθηκε το 2019, έχει κατασκευαστεί γύρω από το κεντρικό τμήμα του αρχικού παλατιού τού σεΐχη Αμπντουλάχ μπιν Τζασίμ Αλ Θάνι, το οποίο υπήρξε η οικογενειακή του κατοικία και έδρα της κυβέρνησης για 25 χρόνια.
Το παλάτι έχει ανακαινιστεί και συντηρηθεί με προσοχή, ώστε να μπορούν να το απολαύσουν οι επισκέπτες και οι μελλοντικές γενιές. Εκτός από τη μοναδική αρχιτεκτονική και τους εντυπωσιακούς εκθεσιακούς χώρους, το φουτουριστικό κτίριο των 52.000 τ.μ. διαθέτει ένα αμφιθέατρο 220 θέσεων. Στην πρόσοψή του βλέπει κανείς μια σειρά από τεμνόμενους δίσκους, η κατασκευή των οποίων αποτέλεσε μεγάλη πρόκληση για τον βραβευμένο με Pritzker αρχιτέκτονα.
Κέντρο Heydar Aliyev, Αζερμπαϊτζάν
Ενα πραγματικό αριστούργημα, που συνδυάζει αρμονικά την καινοτομία, τη ρευστότητα και τη λειτουργικότητα. Μιλάμε για το Κέντρο Heydar Aliyev, στο Αζερμπαϊτζάν, το οποίο σχεδιάστηκε από την κορυφαία αρχιτέκτονα Ζάχα Χαντίντ, που συνέθεσε ένα έργο μοναδικής αρχιτεκτονικής τέχνης. Η πολύπλοκη και καμπυλόγραμμη δομή του κτιρίου απαιτούσε καινοτόμες τεχνικές κατασκευής και, όπως ήταν χαρακτηριστικό για τη σπουδαία αρχιτέκτονα, η Χαντίντ ξεπέρασε τα όρια του εφικτού, ισορροπώντας τέλεια την καλλιτεχνία με τη σκοπιμότητα.
Το κτίριο βρίσκεται στην καρδιά του Μπακού και διακρίνεται για τις καμπύλες γραμμές του, αφού είναι εμφανής σε αυτό η απουσία γωνιών και ευθειών γραμμών. Η σχεδιαστική φιλοσοφία της Χαντίντ ήταν εμπνευσμένη από τον φυσικό κόσμο, γι’ αυτό άλλωστε και η μορφή του Κέντρου θυμίζει τους λόφους, τις κοιλάδες και τις απαλές κυματώσεις του εντυπωσιακού τοπίου τού Αζερμπαϊτζάν.
Louvre, Αμπού Ντάμπι
Το κτίριο, που ολοκληρώθηκε το 2017 και κόστισε περίπου 650 εκατομμύρια δολάρια, βρίσκεται στο Αμπού Ντάμπι. Με την υπογραφή του κορυφαίου Jean Nouvel, το παράρτημα του διάσημου Μουσείου του Λούβρου έχει εμβαδόν 258.333 τετραγωνικά πόδια και διαθέτει έναν θόλο από ανοξείδωτο ατσάλι και αλουμίνιο, στοιχείο που αποτελεί το σήμα κατατεθέν του. Ο βραβευμένος με το βραβείο Pritzker αρχιτέκτονας Nouvel αναζήτησε έμπνευση για τον σχεδιασμό του μουσείου στην παραδοσιακή αραβική αρχιτεκτονική κουλτούρα, δημιουργώντας μια «μουσική πόλη» στη θάλασσα, που καλύπτεται από έναν τεράστιο θόλο.
Ο θόλος, ένα θαύμα γεωμετρικού σχεδιασμού, επιτρέπει στο φως να διαπερνά τις στρώσεις και να δημιουργεί ένα κινηματογραφικό εφέ «βροχής φωτός», καθώς ο ήλιος προχωρά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι υποστηρικτικές κολόνες είναι κρυμμένες μέσα στο κτίριο, δίνοντας την εντύπωση ότι ο θόλος αιωρείται. Το σύνθετο τεχνικό σχέδιο του μουσείου το έχει καταστήσει ένα από τα πιο καινοτόμα και απαιτητικά έργα που έχουν κατασκευαστεί τα τελευταία χρόνια.
Ο σχεδιασμός τού Λούβρου Αμπού Ντάμπι είναι πλήρως εναρμονισμένος με το περιβάλλον του, δημιουργώντας μια συμβιωτική σχέση μεταξύ γης, θάλασσας και ουρανού. Η διάταξη του μουσείου μοιάζει με αρχιπέλαγος, ενώ η περιβαλλοντική βιωσιμότητα του κτιρίου (φυσικός αερισμός, μειωμένη κατανάλωση ενέργειας, δημιουργία μικροκλίματος) του έχουν φέρει πολλά διεθνή βραβεία σχεδιασμού.
