Το γεγονός ότι η Αγκυρα σιωπά μέχρι στιγμής εγείρει σοβαρές υπόνοιες ότι «κάτι παίζεται κάτω από το τραπέζι»
- Νικ. Σταυρουλάκις
Η μέχρι στιγμής σιωπή της Αγκυρας στην αποδοχή από τον νέο κατοχικό ηγέτη Τουφάν Ερχιουρμάν της επίλυσης του Κυπριακού με πολιτική ισότητα (political equality) ανάμεσα στις δύο κοινότητες, όπως περιγράφεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, δεν προκαλεί τίποτε περισσότερο από την εντύπωση πως η Τουρκία έχει πάρει κάπου αλλού «αυτό που θέλει» και «αφήνει» τον Ερχιουρμάν να «παίξει» απομακρυνόμενος από την πάγια θέση της περί δύο κρατών στην Κύπρο.
Τη θέση αυτήν υπηρετούσε με σθένος μέχρι την ήττα του στις πρόσφατες ψευδοεκλογές ο πρώην κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, κατ’ εντολήν Ερντογάν, εντεταγμένη μέσα σε ένα καλά οχυρωμένο πλαίσιο θέσεων επάνω στα «δομικά» στοιχεία της επιδιωκόμενης λύσης, που δεν ήταν άλλη από τη διχοτόμηση της Κύπρου.
Η νέα θέση διατυπώθηκε στο κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά την πρώτη συνάντηση Χριστοδουλίδη – Ερχιουρμάν (11/12), υπό την προσωπική απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ στην Κύπρο Μαρία Ανχέλα Ολγκίν Κουεγιάρ, ως εναρκτήριο λάκτισμα μιας νέας προσπάθειας.
Το γεγονός ότι η Αγκυρα σιωπά μέχρι στιγμής εγείρει σοβαρές υπόνοιες ότι… κάτι παίζεται κάτω από το τραπέζι. Απλή παράθεση των θέσεων Τατάρ – Ερχιουρμάν πάνω στα θέματα του Κυπριακού επιβεβαιώνει το ερώτημα. Πώς γίνεται η Αγκυρα να συμφωνεί και με τον Τατάρ και τον Ερχιουρμάν; Τι άλλαξε; Προς κατάδειξη της αντινομίας, παραθέτουμε:
Οι διεκδικήσεις Τατάρ
– Λύση δύο κρατών. Επιδίωξη λύσης βασισμένης σε δύο ξεχωριστά κράτη, που θα συνεργάζονται με βάση την κυριαρχική ισότητα και την αντανάκλαση των πραγματικοτήτων στο νησί.
– Προϋπόθεση για διαπραγματεύσεις. Δεν αρχίζουν επίσημες συνομιλίες χωρίς προηγούμενη αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας της λεγόμενης «ΤΔΒΚ».
– Κριτική σε παλιά μοντέλα. Απόρριψη προηγούμενων προσεγγίσεων όπως το σχέδιο του 2004.
– Τουρκικός στρατός και παρουσία του στην Κύπρο. Η παρουσία τουρκικών στρατευμάτων είναι «απαραίτητη και μη διαπραγματεύσιμη» για την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων.
– Εγγυήσεις της Τουρκίας. Οι εγγυήσεις της Τουρκίας (από τη Συνθήκη Εγγυήσεως του 1960) είναι «μη διαπραγματεύσιμες» και δεν μπορούν να εγκαταλειφθούν. Απόρριψη της θέσης «μηδέν εγγυήσεις» (zero guarantees). Η Τουρκία είναι η «μητέρα πατρίδα» και εγγυάται τη σταθερότητα.
– Εκ περιτροπής προεδρία. Πλήρης απόρριψη της «εκ περιτροπής προεδρίας» ως βασικό στοιχείο της ΔΔΟ (bizonal bicommunal federation), που εθεωρείτο αποτυχημένη.
– Σύνταγμα και σημαία. Στο μοντέλο των δύο κρατών, η «ΤΔΒΚ» έχει το δικό της Σύνταγμα, τη δική της σημαία και πλήρη κυριαρχία.
-Διαπραγματεύσεις. Ο Τατάρ και η Αγκυρα δεν ήθελαν ούτε να ακούσουν για επανέναρξη συνομιλιών από εκεί που έμειναν στο Crans-Montana, με βάση τα ψηφίσματα ΟΗΕ.
– Εδαφικό και περιουσίες. Αποδοχή ελάχιστων εδαφικών προσαρμογών και μαζικών επιστροφών περιουσιών. Απόρριψη μεταβολής συνόρων.
Οι θέσεις Ερχιουρμάν
– Λύση Ομοσπονδίας. Ο Ερχιουρμάν υποστηρίζει λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, με «πολιτική ισότητα» των δύο κοινοτήτων, όπως ορίζεται στα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Απορρίπτει την «κυριαρχική ισότητα» (sovereign equality) και τη λύση δύο κρατών.
– Προϋπόθεση για διαπραγματεύσεις. Η «πολιτική ισότητα» είναι «κόκκινη γραμμή» και μη διαπραγματεύσιμη. Η διαφορά: Η πολιτική ισότητα αφορά ισότητα μέσα σε ενιαίο ομοσπονδιακό κράτος, όχι δύο ξεχωριστά κυρίαρχα κράτη.
– Κριτική σε παλαιά μοντέλα. Η ΔΔΟ είναι ικανοποιητικό σύστημα εφόσον πάρουμε αυτά που θέλουμε.
– Τουρκικός στρατός. Η παρουσία και ο ρόλος της Τουρκίας είναι «απαραίτητοι», λόγω αυξανόμενης στρατιωτικής παρουσίας ξένων δυνάμεων στην ελληνοκυπριακή πλευρά.
– Εγγυήσεις της Τουρκίας. Ο Ερχιουρμάν θεωρεί την Τουρκία «κλειδί» για την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων.
– Εκ περιτροπής προεδρία. Ο Ερχιουρμάν τη θεωρεί «αναπόσπαστο μέρος» της πολιτικής ισότητας μέσα στη ΔΔΟ. Θέτει και αυτήν ως προϋπόθεση έναρξης διαπραγματεύσεων.
– Σύνταγμα και σημαία. Στο μοντέλο ΔΔΟ, προβλέπεται ενιαίο ομοσπονδιακό Σύνταγμα και κοινά σύμβολα, με διατήρηση κοινοτικών αυτονομίων. Ο Ερχιουρμάν δεν έχει εκφραστεί αρνητικά για κοινά σύμβολα.
– Διαπραγματεύσεις. Ο νέος κατοχικός ηγέτης θέλει γρήγορη επανεκκίνηση από εκεί που έμειναν στο Crans-Montana, με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ.
– Εδαφικό και περιουσίες. Αποδοχή εδαφικών προσαρμογών και επιστροφών περιουσιών με βάση διεθνή πρότυπα. Δεν έχει εκφραστεί επίσημα για μεταβολή συνόρων.
Προσοχή! Δεν μπορεί η Αγκυρα να άλλαξε προβιά… Αλλωστε, η «πολιτική ισότητα» δεν είναι έννοια μονοσήμαντη. Γίνεται και λάστιχο που ξεχειλώνει όσο το τεντώνεις!