Ο περιφερειάρχης Αττικής μιλά για το όραμά του, την «Αττική του 2028», τη φιλοσοφία της διοίκησης «στον δρόμο και δίπλα στον πολίτη» και τα έργα που αλλάζουν σταδιακά το πρόσωπο της μεγαλύτερης Περιφέρειας
Ο περιφερειάρχης Αττικής Νίκος Χαρδαλιάς μοιράζεται το όραμά του για την «Αττική του 2028», τη φιλοσοφία της διοίκησης «στον δρόμο και δίπλα στον πολίτη» και τα έργα που αλλάζουν σταδιακά το πρόσωπο της μεγαλύτερης Περιφέρειας της χώρας.
- Συνέντευξη στον Βαγγέλη Φανίδη
Με λόγο άμεσο αναφέρεται στις προτεραιότητες της Περιφέρειας, από τα αντιπλημμυρικά έργα και τη διαχείριση απορριμμάτων έως το Μητροπολιτικό Πάρκο Αέναον, και τονίζει ότι ο πατριωτισμός αποδεικνύεται με πράξεις. «Η διοίκηση δεν είναι τίτλος, είναι καθημερινή παρουσία και προσφορά» σημειώνει χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας πως το έργο που άρχισε «δεν τελειώνει σε μία θητεία».
Κύριε περιφερειάρχα, έχετε μιλήσει για την «Αττική του 2028». Ποιο θα θέλατε να είναι το αποτύπωμά σας τότε;
Η «Αττική του 2028» για μένα σημαίνει τρία πράγματα: ασφάλεια, νοικοκύρεμα και κυρίως αποτέλεσμα. Σημαίνει μια Αττική που νιώθεις ότι σε σέβεται: στον δρόμο που περπατάς, στο σχολείο του παιδιού σου, στον δημόσιο χώρο που μπορείς να απολαύσεις χωρίς φόβο ή ταλαιπωρία. Ξεμπλοκάρουμε έργα που ήταν για χρόνια στα συρτάρια, ανοίγουμε χρηματοδοτήσεις, δεν μεταθέτουμε ευθύνες, δεν κρύβουμε τα προβλήματα κάτω από το χαλί, στεκόμαστε απέναντι σε ό,τι λειτουργεί με «παλιές λογικές». Δεν λέμε «θα». Πράττουμε. Θέλω στο τέλος αυτής της θητείας ο πολίτης να μπορεί να πει κάτι πολύ απλό: «Ηταν παρών. Δούλεψε. Δεν έμεινε σε υποσχέσεις, υλοποίησε». Μεγάλωσα σε μια όμορφη λαϊκή γειτονιά, στον Βύρωνα, και αυτό δεν το έχω ξεχάσει ούτε για μία ημέρα. Η πολιτική, για μένα, έχει νόημα μόνο όταν ακουμπάει τη ζωή των πολλών. Οταν δεν αφήνει κανέναν μόνο απέναντι στις δυσκολίες. Οταν η διοίκηση δεν είναι απρόσωπη, αλλά ανθρώπινη, καθημερινή, παρούσα. Και το λέω καθαρά: Πατριωτισμός για μένα δεν είναι τα λόγια. Είναι οι πράξεις που αφήνουν τον τόπο μας καλύτερο, πιο δίκαιο, πιο αξιοπρεπή.
Με 54 αντιπλημμυρικά έργα σε εξέλιξη, τι θα αλλάξει ουσιαστικά φέτος;
Πρώτα από όλα αλλάζουμε νοοτροπία. Η εποχή των «αποσπασματικών επεμβάσεων» έχει τελειώσει. Παλιότερα γινόταν μια παρέμβαση όταν υπήρχε πρόβλημα. Σήμερα λειτουργούμε προληπτικά και σε βάθος χρόνου. Η συνεργασία με τους δήμους είναι σταθερή και συνεχής. Εχουμε σε εξέλιξη τα μεγαλύτερα αντιπλημμυρικά έργα των τελευταίων δεκαετιών, με σαφή χρονοδιαγράμματα, καθημερινή επίβλεψη και διαρκή παρουσία στα σημεία που χρειάζονται ενίσχυση. Η κλιματική κρίση είναι εδώ και απαιτεί λύσεις δομικές. Φυσικά, το πρόβλημα δεν λύνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Και γνωρίζω ότι στο τέλος της ημέρας οι συμπολίτες μας δεν θέλουν να ακούν τεχνικούς όρους. Θέλουν να μην πλημμυρίζουν τα σπίτια τους και οι γειτονιές τους, και σας διαβεβαιώ ότι πάνω σε αυτό ακριβώς δουλεύουμε με απόλυτη ευθύνη.