Louis Vuitton Foundation, Παρίσι
«Πολλοί άνθρωποι δεν το καταλαβαίνουν, αλλά εγώ σχεδιάζω από μέσα προς τα έξω. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να δημιουργούμε χώρους στους οποίους οι άνθρωποι θέλουν να βρίσκονται» είχε πει ο διάσημος αρχιτέκτονας Frank Gehry και η φράση του φαίνεται να αντικατοπτρίζει πλήρως το όραμα αλλά και το σκεπτικό πίσω από τον σχεδιασμό του κτιρίου τής Louis Vuitton Foundation, που βρίσκεται στο Παρίσι, ενός πολιτιστικού κέντρου, στο οποίο οι καλλιτέχνες μπορούν να παρουσιάζουν τις εικαστικές δημιουργίες τους. Το επιβλητικό οικοδόμημα, το οποίο χτίστηκε το 2014, υψώνεται στην άκρη του δάσους της Βουλώνης, του μεγαλύτερου πάρκου του Παρισιού.
Ο αρχιτέκτονας Frank Gehry σχεδίασε το ψηλό, γυάλινο κτίριο με τέτοιο τρόπο ώστε κοιτάζοντάς το από ορισμένες γωνίες να μοιάζει με ένα τεράστιο πλοίο, που κινείται έχοντας φουσκωμένα τα πανιά του. Το κάτω επίπεδο του μουσείου αποτελείται από εντυπωσιακές φωτεινές, αντανακλαστικές πισίνες, ωστόσο η πραγματική μαγεία του Louis Vuitton Foundation αρχίζει όταν μπαίνει κανείς στον τεράστιο χώρο υποδοχής. Το φως διαχέεται μέσα από χιλιάδες γυάλινα πάνελ, την ώρα που ο επισκέπτης απολαμβάνει τα έργα τέχνης, αφού το FLV, όπως το αποκαλούν χάρη συντομίας οι φίλοι του, λειτουργεί ως μουσείο τέχνης, εκθεσιακός χώρος και χώρος παραστάσεων – αποτελώντας την πιο τρανή μαρτυρία της δύναμης της σύγχρονης αρχιτεκτονικής.
Elbphilarmonie, Αμβούργο
Η επίσκεψη στο κτίριο της Elbphilarmonie, στο Αμβούργο, είναι από μόνη της μια ξεχωριστή εμπειρία. Σχεδιασμένο από τους Ελβετούς αρχιτέκτονες Herzog και de Meuron και χτισμένο ακριβώς στη μέση του ποταμού Ελβα, το κτίριο αποτελεί το μέγαρο μουσικής της γερμανικής πόλης, με τρεις αίθουσες συναυλιών και την Grand Hall να ξεχωρίζει ανάμεσά τους με την ακουστική, αλλά και τη μοναδική δομή της. Είναι χαρακτηριστικό πως η συγκεκριμένη αίθουσα κατέχει τον τίτλο της βαθύτερης αίθουσας συναυλιών στον κόσμο, χαρίζοντας στα 2.100 άτομα που χωράει κορυφαίες ηχητικές απολαύσεις. Ακόμα μία παγκόσμια πρωτοτυπία της Grand Hall είναι ο τρόπος που έχουν μονωθεί οι τοίχοι της.
Η αίθουσα αποτελείται από 10.000 γυψοσανίδες, που θυμίζουν μικρά λέπια ψαριού και βοηθούν να αποφεύγονται οι πιθανές διαρροές ήχων από κάθε γωνιά της αίθουσας. Οσο για το εξωτερικό του κτιρίου, η κατασκευή του αποτέλεσε και αυτή μια μεγάλη πρόκληση, μια και ο κυματοειδής σχεδιασμός του είναι τέτοιος ώστε να θυμίζει τα νερά του ποταμού Ελβα.
Μάλιστα, ανάλογα με τον τρόπο που πέφτει το φως, αυτός ο γυάλινος… γίγαντας σχεδόν εξαφανίζεται μέσα από τις αντανακλάσεις, ενώ όταν πέφτει ο ήλιος, η πρόσοψή του είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή, καθώς το μοναδικό σχήμα των γυάλινων πάνελ φωτίζεται από μέσα «βάφοντάς» το με βαθύ κόκκινο χρώμα.Εδώ στεγάζεται ακόμη το ξενοδοχείο «Westin Hamburg», ενώ υπάρχουν και ακόμη 45 πολυτελή διαμερίσματα, που προσφέρουν σύγχρονες ανέσεις στους ενοίκους τους.
