Οπλισμένη βόμβα στα θεμέλια της ήδη βαριά ασθενούς ελληνικής οικονομίας και απειλή ακύρωσης όλου του πακέτου της πρόσφατης συμφωνίας των Βρυξελλών για νέα δανειοδότηση της Ελλάδας αποτελεί η ραγδαία επιδείνωση στο διεθνές οικονομικό μέτωπο. Ο υπαρκτός και μεγάλος κίνδυνος επιστροφής της παγκόσμιας οικονομίας στην ύφεση απειλεί να τινάξει στον αέρα τις βασικές παραδοχές του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, ενώ η ραγδαία επιδείνωση της ψυχολογίας στις οικονομίες και τις αγορές καθιστά όνειρο θερινής νυκτός την εξασφάλιση των προβλεπόμενων από το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα εσόδων από τις ιδιωτικοποιήσεις. Από την άλλη, δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι το νέο πρόγραμμα δανεισμού της Ελλάδας με το πακέτο ανταλλαγής των ελληνικών ομολόγων από τις τράπεζες με νέα ομόλογα μεγαλύτερης διάρκειας -που συνεπάγεται έμμεση διαγραφή ελληνικού χρέους κατά περίπου 20%, χωρίς όμως να υπολογίζονται οι εγγυήσεις που θα δώσει η Ελλάδα δανειζόμενη μεγάλα ποσά- βρίσκεται στον αέρα, καθώς η επιδείνωση του κλίματος στη διεθνή οικονομία θεωρείται πολύ πιθανό να βραχυκυκλώσει τη σχετική διαδικασία διαπραγματεύσεων που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, οι Ελληνες παρακολουθούν άναυδοι τις αρνητικές διεθνείς οικονομικές εξελίξεις και συνειδητοποιούν ότι τελικά στο… πηγάδι «δεν μπήκε πάτος», όπως πανηγύριζαν αμέσως μετά τη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών τα κυβερνητικά στελέχη.
Οι επιπτώσεις στην Ελλάδα από τη διεθνή ανασφάλεια
Οι κίνδυνοι για την Ελλάδα από τον κλυδωνισμό των διεθνών αγορών και την επέκταση της κρίσης χρέους και στις μεγάλες χώρες της ευρωζώνης είναι:
1. Ο πλήρης εκτροχιασμός του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, το οποίο ούτως ή άλλως βασιζόταν σε εξαιρετικά έωλες παραδοχές για την επαλήθευσή του. Η βασική παραδοχή για την επιτυχή υλοποίηση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, δηλαδή τη μείωση του ελλείμματος κάτω από το 3% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος έως το τέλος του 2014, είναι η ύφεση να φρενάρει φέτος στο 3,9% και το 2012 να επιστρέψει η οικονομία σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Να σημειωθεί ότι οι παραδοχές αυτές στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στην προϋπόθεση να συνεχιστεί η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία βοηθά σημαντικά τόσο τις ελληνικές εξαγωγές όσο και το τουριστικό ρεύμα προς τη χώρα μας. Αν η αμερικανική και η ευρωπαϊκή οικονομία κάνουν δεύτερη βουτιά στην ύφεση (μετά την πρώτη το 2008-2009), τότε η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας θα παραμείνει στα χαρτιά του Μεσοπρόθεσμου. Με την οικονομία να παραμένει σε ύφεση, δεν πρόκειται να επαληθευτούν οι ούτως ή άλλως επισφαλείς προβλέψεις του Μεσοπρόθεσμου για την αύξηση των φορολογικών εσόδων και τη συγκράτηση των δαπανών για τις κοινωνικές δαπάνες (στήριξη ανέργων κ.λπ.). Για να επαληθευτούν οι στόχοι και με δεδομένη την άκαμπτη στάση των ισχυρών της ευρωζώνης για ταχύτατη μείωση των ελλειμμάτων, θα ζητηθούν πρόσθετες και μεγάλες θυσίες από τους Ελληνες, όπως νέοι φόροι και νέες μεγάλες μειώσεις δαπανών (μείωση μισθών, απολύσεις κ.λπ.).
2. Η μη επίτευξη του εισπρακτικού στόχου για τις ιδιωτικοποιήσεις. Το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα προβλέπει έσοδα 50 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2015 από την πώληση κρατικών «ασημικών» και την αξιοποίηση κρατικών ακινήτων. Με το Χρηματιστήριο να έχει καταρρεύσει και τις αποτιμήσεις των κρατικών εταιριών να βρίσκονται πλέον σε εξευτελιστικά χαμηλές τιμές, θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι απίθανο, να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι. Με αυτό το δεδομένο, είναι πολύ πιθανό όλο το ελληνικό πρόγραμμα να χρειαστεί να γραφτεί από την αρχή είτε με πώληση περισσότερων κρατικών περιουσιακών στοιχείων είτε με αναζήτηση μιας νέας συνολικής λύσης για το ελληνικό και ευρωπαϊκό πρόβλημα δημόσιου χρέους.
3. Το ενδεχόμενο ακύρωσης στην πράξη όλου του πακέτου για την Ελλάδα που συμφωνήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών. Η Ελλάδα, όπως παραδέχτηκε πρόσφατα και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ηλίας Μόσιαλος, εφόσον προκύψουν ζητήματα με την υλοποίηση της συμφωνίας των Βρυξελλών, θα λάβει την έκτη δόση μέσω του προγράμματος του αρχικού δανείου των 110 δισ. ευρώ. Πρόκειται όμως για άκρως αρνητική εξέλιξη για την Ελλάδα, καθώς το δάνειο αυτό έχει και υψηλότερο επιτόκιο και μικρότερη διάρκεια, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο τους Ελληνες. Επίσης, στην περίπτωση που η συνολική συμφωνία επανεξεταστεί, αναμένεται να βραχυκυκλώσουν και οι διαπραγματεύσεις για την ανταλλαγή των ελληνικών ομολόγων από τις τράπεζες. Εφόσον προκύψει νέα συμφωνία για μεγαλύτερο «κούρεμα» της αξίας των ελληνικών ομολόγων που έχουν οι τράπεζες στα χαρτοφυλάκιά τους, τότε είναι πολύ πιθανό να ζητηθούν πρόσθετες θυσίες από τους Ελληνες, δηλαδή ένα νέο και ακόμη πιο σκληρό Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα.
Σπύρος Δημητρέλης
Μ.Η.Τ. 232120