Σήμερα οι Βρετανοί ψηφίζουν σε εθνικό επίπεδο. Η κρισιμότητα των εκλογών είναι δεδομένη, εξαιτίας των δομικών ζητημάτων που απασχολούν το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και της αυξανόμενης συστημικής ρευστότητας σε διεθνές επίπεδο. Ισως αυτή η διάσταση της κρισιμότητας οδηγεί πολλούς από τους Βρετανούς, κυρίως συναδέλφους πανεπιστημιακούς, με τους οποίους συνομίλησα τις τελευταίες εβδομάδες, να μην είναι ενθουσιασμένοι με την προοπτική της κάλπης, αν και όλοι από αυτούς θα σπεύσουν στις κάλπες.
Οποιος έχει δει πίσω από τις κουίντες των βρετανικών εκλογών θα έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι σε τίποτα δεν θυμίζουν εκλογές στην Ισπανία, την Ιταλία, τη Γαλλία ή την Ελλάδα. Στη Βρετανία, αν ο πολιτικός ηγέτης δείξει σημάδια αρχηγικής αμετροέπειας, θα καταψηφισθεί. Δεν υφίστανται ομιλίες «εμπρός σε χιλιάδες», δεν θα δείτε ποτέ κομματάρχες και λοιπούς παράγοντες να σπρώχνονται ανηλεώς για να σφίξουν το χέρι του πολιτικού αρχηγού, ενώ ακόμα και η εκλογική διαδικασία γίνεται σε εργάσιμη ημέρα. Ψηφίζεις και πας στη δουλειά σου. Ο πολιτικός αρχηγός διασχίζει τη χώρα με τρένο ή λεωφορείο και συναντιέται με ομάδες πολιτών σε μικρά ακροατήρια, που ευνοούν τον διάλογο και όχι τον μονόλογο. Στη μήτρα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας οι εκλογές είναι λιγότερο θέαμα και περισσότερο ουσία, με αποτέλεσμα η πολιτική να βαρύνει περισσότερο της σοφιστείας.
Δύο είναι οι βασικοί πρωταγωνιστές των εκλογών αυτών: Ο νυν πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον και ο αρχηγός των Εργατικών και πιο συνεπής με τις σοσιαλιστικές ρίζες του κόμματος από ό,τι ο αδελφός του, Εντ Μίλιμπαντ. Παράλληλα όμως σημαντικός θα είναι και ο ρόλος μικρότερων κομμάτων, που διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα: το Κόμμα της Ανεξαρτησίας (UKIP), το Σκοτσέζικο Εθνικιστικό Κόμμα (SNP) και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες (LIBDEM). Κι αυτό γιατί το σημείο-κλειδί των εκλογών αυτών δεν είναι απλώς και μόνο η εκλογική δύναμη των δύο κύριων κομμάτων, η διαφορά σε ποσοστά αλλά και έδρες θα είναι μικρή, αλλά ποια θα είναι η δύναμη που θα συγκεντρώσουν τα μικρότερα, περιορίζοντας τον χώρο στον παραδοσιακό δικομματισμό.
Το ευρωφοβικό – λαϊκιστικό κόμμα του Νάιτζελ Φάρατζ (UKIP) δημιουργεί φθορά κυρίως στο Συντηρητικό Κόμμα, όχι ως προς τον αριθμό των κοινοβουλευτικών εδρών αλλά σε καθαρούς αριθμούς ψηφοφόρων σε εθνικό επίπεδο. Είναι κάτι περισσότερο από δεδομένο ότι ο Φάρατζ θα πετύχει τον εισοδισμό σε παραδοσιακούς κύκλους ψηφοφόρων των Συντηρητικών ανά την επικράτεια, δημιουργώντας αποσυσπειρώσεις μεσαίας και μεγάλης κλίμακας στις δεξαμενές των Τόρις. O ρόλος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών ως προς τη δημιουργία ενός νέου συνασπισμού με τους Συντηρητικούς, σε περίπτωση νίκης των δεύτερων στα σημεία, δεν είναι δεδομένος. Κι αυτό γιατί η συμμετοχή τους στην κυβέρνηση Κάμερον όχι μόνο δεν αποτιμήθηκε ως θετική από το κομματικό επιτελείο, αλλά και έστειλε μεγάλα τμήματα των ψηφοφόρων τους είτε στους Εργατικούς και τους Πράσινους είτε μικρότερα προς τους Συντηρητικούς. Ασφαλώς και σε αυτό το δεδομένο έπαιξε σημαντικό ρόλο η όχι και τόσο πειστική κυβερνητική θητεία του ηγέτη των Φιλελεύθερων Νικ Κλεγκ, ένα στοιχείο που θα οδηγήσει σε ανακατατάξεις στο επίπεδο ηγεσίας αμέσως μετά το πέρας των εκλογών αλλά, όπως και να έχει, το δεδομένο αυτό προβληματίζει τους Συντηρητικούς ως προς τις προοπτικές πολιτικής σύμπραξης μετά την ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων.
Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν πολλοί πρόθυμοι για να εισέλθουν σε κυβερνητικό συνασπισμό με τους Συντηρητικούς, γεγονός που επιτείνει τη μετεκλογική αβεβαιότητα και παράγει αυξημένη εσωτερική ρευστότητα. Τέλος, και ο ρόλος του SNP είναι σημαντικός. Oι Σκοτσέζοι αυτονομιστές διεκδικούν με αξιώσεις μόλις τις 59 από τις συνολικά 650 έδρες της Βουλής των Κοινοτήτων, αυτές της σκοτσέζικης επικράτειας. Το βρετανικό εκλογικό σύστημα του first pass the post ή, αλλιώς, της ενισχυμένης πλειοψηφίας δίνει τη δυνατότητα στο SNP να κερδίσει και τις 59 έδρες, ακόμα κι αν σε πραγματικούς αριθμούς οι Εργατικοί θα λάβουν μεγαλύτερα ποσοστά συνολικά σε όλη τη Σκοτία. Οι Συντηρητικοί, από την εποχή της Θάτσερ και μετά, στην ουσία δεν υφίστανται στο εκλογικό τοπίο πέρα από το τείχος του Αδριανού. Το δεδομένο αυτό μπορεί να καταστήσει ένα αποσχιστικό κόμμα κομβικό παράγοντα για τις πολιτικές εξελίξεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, όσο ειρωνικό κι αν ηχεί αυτό ως προς τους πολιτικούς συμβολισμούς. Μπορεί το δημοψήφισμα για τη διατήρηση της Σκοτίας στο Ηνωμένο Βασίλειο να ήταν μια γενναία επιλογή του Ντέιβιντ Κάμερον, που προσέφερε μια σημαντική νίκη στο Λονδίνο και δεν έκρυψε το πρόβλημα κάτω από το χαλάκι μεταβιβάζοντάς το στον επόμενο, αλλά παράλληλα ενίσχυσε σημαντικά τους αυτονομιστές, βοηθώντας τους να εμφανιστούν όχι απλώς ως ένας κομματικός φορέας, αλλά ως αντίπαλος του Λονδίνου και αναβαθμίζοντας την πολιτική τους παρουσία.
Σε επίπεδο πολιτικής προσωπικότητας, υφίστανται διαφορές μεταξύ των δύο κύριων μονομάχων. Ο Ντέιβιντ Κάμερον θυμίζει τον Ιανό. Στο εσωτερικό δίνει μάχες δύσκολες και τις κερδίζει, με θετικά αποτελέσματα για τη βρετανική οικονομία και την κοινωνία. Πήρε δύσκολα μέτρα δημοσιονομικής φύσης, έδωσε μεγάλη προσοχή στον έλεγχο των δεικτών ανεργίας, άντεξε τις πιέσεις των Βρυξελλών να ελεγχθεί το Σίτι διατηρώντας το σύστημα της φορολογικής του ευελιξίας και περιόρισε τις δημόσιες δαπάνες, δίχως να διαλύσει τη μεσαία τάξη ή να οδηγήσει σε απελπισία τους μικροαστούς. Στη διάσταση όμως της εξωτερικής πολιτικής δείχνει εξαιρετικά διστακτικός, αναπτύσσοντας έναν ιδιάζοντα απομονωτισμό από τα διεθνή δρώμενα και τις υποθέσεις του ΝΑΤΟ, που δεν συνάδει ούτε με τις πραγματικές δυνατότητες της Βρετανίας στο ευρωπαϊκό υποσύστημα ούτε με τον τρόπο που η βρετανική πολιτική κουλτούρα αντιλαμβάνεται τον ρόλο της διεθνώς. Εχοντας δώσει εξαιρετικά πολύ χώρο στη Γερμανία ως προς το ευρωπαϊκό δρώμενο και στη Γαλλία στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ, σήμερα το Ηνωμένο Βασίλειο φαντάζει περισσότερο νησί παρά ποτέ, ικανοποιώντας μόνο τον γραφικό λόγο του Φάρατζ και τον φοβικό λόγο των ακροδεξιών του Ανταμ Γουόλκερ, μιας γκροτέσκο φιγούρας που εμφανίζεται σε τηλεοπτικές συνεντεύξεις με στρατιωτική στολή δίχως να είναι στρατιωτικός και υποστηρίζει δημοσίως ότι η Βρετανία «έχει καταντήσει πολυπολιτισμικός υπόνομος» [sic]. Ενα απομονωμένο νησί στις δικές του υποθέσεις, αναμένοντας καλύτερους καιρούς, που όμως δεν αποτελούν νομοτέλεια, εν αντιθέσει με τις παλίρροιες και τις άμποτες που διατρέχουν την πανέμορφη παραλία Γουέστ Σαντς του Σεντ Αντριους στο Φάιφ της Σκοτίας.
Ο Εντ Μίλιμπαντ, από τη μια, δείχνει απρόθυμος να διαχειριστεί ευέλικτα τα της βρετανικής οικονομίας, έξω από τις ιδεολογικές του θέσεις, αλλά, από την άλλη, στο κομμάτι των διεθνών σχέσεων δείχνει λιγότερο απομονωτιστής από ό,τι ο αντίπαλός του. Οπως όμως σε όλο τον κόσμο, έτσι και στη Βρετανία, το εκλογικό σώμα ψηφίζει με γνώμονα την οικονομία, έστω κι αν αυτή στο τέλος της ημέρας επηρεάζεται καταλυτικά από τις επιλογές της κυβέρνησης στο επίπεδο της διεθνούς πολιτικής. Ο δυτικός κόσμος έχει να κερδίσει από πιθανή επιστροφή της Βρετανίας στα διεθνή δρώμενα, κυρίως στη μάχη απέναντι στο τζιχαντιστικό Ισλάμ, όπως επίσης και η Ευρώπη, κυρίως σε πολιτικό πλουραλισμό, αναφορικά με την ύπαρξη εναλλακτικών πόλων εξέλιξης του πολιτικού της αφηγήματος από τους υφιστάμενους… εξής έναν.
Σπύρος Ν. Λίτσας
*Επίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας / Tweeter: @Spyros_Litsas