Oculus, Νέα Υόρκη
Ισως ένα από τα πιο διάσημα και ταυτόχρονα πολυσυζητημένα κτίρια της Νέας Υόρκης, το Oculus, που σχεδίασε ο Santiago Calatrava, αποτελεί τον συγκοινωνιακό κόμβο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου. Ο εντυπωσιακός, ολόλευκος σταθμός του μετρό, που κόστισε 4 δισ. δολάρια (αστρονομικό ποσό, που δίχασε τους Νεοϋρκέζους) και φιλοξενεί 12 γραμμές του μετρό, αντιπροσωπεύει την αναγέννηση της πόλης μετά τις τραγικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 και έχει μακρά και ενδιαφέρουσα ιστορία.
Στον χώρο όπου βρίσκεται σήμερα το Oculus το 1909 είχε χτιστεί ένας σταθμός με το όνομα Hudson Terminal, ο οποίος παρέμεινε σε λειτουργία έως τη δεκαετία του ’60, όταν ξεκίνησαν οι εργασίες για το συγκρότημα κτιρίων του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου και ένας νέος σταθμός WTC αντικατέστησε τον Hudson Terminal. Αφού καταστράφηκε από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, ο σταθμός λειτουργούσε με μια προσωρινή κατασκευή, μέχρι να δοθεί το πράσινο φως για την κατασκευή του Oculus: Ο Santiago Calatrava παρουσίασε το σχέδιο για την πτερυγωτή κατασκευή το 2004 και η κατασκευή ξεκίνησε επίσημα το 2008.
Μπορεί η πρόσοψη να συγκεντρώνει όλα τα βλέμματα, το εσωτερικό του όμως είναι ακόμα πιο ελκυστικό, με τον χώρο, έκτασης σχεδόν 800.000 τετραγωνικών ποδιών, να φωτίζεται μεγαλοπρεπώς. Πράγματι, το πρότυπο για την κατασκευή του Oculus λέγεται
ότι ήταν το Πάνθεον της Ρώμης και συγκεκριμένα το οculus του, που έδωσε το όνομά του στον σταθμό. Ο κύριος όροφος σφύζει από κόσμο, με επιβάτες, αγοραστές και επισκέπτες στα πολυάριθμα καταστήματά του, αφού υπολογίζεται ότι εβδομαδιαίως εξυπηρετεί πάνω από 1 εκατ. άτομα.
Εθνικό Στάδιο, Πεκίνο
Γνωστό και ως «Φωλιά του πουλιού», το Εθνικό Στάδιο του Πεκίνου δημιουργήθηκε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2008 και αποτελεί ένα αριστούργημα της σύγχρονης μηχανικής και του αισθητικού σχεδιασμού. Η περίπλοκη μεταλλική του κατασκευή δημιουργεί μια εμφάνιση που θυμίζει φωλιά, γι’ αυτό το στάδιο αποτελεί πλέον ένα εμβληματικό σύμβολο της σύγχρονης κινεζικής αρχιτεκτονικής. Οι εντυπωσιακές αυτές μεταλλικές δοκοί του δημιουργούν μια αίσθηση κίνησης και ρευστότητας, ενώ ο ανοιχτός σχεδιασμός του επιτρέπει τον φυσικό αερισμό και φωτισμό.
Πίσω από το μεγαλεπήβολο αυτό έργο βρίσκονται οι Ελβετοί αρχιτέκτονες Jacques Herzog και Pierre de Meuron, οι οποίοι ένωσαν τις δυνάμεις τους με τον Κινέζο αρχιτέκτονα Li Xinggang. Το σκεπτικό των δημιουργών ήταν να μην κάνουν καμία περιττή παρέμβαση στην εμφάνιση του σταδίου και απλώς να παρουσιάσουν τις μεταλλικές κατασκευές ως έχουν, αφήνοντάς τες στη φυσική τους εμφάνιση. Η κατασκευή του σταδίου ξεκίνησε στις 24 Δεκεμβρίου 2003. Τον Ιούλιο του 2004 το έργο σταμάτησε προσωρινά λόγω τροποποίησης του σχεδιασμού. Στις 27 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους η κατασκευή ξανάρχισε και ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2008. Το συνολικό κόστος του έργου ανέρχεται σε 2.267 εκατομμύρια κινεζικά γουάν (περίπου 33 εκατομμύρια δολάρια).
