Η κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ενωση, δύο εβδομάδες μετά το σοκ του Brexit, σφραγίζεται από τον αιφνιδιασμό ως πλήρη σύγχυση των -εκτός πραγματικότητας- τεχνοκρατών των Βρυξελλών. Δεν δικαιώνει όμως όσους ερμηνεύουν την ψήφο του βρετανικού λαού ως απάντηση στα μνημόνια και τις σκληρές μεταρρυθμίσεις, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο, παρά τα επιμέρους προβλήματα, ευημερεί και δεν βρίσκεται υπό (την ήδη 7ετή στην Ελλάδα) λιτότητα.
Ελληνικές και ξένες διπλωματικές πηγές, με άμεση γνώση όσων συζητήθηκαν στο επίσημο τραπέζι του προ ημερών Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και στις παράλληλες ανεπίσημες συναντήσεις, σημειώνουν ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντ. Κάμερον έδωσε την πιο αυθεντική εξήγηση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος. Ανέφερε ότι οι ρυθμίσεις για την ελεύθερη διακίνηση προσώπων (παρά τον δραστικό έλεγχο που ο ίδιος είχε εξασφαλίσει τον Φεβρουάριο με τη συμφωνία περί «special status» της Βρετανίας στην Ε.Ε.) εξακολουθούσαν να ενοχλούν ή και να φοβίζουν τους συμπατριώτες του. Απέρριψαν τη μετανάστευση και την ελεύθερη διακίνηση (ακόμα και υπό πολλούς περιορισμούς), όπως και την πρόσβαση ξένων εργαζομένων (υπό εξίσου αυστηρές διατάξεις) στο σύστημα υγείας και στις άλλες δομές του κράτους πρόνοιας. Πού να ήξεραν τι γίνεται στην Ελλάδα με τους 55.000 πρόσφυγες ή μετανάστες στα «προσωρινά» στρατόπεδα υποδοχής και με τους χιλιάδες που είχαν φτάσει νωρίτερα ή θα έρθουν, αν ο πρόεδρος Ερντογάν ξαναπαίξει το ίδιο χαρτί πίεσης έναντι της χώρας μας και της Ε.Ε.
Ενώπιον της νέας πραγματικότητας, ποια ήταν η απάντηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην ψήφο κατά της μετανάστευσης; Η… αναμενόμενη. Οι πρόεδροι Ντ. Τουσκ και Ζ. Κ. Γιούνκερ (που ασφαλώς δεν έχουν καμία σχέση με τους προκατόχους τους «ιερά τέρατα» Τζένιγκς, Τορν, Ντελόρ, Σαντέρ και Πρόντι ή ακόμα και με τον Μπαρόζο) δεν έβαλαν καν στην ατζέντα το Μεταναστευτικό! Ούτε κάποιος από τους 28 ηγέτες, όπως οι Αλ. Τσίπρας και Μ. Ρέντσι, που οι πατρίδες τους στενάζουν από την προσφυγική – μεταναστευτική κρίση, αισθάνθηκαν την ανάγκη να το θέσουν. Μόνο η Σλοβακία (που ανέλαβε την προεδρία της Ε.Ε.), η Ουγγαρία και η Πολωνία παρενέβησαν, προειδοποιώντας ότι δεν πρόκειται να δεχθούν τον μηχανισμό επανεγκατάστασης προσφύγων.
Αντίθετα προς την ολιγωρία, τον πανικό και την κατώτερη των περιστάσεων στάση των Ευρωπαίων ηγετών, η Ουάσινγκτον και η Ατλαντική Συμμαχία σπεύδουν να καλύψουν το χαώδες κενό πολιτικής. Οπως και στις παλιές κινηματογραφικές ταινίες, το «ιππικό» εμφανίζεται την ύστατη ώρα, με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζ. Κέρι να συμμετέχει σε ειδική σύσκεψη στις Βρυξέλλες με τους Ευρωπαίους ομολόγους του στις 18 Ιουλίου (με ατζέντα περί μετανάστευσης, Ρωσίας και κοινής άμυνας) και με τον πρόεδρο Μπ. Ομπάμα να συγκαλεί «Συνάντηση υψηλού επιπέδου για το Μεταναστευτικό» στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο. Οσα δεν σκέφτεται ή πράττει η πολιτική τάξη από τη μία πλευρά του Ατλαντικού τα πραγματοποιεί η ηγεσία της άλλης πλευράς λίγο πριν από τη λήξη της προεδρικής θητείας, που συνήθως ισοδυναμούσε με αδιαφορία του Λευκού Οίκου και υπεροψία της Ευρώπης.
Στα δε θέματα ασφάλειας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απεδείχθη επίσης αργό. Η ύπατη εκπρόσωπος Φ. Μογκερίνι παρουσίασε συνοπτικά τη νέα «Παγκόσμια στρατηγική ασφάλειας» (αν και θα αλλάξει εκ βάθρων, λόγω της αποχώρησης της Βρετανίας) ενώ, όπως αποφασίστηκε, οι υπουργοί Εξωτερικών «θα ασχοληθούν αργότερα» και «κάποια στιγμή» οι υπουργοί Αμυνας. Ωστόσο, το κενό και η αδράνειά τους καλύπτονται από τον γ.γ. της Ατλαντικής Συμμαχίας Γ. Στόλτενμπεργκ που (για πρώτη φορά) συμμετείχε σε Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., παρουσιάζοντας την κοινή δήλωση Ε.Ε. – ΝΑΤΟ που θα υπογραφεί την Παρασκευή στη Βαρσοβία: κοινή αντιμετώπιση των «υβριδικών απειλών» (δράση με μη συνήθη στρατιωτικά μέσα), αξιοποίηση των διδαγμάτων της επιχείρησης στο Αιγαίο για τη συνεργασία των δύο οργανισμών στην κεντρική Μεσόγειο (ευρύτερη περιοχή Λιβύης – Κρήτης) και διεξαγωγή παράλληλων (όχι κοινών) ασκήσεων. Συνοπτικά, πρόκειται για τη μεγαλύτερη αλλαγή των τελευταίων 25-26 ετών, από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Αλέξανδρος Τάρκας
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη Ν.Α. Ευρώπη.
Μ.Η.Τ. 232120