«Γέννημα θρέμμα» της πόλης, ο δήμαρχος έχει ζήσει από κοντά τις αλλαγές και τα αδιέξοδα, και καλείται να επαναπροσδιορίσει τη φυσιογνωμία της
Στον Βύρωνα, μια πόλη με βαθιές ρίζες και βαριά ιστορική μνήμη, ο χρόνος φαίνεται να αφήνει πιο έντονα τα σημάδια του απ’ ό,τι σε άλλους δήμους της Αττικής. Οι γειτονιές που χτίστηκαν βιαστικά για να στεγάσουν τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής, το 1924, διατηρούν ακόμη τη σφιχτή, άναρχη πολεοδομική τους δομή, ενώ η σύγχρονη αστική πίεση τις φέρνει στα όριά τους.
- Συνέντευξη στον Βαγγέλη Φανίδη
Ο δήμαρχος Βύρωνα, Αλέξης Σωτηρόπουλος, γνωρίζει καλά αυτές τις αντιφάσεις. «Γέννημα θρέμμα» της πόλης, έχει ζήσει από κοντά τις αλλαγές και τα αδιέξοδα, και καλείται σήμερα να επαναπροσδιορίσει τη φυσιογνωμία της.
Ο δήμαρχος Βύρωνα μιλά για την πολεοδομική ασφυξία, την ανάγκη ενίσχυσης του πρασίνου, το μετρό που παραμένει άπιαστο όνειρο, την έλλειψη χώρων στάθμευσης και ενός αξιοπρεπούς δημαρχείου, αλλά και τις οικονομικές δυσκολίες που κρατούν δέσμια την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Παρά τις αντιξοότητες, δηλώνει αισιόδοξος και αποφασισμένος να προσφέρει στην πόλη με ρεαλισμό και επιμονή.
Χθες και σήμερα
«Ο Βύρωνας ήταν ένας αμιγώς προσφυγικός συνοικισμός. Δημιουργήθηκε στις στάχτες μιας εθνικής καταστροφής, για να στεγάσει ανθρώπους που δεν είχαν δεύτερο ρούχο να φορέσουν. Χτίστηκε βιαστικά, με ό,τι μέσα υπήρχαν τότε. Αυτή η ιστορική κληρονομιά αποτυπώνεται μέχρι σήμερα στο ρυμοτομικό σχέδιο – στενά δρομάκια, μικρά πεζοδρόμια, ανηφόρες και κατηφόρες που δυσκολεύουν την καθημερινότητα».
Ο δήμαρχος αναγνωρίζει ότι η πόλη βρίσκεται σε μια δύσκολη πολεοδομική κατάσταση. «Η περίοδος της αντιπαροχής, δυστυχώς, αλλοίωσε τη φυσιογνωμία του Βύρωνα. Εχουμε μια πόλη υπερδομημένη, πνιγμένη στο τσιμέντο, με ελάχιστους ελεύθερους χώρους. Υπολογίζεται ότι διαθέτουμε μόλις το 1/10 του αστικού πρασίνου που θα έπρεπε να έχουμε για να μιλάμε για ποιότητα ζωής ευρωπαϊκών προτύπων».
Ωστόσο, επισημαίνει ότι, παρά την ήδη διαμορφωμένη κατάσταση, δεν είναι όλα χαμένα: «Δεν μπορούμε να γυρίσουμε δεκαετίες πίσω, μπορούμε όμως να προστατεύσουμε ό,τι απέμεινε. Προτεραιότητά μας είναι να διαφυλάξουμε και να ενισχύσουμε το αστικό πράσινο. Εχουμε στόχο να φυτέψουμε νέα δέντρα μέχρι το τέλος της δημοτικής περιόδου».
Πρωτοβουλίες
Ο δήμαρχος μιλά με ρεαλισμό και αναφέρεται σε δύο συγκεκριμένες πρωτοβουλίες: «Δεν μπορούμε να γυρίσουμε δεκαετίες πίσω, ούτε να ξανασχεδιάσουμε ολόκληρα τετράγωνα. Μπορούμε, όμως, να προστατεύσουμε ό,τι απέμεινε». Στο πλαίσιο αυτό, ο δήμος προχωρά στην απόκτηση του οικοπέδου της Νεράιδας, με στόχο τη δημιουργία πλατείας σε μια περιοχή που σήμερα δεν διαθέτει κανέναν ανοιχτό δημόσιο χώρο. Παράλληλα, ο δήμος διεκδικεί το οικόπεδο στη Νικηφορίδη, στα σύνορα με το Παγκράτι, προκειμένου να το μετατρέψει σε χώρο πρασίνου. «Οι ελεύθεροι χώροι που απομένουν είναι λίγοι, αλλά έχουν ανεκτίμητη αξία. Οφείλουμε να τους διαφυλάξουμε σαν κόρη οφθαλμού» τονίζει.
