Μόρια RNA στη μάχη κατά του Αλτσχάιμερ

Ελπίδα στους ανθρώπους που πάσχουν από Αλτσχάιμερ και άλλες νευροεκφυλιστικές παθήσεις δίνουν επιστήμονες από το πανεπιστήμιο Στάνφορντ. Για πρώτη φορά κατάφεραν να μετατρέψουν κύτταρα δέρματος μίας 30χρονης γυναίκας απευθείας σε νευρώνες του εγκεφάλου – χωρίς δηλαδή το ενδιάμεσο στάδιο της μετατροπής σε «πολυδύναμα βλαστοκύτταρα». Και μάλιστα στους «νευρώνες που σκέφτονται», με άλλα λόγια σε εκείνους του μετωπικού φλοιού του εγκεφάλου, που σχετίζεται με τη συνθετική σκέψη και τον συνδυασμό πληροφοριών.

Για να το πετύχει αυτό, η επιστημονική ομάδα υπό τον καθηγητή Τζέραλντ Κράμπτρι ενσωμάτωσε στα κύτταρα δύο μόρια RNA, τα οποία ελέγχουν την έκφραση των χρωμοσωμάτων και τα οποία, παραδόξως, πυροδότησαν την ανάπτυξή τους σε ενήλικους νευρώνες.

Ηταν μία μη αναμενόμενη εξέλιξη για τους ερευνητές. Συνήθως ο δρόμος για την εργαστηριακή καλλιέργεια κυττάρων περνά μέσα από τα βλαστοκύτταρα, τα κύτταρα στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης, που έχουν την ικανότητα να μετεξελίσσονται σε όλων των ειδών τα ανθρώπινα κύτταρα. Και καθώς στον ενήλικα αυτή η ικανότητα χάνεται, και προκειμένου να μη χρησιμοποιούν βλαστοκύτταρα από ανθρώπινα έμβρυα, οι ερευνητές τα «μιμούνταν» μετατρέποντας ενήλικα κύτταρα σε «πολυδύναμα βλαστοκύτταρα». Αυτή ήταν και η διαδικασία που έπρεπε να ακολουθήσουν, όταν ήθελαν να αξιοποιήσουν δερματικά κύτταρα -τα οποία είναι και πιο ευρέως διαθέσιμα- για να «παράγουν» κάποιο άλλο είδος κυττάρων.

Τώρα η διαδικασία απλοποιείται, αυξάνοντας τις δυνατότητες αντικατάστασης των κατεστραμμένων νευρώνων σε ασθενείς με νευροεκφυλιστικές παθήσεις με διαθέσιμα, εργαστηριακά καλλιεργημένα εγκεφαλικά κύτταρα νεύρων. «Ηταν πολύ περίεργο. Μείναμε κατάπληκτοι» λέει ο καθηγητής Κράμπτρι, ο οποίος αρχικά είχε πειραματιστεί με την προσθήκη των μορίων RNA σε βλαστοκύτταρα νευρώνων. Και για να πετύχει το ίδιο με τα δερματικά κύτταρα, χρησιμοποίησε ένα «κοκτέιλ πρωτεϊνών».

«Η εισαγωγή των μορίων RNA στα δερματικά κύτταρα της γυναίκας έδειξαν να πυροδοτούν αλλαγές στη “μοριακή μηχανή” που ελέγχει τα χρωμοσώματα» εξηγεί. «Αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη των δερματικών κυττάρων σε ώριμα νευρικά κύτταρα, ικανά να λειτουργήσουν ακριβώς σαν αληθινοί νευρώνες».

Μυρτώ Μπούτση