Ψυχική διαταραχή χωρίς θεραπεία

Αρκετά συχνό στοιχείο που προκύπτει κατά τη λήψη ιστορικού των ασθενών είναι τα μεγάλα χρονικά διαστήματα που μένει μια διαταραχή χωρίς θεραπεία. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία στο εύρος από λίγα χρόνια ως σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις κάποιες δεκαετίες! Αυτό μπορεί να συμβεί σε όλο το φάσμα των ψυχιατρικών διαταραχών ανεξαρτήτως βαρύτητας. Η αιτιολογία του φαινομένου είναι πολυπαραγοντική.

Βασικές αιτίες διαταραχών χωρίς θεραπεία (untreated mental illness)

  • Το στίγμα της ψυχικής νόσου
  • Άγνοια
  • «Θα το αντιμετωπίσω μόνος/η μου»
  • «Δεν αντιμετωπίζεται»
  • «Δεν έχω χρόνο»
  • Μη πρόσβαση σε ειδικό
  • Οικονομική δυσχέρεια
  • Άρνηση, υποβάθμιση

Ειδικά στην τελευταία περίπτωση δημιουργείται ένα προστατευτικό κέλυφος συνήθως από το στενό οικογενειακό περιβάλλον που αποσκοπεί στο να κρύψει το πρόβλημα του μέλους που ασθενεί.

Η απόκρυψη αυτή αφορά και τον κοινωνικό περίγυρο, αλλά και την ίδια την οικογένεια που επιλέγει να αρνείται και να υποβαθμίζει τα γεγονότα. Πρόκειται για αμυντική διαδικασία που ακολουθεί παρόμοιο μοτίβο με τη συγκάλυψη μιας κακοποίησης. Ο στόχος είναι να προστατευτεί η «υπόληψη» της οικογένειας και να κουκουλωθούν τα οδυνηρά συναισθήματα που η εμφάνιση της ψυχικής ασθένειας προκαλεί.

Διατηρείται μια υποτυπώδης λειτουργικότητα πάντα εντός της οικογένειας και με τη βοήθεια αυτής. Η αδυναμία για εργασία μπορεί να καλύπτεται από τους υπόλοιπους ειδικά αν η οικογένεια είναι εύπορη. Κάποια στιγμή βέβαια είναι πιθανό ότι κατά τη διάρκεια της ζωής του ασθενή θα έρθουν έτσι οι συγκυρίες που η αναζήτηση βοήθειας θα καταστεί επιτακτική.

Έτσι μπορεί να δούμε στην κλινική πράξη άτομα ηλικίας άνω των 50 να πρωτοεμφανίζονται για θεραπεία και να ανακαλύπτουμε συναισθηματικές, παραληρητικές και ψυχωτικές διαταραχές με έναρξη στα 20. Σε άλλες περιπτώσεις έρχονται άνθρωποι μεσήλικες, που αναφέρουν χρόνιο άγχος και ότι το έχουν από τότε που θυμούνται τον εαυτό τους.

Άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσέρχονται έχοντας ζήσει για χρόνια δυσλειτουργικά μέσα σε ένα φαύλο κύκλο ιδεοληψιών και ψυχαναγκασμών. Άνθρωποι με διάσπαση προσοχής & δυσκολίες συγκέντρωσης (ΔΕΠΥ) ανακαλύπτουν σε ηλικίες 20,30 & 40 ετών ότι είχαν διάσπαση προσοχής από μικρά παιδιά.

Κοινή επωδός των συγγενών αποτελούν διατυπώσεις όπως :

  • «Πάντα έτσι ήταν»,
  • «Είχε πολλά νεύρα όλη του τη ζωή»,
  • «Πάντα ήμουν της τελευταίας στιγμής»
  • «Είχε κάποια προβλήματα, αλλά δεν ήταν ποτέ όπως τώρα»,
  • «Από παλιά κατηγορούσε τον πατέρα μου για εξωσυζυγικές σχέσεις»,
  • «Δεν την άφηνε ποτέ να βγει έξω μόνη της»,
  • «Μια ζωή ξυπνούσε στις 5 το πρωί»,
  • «Έχει να βγει από το σπίτι 3 χρόνια»,
  • «Πάντα ήθελε να κάνει το δικό του»,
  • «Πολύ αγχώδης γιατρέ, δεν μπορείς να φανταστείς τι έχω περάσει»,
  • «Ο πατέρας μου που έπινε κάθε μέρα σα να άλλαζε προσωπικότητα μετά» και άλλα παρεμφερή.