Όνειρο το μετρό
Ενα από τα πιο καυτά ζητήματα για τους κατοίκους του Βύρωνα είναι η έλλειψη σταθμού μετρό. Ο Βύρωνας είναι ένας από τους ελάχιστους μεγάλους δήμους της Αττικής που μένουν εκτός του δικτύου. Παρότι οι κάτοικοι εξυπηρετούνται σε κάποιον βαθμό από τους σταθμούς των όμορων δήμων, η πραγματικότητα είναι πως οι μετακινήσεις τους απαιτούν χρόνο και κόπο. «Με το που ανέλαβα, συναντήθηκα άμεσα με τη διοίκηση της Αττικό Μετρό για να δω πού βρίσκεται ο σχεδιασμός» λέει ο δήμαρχος.
Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχουν 14 διαφορετικά σενάρια για την επέκταση του μετρό, εκ των οποίων κάποια περιλαμβάνουν και τον Βύρωνα. Ωστόσο, καμία απόφαση δεν έχει οριστικοποιηθεί. «Στην καλύτερη περίπτωση, μιλάμε για έργο δεκαετίας» παραδέχεται. Μέχρι τότε, ο δήμος στρέφεται σε πιο άμεσες λύσεις: καλύτερη διαχείριση των δημοτικών χώρων στάθμευσης, αναζήτηση νομικών δυνατοτήτων για υπόγεια πάρκινγκ κάτω από μεγάλες πλατείες, αλλά και πίεση για νομοθετική ρύθμιση που θα επιτρέπει τέτοια έργα χωρίς περιβαλλοντική επιβάρυνση. «Θεωρώ σφάλμα ότι δεν κατευθύνθηκαν περισσότερα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης σε έργα υποδομής, όπως το μετρό . Αλλες χώρες επένδυσαν 15%-20% των κονδυλίων τους σε τέτοια έργα. Εμείς, όχι».
Πρόβλημα παρκαρίσματος
Το πρόβλημα του πάρκινγκ είναι, όπως παραδέχεται ο ίδιος, από τα μεγαλύτερα αγκάθια της καθημερινότητας. «Δεν υπάρχουν ελεύθεροι χώροι για υπόγεια ή υπέργεια πάρκινγκ. Στο παρελθόν έγιναν συζητήσεις για κατασκευή υπόγειων χώρων στις πλατείες της Αγίας Τριάδας ή της Ανάληψης, όμως απαιτείται νομοθετική ρύθμιση, καθώς οι χώροι αυτοί υπάγονται στη δασική νομοθεσία. Αν δεν αλλάξει ο νόμος, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε. Το μοναδικό δημοτικό πάρκινγκ στην Ευαγγελική Σχολή έχει υπερκορεστεί εδώ και καιρό. Πρέπει να πιέσουμε συλλογικά, ώστε η επόμενη φάση του μετρό να φτάσει και σε εμάς. Μέχρι τότε, οι λύσεις θα είναι αποσπασματικές».
Έλλειψη υποδομών
Ο ίδιος ο χώρος που στεγάζει σήμερα το Δημαρχείο Βύρωνα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της έλλειψης υποδομών. «Είναι ντροπή για μια πόλη σαν τη δική μας να έχει δημαρχείο πάνω από σούπερ μάρκετ» σχολιάζει ο κ. Σωτηρόπουλος με ρεαλισμό. Ο διασκορπισμός των δημοτικών υπηρεσιών σε επτά διαφορετικά κτίρια δυσκολεύει τη λειτουργία της διοίκησης και επιβαρύνει την εξυπηρέτηση των πολιτών. Παρά την ανάγκη για ένα νέο, σύγχρονο δημαρχείο, ο δήμος δεν διαθέτει κατάλληλο οικόπεδο, ούτε τους πόρους για αγορά.
«Αν δεν υπάρξει κρατικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα, δεν θα ήταν υπεύθυνο να πάρουμε δάνειο για κάτι τέτοιο» λέει και συνεχίζει: «Η πολιτική γης των προηγούμενων δεκαετιών υπήρξε εγκληματική. Δεν δεσμεύτηκαν οικόπεδα ούτε για κοινόχρηστους χώρους ούτε για μελλοντικές ανάγκες. Αν βρεθεί χρηματοδοτικό εργαλείο, θα το διεκδικήσουμε».