Εχετε μιλήσει για «66 γειτονιές, 66 στοιχήματα». Πώς διασφαλίζετε ότι οι δήμοι της Περιφέρειας θα αντιμετωπιστούν ισότιμα;
Με κανόνες και ξεκάθαρη ιεράρχηση αναγκών. Δεν υπάρχουν «ημέτεροι» δήμοι. Υπάρχουν περιοχές που χρειάζονται πιο επείγουσες παρεμβάσεις και αυτές προχωρούν πρώτες. Ολα αξιολογούνται με αντικειμενικά κριτήρια: πληθυσμός, επικινδυνότητα, ωριμότητα μελετών, πραγματικές ανάγκες. Η δική μου καθημερινή παρουσία στους δήμους – στα εργοτάξια, στα περιφερειακά συμβούλια, που κάθε μήνα γίνονται και σε άλλη περιοχή της Αττικής, στις υπηρεσίες μας – διασφαλίζει ότι κανείς δεν μένει έξω από τον σχεδιασμό μας. Κάθε επίσκεψη, κάθε αυτοψία μου, κάθε σύσκεψη έχει νόημα μόνο όταν οδηγεί σε χειροπιαστές παρεμβάσεις. Δεν πηγαίνω στις γειτονιές για να «φανούμε». Πηγαίνω για να ακούσουμε, να δούμε, να διορθώσουμε. Γιατί έχω μάθει ότι η διοίκηση γίνεται στον δρόμο -όχι στο γραφείο-, στις γειτονιές που μεγαλώνουν τα παιδιά μας. Γι’ αυτό και η καθημερινότητα είναι ο πρώτος και ο πιο μεγάλος μας στόχος.
Υπάρχει πρόβλεψη για τη βιωσιμότητα του εμβληματικού Μητροπολιτικού Πάρκου Αέναον;
Το Αέναον έρχεται να γίνει ο μεγάλος δημόσιος χώρος της Αττικής. Είναι η επιστροφή του παραλιακού μετώπου στους πολίτες. Η δημιουργία ενός ανοιχτού, πράσινου, ζωντανού χώρου 741 στρεμμάτων, χωρίς αποκλεισμούς, χωρίς φραγμούς, χωρίς λογικές «ιδιωτικού δικαιώματος». Ο διεθνής διαγωνισμός βρίσκεται ήδη «στον αέρα». Και παρότι παραλάβαμε το έργο στα πρόθυρα της απένταξης, με στοχευμένες κινήσεις και σε πολύ σύντομο διάστημα καταφέραμε να εξασφαλίσουμε χρηματοδότηση ύψους 370 εκατ. ευρώ από την Κομισιόν και να ανακτήσουμε την αξιοπιστία μας στους εταίρους μας. Το έργο προχωρά συντεταγμένα και θα παραδοθεί έως το τέλος του 2028. Δεν υπάρχουν «θα δούμε», «όταν», «ίσως». Υπάρχουν σαφή βήματα. Γιατί ο δημόσιος χώρος είναι η κοινή μας ζωή, η κοινή μας μνήμη και η κοινή μας ευθύνη. Εχουμε σχεδιάσει ένα μοντέλο σταθερής συνεργασίας με τους δήμους -πάνω σε αυτό θα δομήσουμε έναν πρότυπο φορέα διαχείρισης του πάρκου-, καθώς και ξεκάθαρους κανόνες συντήρησης, έτσι ώστε το εμβληματικό αυτό έργο να μη χαθεί μέσα στα χρόνια, όπως δυστυχώς συνέβη με πολλά έργα το 2004. Το Αέναον θα είναι πάρκο για όλους. Για τις οικογένειες, τα παιδιά, τους δρομείς, τις κοινότητες της πόλης. Αυτή είναι η μεγαλύτερη αξία του.
Εχετε διαχειριστεί μείζονες κρίσεις. Η Αττική είναι σήμερα πραγματικά έτοιμη να αντιμετωπίσει μια μεγάλη φυσική καταστροφή; Συνεργάζεστε με την Πολιτική Προστασία και τους δήμους;
Καμία κοινωνία δεν είναι «έτοιμη για όλα». Αλλά μπορούμε να είμαστε πιο έτοιμοι από χθες. Επενδύουμε σε τρεις άξονες: πρόληψη, ετοιμότητα, αποκατάσταση. Είναι αυτονόητο ότι ενισχύουμε τη συνεργασία με το αρμόδιο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης που έχει την ευθύνη του επιχειρησιακού σχεδιασμού, την Πολιτική Προστασία, τους δήμους και τους εθελοντές μας. Και πάνω απ’ όλα ενισχύουμε με ταχύτητα και ευθύνη τις υποδομές ανθεκτικότητας: αντιπλημμυρικά, πυροπροστασία, καθαρισμούς ρεμάτων. Η διοίκηση, ειδικά στις κρίσεις, δεν γίνεται από μια οθόνη. Γίνεται στο πεδίο. Και εμείς είμαστε εκεί, για να συνδράμουμε σε ό,τι μας αναλογεί. Στην πράξη και όχι για την εικόνα.
