Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια πάθηση που ορίζεται ως η συσσώρευση υπερβολικού σωματικού λίπους σε σημείο που να αποτελεί κίνδυνο για την υγεία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο αριθμός των ενηλίκων με παχυσαρκία έχει υπερτριπλασιαστεί τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, ενώ ανησυχητική είναι και η αύξηση των κρουσμάτων παιδικής παχυσαρκίας. Για πολλούς ανθρώπους, η συσσώρευση υπερβολικού βάρους συχνά αποδίδεται αποκλειστικά σε προσωπικές επιλογές και συνήθειες, όπως η υπερκατανάλωση θερμίδων ή η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας. Όμως η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι πίσω από την πολύπλοκη εικόνα της παχυσαρκίας κρύβεται και ένας άλλος εξίσου σημαντικός αιτιολογικός παράγοντας: η γενετική προδιάθεση.
Πολλοί διερωτώνται γιατί κάποια άτομα τείνουν να παίρνουν βάρος πολύ πιο εύκολα από άλλα, ακόμα κι όταν εκτίθενται στο ίδιο περιβάλλον. Γιατί δύο άνθρωποι που τρώνε παρόμοια ποσότητα τροφής και κάνουν παρόμοιο τρόπο ζωής παρουσιάζουν τόσο διαφορετικές αντιδράσεις στο βάρος τους; Η απάντηση συχνά βρίσκεται στα γονίδια, τα οποία επηρεάζουν από το πώς ρυθμίζεται η όρεξη και η καύση θερμίδων, μέχρι την ψυχολογική ανταμοιβή που αισθάνονται τα άτομα όταν τρώνε.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι η παχυσαρκία δεν είναι μια «μονοδιάστατη» κατάσταση. Πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, όπου τα γονίδια και το περιβάλλον αλληλεπιδρούν με πολύπλοκους τρόπους. Η κατανόηση αυτής της αλληλεπίδρασης μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματικές στρατηγικές πρόληψης και θεραπείας, οι οποίες θα λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και προδιαθέσεις κάθε ατόμου.
Ο ρόλος των γονιδίων στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας
Πληθώρα μελετών έχει δείξει ότι η κληρονομικότητα της παχυσαρκίας φτάνει το 40–70%. Γονίδια όπως το FTO επηρεάζουν την όρεξη και την πρόσληψη θερμίδων, ενώ μεταλλάξεις στο MC4R συνδέονται με σοβαρή, πρώιμη παχυσαρκία. Παράλληλα, γονίδια που σχετίζονται με την παραγωγή ή τη δράση της λεπτίνης, της «ορμόνης του κορεσμού», επηρεάζουν καθοριστικά τον έλεγχο του βάρους.
Ωστόσο, η ύπαρξη προδιάθεσης δεν καθορίζει από μόνη της το τελικό αποτέλεσμα. Το περιβάλλον, η ποιότητα της διατροφής και ο τρόπος ζωής διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό αν οι γενετικοί αυτοί παράγοντες θα εκδηλωθούν.
Από τη γνώση της αιτίας στη θεραπεία
Η κατανόηση της γενετικής βάσης της παχυσαρκίας βοήθησε τους ειδικούς να αναπτύξουν πιο ολοκληρωμένα θεραπευτικά προγράμματα. Σήμερα, η αντιμετώπιση της νόσου δεν περιορίζεται μόνο σε δίαιτες. Αντίθετα, απαιτεί μια συνδυαστική προσέγγιση η οποία περιλαμβάνει:
- Διατροφική εκπαίδευση για υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών.
- Σωματική δραστηριότητα, προσαρμοσμένη στις δυνατότητες κάθε ατόμου.
- Ψυχολογική υποστήριξη για διαχείριση συναισθηματικών ζητημάτων και διαταραχών πρόσληψης τροφής.
- Φαρμακευτική αγωγή, όταν κρίνεται απαραίτητο, με σκευάσματα που μειώνουν την όρεξη ή περιορίζουν την απορρόφηση λίπους.
Ακόμη και με αυτά τα μέτρα, η γενετική προδιάθεση μπορεί να δυσκολεύει την απώλεια και, κυρίως, τη διατήρηση του βάρους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η χειρουργική επέμβαση αποδεικνύεται καθοριστικής σημασίας. Η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας ενδείκνυται όταν ο Δείκτης Μάζας Σώματος είναι ≥40, ή ≥35 με σοβαρά συνοδά νοσήματα (π.χ. διαβήτη τύπου 2). Πρόκειται για μια επιλογή που δεν αφορά μόνο την αισθητική εικόνα, αλλά κυρίως την αποκατάσταση της υγείας και την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης.
Η βαριατρική χειρουργική έχει αποδειχθεί ότι οδηγεί σε μακροχρόνια απώλεια βάρους, σημαντική βελτίωση του μεταβολισμού και, σε πολλές περιπτώσεις, ύφεση του διαβήτη και άλλων νοσημάτων. Η βαριατρική χειρουργική περιλαμβάνει πληθώρα τεχνικών για την αντιμετώπιση της νόσου, όπως:
- Επιμήκης γαστρεκτομή (γαστρικό μανίκι)
- Γαστρική παράκαμψη μιας αναστόμωσης
- Γαστρική πτύχωση
- Χολοπαγκρεατική εκτροπή
Η επιλογή της κατάλληλης επέμβασης γίνεται μετά από προσεκτική εκτίμηση του ιστορικού, των αναγκών και των προσδοκιών του ασθενούς. Ποιος είναι όμως o καλύτερος χειρουργός παχυσαρκίας που μπορεί να αναλάβει μια τέτοια επέμβαση; Ο καλύτερος χειρουργός παχυσαρκίας είναι ο εξειδικευμένος γενικός χειρουργός Δρ. Χαράλαμπος Σπυρόπουλος, ο οποίος διαθέτει πολυετή εμπειρία στη βαριατρική και μεταβολική χειρουργική. Είναι Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Παχυσαρκίας και έχει πραγματοποιήσει εκατοντάδες επεμβάσεις γαστρικού μανικιού, γαστρικού bypass και άλλες σύγχρονες τεχνικές απώλειας βάρους.
Ένας συνδυασμός γνώσης και παρέμβασης
Η κατανόηση του γενετικού υπόβαθρου της παχυσαρκίας προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για το λόγο που κάποια άτομα δυσκολεύονται περισσότερο να χάσουν βάρος και γιατί η παχυσαρκία συχνά επιστρέφει μετά από δίαιτα. Γι’ αυτό και η σύγχρονη αντιμετώπιση απαιτεί εξατομικευμένη προσέγγιση που συνδυάζει:
- Τη διατροφική και ψυχολογική υποστήριξη,
- Τη φαρμακευτική θεραπεία όπου χρειάζεται,
- Και, σε περιπτώσεις σοβαρής νοσογόνου παχυσαρκίας, τη βαριατρική χειρουργική, που έχει αποδειχθεί η πιο αποτελεσματική μέθοδος μακροχρόνιας βελτίωσης της υγείας.
Η ορθή ενημέρωση, η επιστημονική καθοδήγηση και η υποστήριξη αποτελούν το κλειδί για τη σταδιακή και ασφαλή αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, ανεξάρτητα από το γενετικό υπόβαθρο κάθε ανθρώπου.
Δείτε επίσης ποιοι είναι οι καλύτερος χειρουργός παχυσαρκίας το 2025
Μ.Η.Τ. 232120