Οικονομικά αδιέξοδα
Η συζήτηση φτάνει αναπόφευκτα στα οικονομικά του δήμου. «Ο Βύρωνας υπήρξε από τους πιο χρεωμένους δήμους της Αττικής. Μετά το δεύτερο Μνημόνιο ρυθμίστηκαν πολλά παλιά δάνεια μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών. Σήμερα χρωστάμε γύρω στα 10 εκατομμύρια ευρώ. Δεν είναι μικρό ποσό, αλλά είναι διαχειρίσιμο» Παρά ταύτα, ο δήμαρχος επισημαίνει ότι η μεγαλύτερη δυσκολία είναι η συστηματική υποχρηματοδότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
«Οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ) που λαμβάνουμε μηνιαίως είναι περίπου 600.000-650.000 ευρώ, όταν τα πραγματικά λειτουργικά έξοδα ξεπερνούν το 1 εκατομμύριο. Η κεντρική εξουσία παρακρατεί κάθε χρόνο σχεδόν το 60% των πόρων που θεσμικά ανήκουν στους δήμους. Παράλληλα, μας φορτώνουν με νέες αρμοδιότητες χωρίς αντίστοιχους πόρους ή προσωπικό. Θέλουμε να αναλάβουμε ευθύνες, αλλά χρειάζονται μέσα για να τις ασκήσουμε. Αυτή τη στιγμή, οι ΚΑΠ δεν φτάνουν ούτε για τη μισθοδοσία»
«Τρύπα» στον καθαρισμό
Η καθαριότητα παραμένει ένα από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα για τους κατοίκους. Ο δήμαρχος δεν κρύβεται πίσω από δικαιολογίες. «Η εικόνα της πόλης δεν είναι αυτή που θέλουμε» παραδέχεται. Από τις 94 οργανικές θέσεις εργατών καθαριότητας, υπηρετούν μόνο 45, πολλοί εκ των οποίων με προβλήματα υγείας ή σε ηλικίες που δυσκολεύουν τη φυσική εργασία. Ο δήμος προσπαθεί να ενισχυθεί μέσω διαγωνισμών του ΑΣΕΠ -αναμένονται 20 μόνιμες προσλήψεις- και ταυτόχρονα επενδύει σε σύγχρονο εξοπλισμό. Ηδη έχει αποκτήσει δύο ηλεκτρικά απορριμματοφόρα, ένα για βιοαπόβλητα και ένα για ανακύκλωση, καθώς και πολλούς νέους κάδους. Ωστόσο, η ουσία, όπως τονίζει ο Σωτηρόπουλος, είναι πολιτισμική:
«Αν δεν αλλάξουμε κουλτούρα, δεν θα αλλάξει η εικόνα. Η καθαριότητα είναι θέμα συμμετοχής όλων». Η ανακύκλωση βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας. Τα ποσοστά στον Βύρωνα έχουν ανέβει από 6% το 2023 σε περίπου 10% το 2025, αλλά ο δήμαρχος αναγνωρίζει ότι «είμαστε ακόμη μακριά από τους στόχους». Παράλληλα, με τη διανομή οικιακών κομποστοποιητών και την επέκταση των καφέ κάδων, ο δήμος σχεδιάζει εκστρατεία ενημέρωσης ώστε να ενισχυθεί η συμμετοχή των πολιτών. «Τα οργανικά απόβλητα είναι το 40% των σκουπιδιών μας. Αν τα διαχειριστούμε σωστά, μειώνουμε κόστος, ρύπανση και όγκο στη Φυλή» τονίζει.
Δημοτική Αστυνομία
Η επανασύσταση της Δημοτικής Αστυνομίας αποτελεί ακόμα ένα βήμα που ο δήμος αναμένει να ολοκληρωθεί σύντομα. Μετά την κατάργηση του θεσμού το 2013, ο Βύρωνας έμεινε χωρίς ουσιαστικό μηχανισμό ελέγχου της καθημερινότητας. Ο νέος διαγωνισμός του ΑΣΕΠ προβλέπει την τοποθέτηση μόλις πέντε δημοτικών αστυνομικών, αριθμός που ο δήμαρχος χαρακτηρίζει «εντελώς ανεπαρκή».