Φαινομενικά οι φράσεις αυτές δεν υποδηλώνουν από μόνες τους κάποιο πρόβλημα. Σε συνδυασμό όμως με ένα σύνολο στοιχείων που συλλέγεται από το ιστορικό οδηγούν είτε σε χρονίως αδιάγνωστη διαταραχή είτε σε διαταραχή με εξάρσεις και υφέσεις, είτε σε υποκλινικές περιπτώσεις που σταδιακά επιδεινώνονται.

Πράγματι πολλές έρευνες παγκοσμίως παρουσιάζουν ως κοινό στοιχείο τη μη λήψη βοήθειας από ανθρώπους πάσχοντες από όλη τη γκάμα των ψυχικών διαταραχών. Τα ποσοστά είναι συνήθως πολύ μεγάλα. Για παράδειγμα τα τελευταία 20 χρόνια στην Αμερική υπολογίζεται ότι σχεδόν το 50% των ατόμων με ψυχώσεις ή διπολική διαταραχή δεν λαμβάνουν καμία θεραπεία για την ψυχική τους ασθένεια σε οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή.

Παράλληλα με την υποβάθμιση του ψυχικού παράγοντα, μια άλλη έκφανση διαταραχών χωρίς θεραπεία είναι όταν σε αυτές προεξάρχουν τα σωματικά προβλήματα. Η πλειοψηφία των ψυχικών διαταραχών περιλαμβάνουν σωματικές εκδηλώσεις από κάθε σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού. Ευερέθιστο έντερο, «νεύρωση στομάχου», κρίσεις πανικού, ινομυαλγία, υποχονδρίαση αναφέρονται ως ενδεικτικά παραδείγματα. Μια σειρά από «ανεξήγητα» ψυχοσωματικά συμπτώματα και ασθένειες συχνά αντιμετωπίζονται από όλες τις άλλες ιατρικές ειδικότητες πλην του ψυχιάτρου.

Συνέπειες

Χωρίς θεραπεία, οι συνέπειες της ψυχικής ασθένειας για το άτομο και την κοινωνία είναι συγκλονιστικές. Τα προβλήματα ψυχικής υγείας που δεν θεραπεύονται μπορεί να οδηγήσουν σε

  • αναπηρία,
  • ανεργία,
  • κατάχρηση ουσιών,
  • αυτοκτονία,
  • αυξημένη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά & άλλες παθήσεις,
  • έλλειψη στέγης,
  • προβλήματα με το νόμο και
  • κακή ποιότητα ζωής.

Ένα μείζον πρόβλημα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι η διάρκεια της νόσου χωρίς θεραπεία είναι συνήθως αντιστρόφως ανάλογη με την πιθανότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης. Με απλά λόγια όσο πιο πολλά χρόνια διάγει μια ψυχική διαταραχή, τόσο δυσκολότερο είναι να υπάρξει καλή φαρμακευτική ανταπόκριση. Το ίδιο ισχύει και για ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις.

Υπάρχει μια σειρά από αιτίες που συντελούν στη μη επιτυχή έκβαση μιας ψυχιατρικής θεραπείας και η χρονιότητα είναι μια από τις βασικές που εντέλει μπορεί να οδηγήσει στην αναπηρία. Πρόκειται λοιπόν για κάποια από τα πιο δύσκολα περιστατικά με πολύ αρνητική πρόγνωση.

Θα πρέπει να γίνει ευρύτερα αντιληπτό λοιπόν ότι ένας βασικός παράγοντας που επηρεάζει θετικά την αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών είναι η όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη προσέλευση σε ψυχίατρο από τη στιγμή που θα αναγνωριστεί το πρόβλημα.

Το να περιμένει κανείς είναι μάταιο στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Το να πάει κανείς σε ψυχίατρο δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως τιμωρία, εξευτελισμός, ύστατη λύση, ένδειξη πιστοποίηση μόνιμης ανισορροπίας. Φυσικά το θέμα είναι βαθύ και σέρνει πίσω του ακόμη βαθιές ρίζες διαστρεβλωμένων πεποιθήσεων σε κοινωνικό επίπεδο.

Σπύρος Καλημέρης
Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής

{{-PCOUNT-}}19{{-PCOUNT-}}

Η εφημερίδα δημοκρατία δημοσιεύει άμεσα κάθε σχόλιο. Ωστόσο δεν υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Σχόλια με ύβρεις διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση. Χρήστες που δεν τηρούν τους όρους χρήσης αποκλείονται.

spot_img

Κορυφαίες Ειδήσεις

Προτεινόμενα