Εχουμε επανειλημμένως αναφερθεί από αυτήν εδώ τη στήλη στη νέα οπτική των Ηνωμένων Πολιτειών για την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και για το είδος των συμμαχιών που ευνοούν στον καινούργιο κόσμο. Η ανάλυση που έκανε προ διετίας μια ιστορική μορφή της ελληνικής διπλωματίας, ο πρώην υπουργός Πέτρος Μολυβιάτης, σε εποχές προσέγγισης της Ελλάδας με το Ισραήλ προειδοποιούσε για το ενδεχόμενο να «τα βρουν» στο μέλλον, παρά τη σύρραξη Μαβή Μαρμαρά, η Αγκυρα με το Τέλ Αβίβ. Οχι γιατί αγαπιούνται -η ζωή απέδειξε το αντίθετο- αλλά γιατί η γεωγραφία επιβάλλει να συνεννοούνται.
Για διπλωμάτες σαν τον Μολυβιάτη, οι οποίοι γνωρίζουν άριστα τις περιφερειακές ισορροπίες και τοποθετούν κάθε διεθνή διένεξη μέσα στον ιστορικό χρόνο, δεν ήταν δύσκολη η διατύπωση αυτής της πρόβλεψης. Επιβεβεβαιώθηκε μόλις την Τετάρτη το βράδυ στις μυστικές συνομιλίες της Ζυρίχης.
Το μόνο ίσως που δεν ήταν δυνατό να προβλεφθεί ήταν η επιτάχυνση της επαναπροσέγγισης. Ιστορικά η Τουρκία καταλήγει στην αγκαλιά της Δύσης κάθε φορά που «τα σπάει» με τη Ρωσία. Το ερώτημα που προκύπτει μετά ταύτα είναι: Αλλάζει για την Ελλάδα η ισορροπία; Χάνεται η ευκαιρία για τα εθνικά συμφέροντα; Καταστρέφεται η συστηματική εργασία των ελληνικών κυβερνήσεων προκειμένου να ανακηρυχθεί η ελληνική ΑΟΖ; Τι γίνεται με τις τριμερείς Ελλάδας – Τουρκίας – Γερμανίας, Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου και Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ; Η απάντηση είναι ότι ναι, με βάση τον σχεδιασμό της κυβέρνησης Σαμαρά, η οποία πάσχιζε να κάνει την Ελλάδα κόμβο μεταφοράς φυσικού αερίου στα λιμάνια της Ευρώπης μέσω Κρήτης, Ιταλίας, Μάλτας, η ισορροπία χαλάει. Η συμφωνία για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τον Λεβιάθιαν μέσω Κύπρου και Τουρκίας αναβαθμίζει κατακόρυφα τη γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας και της Κύπρου, πολλαπλασιάζει τις πιέσεις για την επίλυση του Κυπριακού στη βάση μιας χαλαρής ομοσπονδίας.
Στην πραγματικότητα μετατρέπει την Ελλάδα στον φτωχό συγγενή της εξίσωσης. Το σχέδιο των ΗΠΑ, που προβλέπει μια νέα αφύσικη για την ιστορία τετραπλή συμμαχία Ισραήλ – Τουρκίας – Κύπρου – Ελλάδας, περιορίζει την ελληνική σημασία στη μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου από την Κύπρο στα λιμάνια της βόρειας Ελλάδας με στόχο την ενεργειακή εξάρτηση των Βαλκανίων από τη Δύση. O αγωγός TAP, που άρχισε να κατασκευάζεται, θα τροφοδοτείται μελλοντικά με φυσικό αέριο (πέραν του Αζερμπαϊτζάν) προερχόμενο από τον ισραηλινο-τουρκο-κυπριακό αγωγό και από τα ελληνόκτητα πλοία μεταφοράς LNG.
Για δε την υπόλοιπη αγορά της Ευρώπης θα γίνει μάχη. Οι ΗΠΑ θέλουν να περιορίσουν το ρωσικό μονοπώλιο για να πουλήσουν σχιστολιθικό αέριο της δικής τους παραγωγής. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το βέτο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα σχέδια επέκτασης του βόρειου αγωγού Nord Stream. Tούτων δοθέντων και υπό το φως των δεδομένων για τη διείσδυση της Δύσης στην αγορά φυσικού αερίου των Βαλκανίων είναι λογικό να περιμένει κανείς ότι θα αυξηθεί η πίεση για μεγάλους συμβιβασμούς στο Σκοπιανό, στο Κυπριακό, στα Ελληνουτουρκικά (διαιτησία για ΑΟΖ) και στο προσφυγικό – κοινές περιπολίες.
Γυρνώντας πίσω το ρολόι του χρόνου και παρατηρώντας τις εξελίξεις -φαίνεται παράξενο αλλά ισχύει- ο Τσίπρας μοιάζει να έχει συμπεριλάβει στον σχεδιασμό του τη μεσογειακή Γιάλτα. Πήγε Τουρκία – Ισραήλ, απέφυγε να γίνει μέρος του προβλήματος στο Κυπριακό, τάχθηκε υπέρ του ανοίγματος κεφαλαίων για την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας -κατόπιν υποδείξεων προφανώς-, υποδέχθηκε τον Κέρι και τον Σίσι στην Αθήνα, αναπτύσσει καλές σχέσεις με τη Μέρκελ.
Το μόνο πρόβλημα που βλέπω σε όλο αυτό είναι ότι η Ελλάδα ελλείψει δύναμης συμβιβάζεται με τη μοίρα της. Δεν είναι ο προορισμός της να αποτελεί την ουρά σε ένα τετράγωνο που περιέχει την Τουρκία. Εδώ που φθάσαμε όμως το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να δώσουμε μάχη για να μη χάσουμε κεκτημένα, με πρώτο το status quo στο Αιγαίο. Αυτό είναι το πρώτο που απειλείται.
Μ.Η.Τ. 232120