Παρ’ όλα αυτά, θεωρεί τη διαδικασία μια αρχή. «Θα χτίσουμε πάνω σε αυτό το μικρό δυναμικό, ζητώντας συνεχώς ενίσχυση. Μια πόλη 100.000 κατοίκων δεν μπορεί να μένει χωρίς επαρκή αστυνόμευση στους κοινόχρηστους χώρους» υπογραμμίζει: «Σκοπεύουμε, με την αναμόρφωση του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας, να ζητήσουμε αύξηση των θέσεων»
Σχολείο «κόσμημα»
Οταν ζητάμε να ξεχωρίσει ένα έργο που θεωρεί πιο σημαντικό στη μέχρι σήμερα θητεία του, ο δήμαρχος, αφού το σκέφτηκε λίγο, απάντησε: «Η κατασκευή του νέου κτιρίου για το 3ο Δημοτικό Σχολείο είναι για μένα έργο ζωής. Το παλιό σχολείο έκλεισε το 2018, αφήνοντας εκατοντάδες μαθητές χωρίς κατάλληλο χώρο, οι οποίοι αναγκάστηκαν να μεταφερθούν στα άλλα σχολεία της πόλης. Από την πρώτη μέρα που ανέλαβα ασχολήθηκα προσωπικά με το θέμα. Μέσα σε δυόμισι μήνες είχαμε ολοκληρώσει όλα όσα αναλογούσαν στον δήμο – μελέτες, παραδόσεις, φακέλους. Το έργο βρίσκεται πλέον στο Ελεγκτικό Συνέδριο και ελπίζουμε να βγει ο διαγωνισμός ως το τέλος της χρονιάς».
«Το νέο σχολείο δεν είναι απλώς ένα έργο υποδομής – είναι επένδυση στο μέλλον της τοπικής κοινωνίας μας. Το παλιό κτίριο Χαραλαμπόπουλου, χτισμένο το 1924, είναι ιστορικό μνημείο και συμβολίζει τη συνέχεια του Βύρωνα. Θέλουμε να παραδώσουμε στη νέα γενιά ένα ασφαλές και σύγχρονο περιβάλλον μάθησης».
Αναζήτηση ισορροπίας
Ο δήμαρχος Βύρωνα δεν ωραιοποιεί την κατάσταση ούτε υπόσχεται θαύματα. Ο Βύρωνας παραμένει μια πόλη σε διαρκή μετάβαση, όπου το παρελθόν και το μέλλον συγκρούονται καθημερινά πάνω στο ίδιο αστικό τοπίο. Οι αντιθέσεις του -ανάμεσα στην προσφυγική ιστορία και στο σύγχρονο αστικό φορτίο, ανάμεσα στην έλλειψη πόρων και τη φιλοδοξία να προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής- συνθέτουν το πεδίο δράσης του νέου δημάρχου.
«Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις» παραδέχεται ο Αλέξης Σωτηρόπουλος. «Η πόλη έχει προβλήματα δεκαετιών. Δεν λύνονται από τη μια μέρα στην άλλη. Ομως, με σχέδιο, επιμονή και ρεαλισμό, μπορούμε να τη βελτιώσουμε. Το στοίχημα είναι να κάνουμε τον Βύρωνα πιο ανθρώπινο, πιο πράσινο, πιο λειτουργικό. Να κρατήσουμε ζωντανό το πνεύμα μιας πόλης που γεννήθηκε μέσα από τη Μικρασιατική Καταστροφή και δεν έπαψε ποτέ να παλεύει».
Με «βαρέα και ανθυγιεινά» ένσημα στην Αυτοδιοίκηση
Είναι «γέννημα θρέμμα» Βυρωνιώτης. Το 2006 εξελέγη πρώτη φορά δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο Βύρωνα και από τότε επανεκλέγεται ανελλιπώς. Το 2023 εκλέχθηκε δήμαρχος Βύρωνα με ποσοστό 59,15%.
■ Είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και ασκεί μάχιμη δικηγορία από το 1997,
■ αιρετό μέλος του Δ.Σ. της Περιφερειακής Ενωσης Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ) για τις περιόδους 2019-2023 και 2024-2028.
■ Εχει διατελέσει μέλος των Επιτροπών Οικονομικών (2020-2023), Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Εξυπηρέτησης Πολιτών (2015-2020) και Οικονομικών, Ανάπτυξης και Εργασίας (2012-2014) της ίδιας Περιφερειακής Ενωσης Δήμων.
■ Είναι αιρετός εκπρόσωπος των δήμων της Αττικής στην Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) από το 2014 μέχρι σήμερα, ενώ έχει διατελέσει μέλος της Επιτροπής Απασχόλησης και Εργασίας της ΚΕΔΕ (2020-2023).