Η Περιφέρεια Αττικής έχει ήδη ένα εκτεταμένο σύστημα ψηφιακών υπηρεσιών. Ποιες καινοτομίες σχεδιάζετε για να περάσετε από την «ψηφιακή εξυπηρέτηση» στην «έξυπνη διοίκηση»;
Η ψηφιακή εξυπηρέτηση είναι η αρχή. Η έξυπνη διοίκηση είναι ο στόχος. Και αυτό σημαίνει τολμηρές τομές εκεί όπου υπήρχαν «σκιές». Χαρακτηριστικό παράδειγμα: η Διεύθυνση Μεταφορών. Με το που αναλάβαμε τα καθήκοντά μας, ξεκινήσαμε μια ολική αναδιοργάνωση με ψηφιοποίηση ροών, διαφάνεια παντού και «σκούπα» στα φαινόμενα του παλιού «γρηγορόσημου». Πλέον η υπηρεσία λειτουργεί με κανόνες, όχι με «εξυπηρετήσεις». Στην ίδια κατεύθυνση, ετοιμάζουμε έναν ανοιχτό πίνακα προόδου των έργων μας και για τους 66 δήμους του λεκανοπεδίου, έτσι ώστε ο πολίτης να μπορεί να βλέπει ανά πάσα στιγμή πού βρίσκεται το έργο στη γειτονιά του – ένα «Παρατηρητήριο» που θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2026 και θα αποτελεί πρότυπο για όλη την Ευρώπη. Δεν ψηφιοποιούμε το κράτος για να είναι πιο «μοντέρνο». Το ψηφιοποιούμε για να είναι πιο δίκαιο.
Πρόσφατα κάνατε «ανασχηματισμό» σε όλους τους έμμισθους αντιπεριφερειάρχες. Ποια ήταν τα κριτήρια για τις αλλαγές στο σχήμα και πώς διασφαλίζετε ότι δεν επηρεάζουν τη συνέχεια των έργων;
Το είχα πει από την πρώτη μέρα: οι θέσεις ευθύνης δεν είναι μόνιμες. Πρέπει να ανανεώνονται, να μοιράζονται, να δοκιμάζονται. Από την αρχή ορίσαμε τρία διακριτά «εικοσάμηνα», ώστε να δίνεται σε όλους η δυνατότητα να αναλάβουν ρόλο, να κριθούν στην πράξη και να αποφεύγεται η στασιμότητα στη διοίκηση. Δεν πιστεύω στις καρέκλες που θεωρούνται δεδομένες ή «κληρονομικές». Η υγεία στην Αυτοδιοίκηση είναι η κίνηση, η εναλλαγή, η αξιολόγηση. Η συνέχεια των έργων δεν εξαρτάται από τα πρόσωπα, αλλά από το σχέδιο, τις διαδικασίες και τη συλλογική λειτουργία της ομάδας. Αυτό διασφαλίζει ότι τίποτα δεν μένει στην τύχη ή στην «καλή θέληση» του καθενός. Και στο τέλος της ημέρας, όλοι -με πρώτο εμένα- θα κριθούμε από το αποτέλεσμα. Η διοίκηση δεν είναι τίτλος. Είναι καθημερινή προσφορά απέναντι σε αυτούς που μας εμπιστεύθηκαν.
«Αλλάζει η εικόνα για τη διαχείριση των απορριμμάτων»
Ποια είναι σήμερα η πραγματικότητα στη διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής; Σε ποιο στάδιο βρίσκεται ο σχεδιασμός σας για την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία; Και ποια είναι η στρατηγική της Περιφέρειας για τη μείωση των απορριμμάτων που καταλήγουν στον ΧΥΤΑ Φυλής;
Η Αττική παράγει τεράστιες ποσότητες αποβλήτων και η αλήθεια είναι ότι χρόνια λειτουργούσε με ένα μοντέλο που είχε φτάσει στα όριά του. Σήμερα, η εικόνα αλλάζει. Ο ΕΔΣΝΑ έχει εξυγιανθεί θεσμικά και οικονομικά, με πιστοποιημένες διαδικασίες και διαφάνεια σε κάθε στάδιο. Ομως, η ουσία δεν είναι η διοικητική τάξη. Είναι ο στόχος: Να αυξήσουμε τα ποσοστά ανακύκλωσης στο 55% έως το 2030, με πραγματική διαλογή στην πηγή – όχι «ανακύκλωση για το θεαθήναι». Και φυσικά να αποφασίσουμε ποιο μοντέλο θέλουμε να ακολουθήσουμε.
Το λέω καθαρά: Η λογική «η Φυλή σηκώνει τα πάντα» τελειώνει. Και αυτό δεν είναι τεχνικό ζήτημα. Είναι ζήτημα πολιτισμού, ευθύνης και συλλογικού μέλλοντος. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι καμία κοινωνία δεν λύνει τέτοια ζητήματα μονομιάς. Χρειάζεται συνέπεια, συνεργασία και σταδιακή αλλαγή συμπεριφοράς από όλους μας. Αυτό σημαίνει: περισσότερη διαλογή στην πηγή, ολοκληρωμένες μονάδες ανάκτησης υλικών, επεξεργασία υπολείμματος με παραγωγή ενέργειας όπου τεχνικά και περιβαλλοντικά τεκμηριώνεται, χωροθετήσεις εκτός αστικού ιστού με αυστηρές περιβαλλοντικές προδιαγραφές, ενεργότερη συμμετοχή των δήμων και φυσικά μητροπολιτική διαχείριση που βάζει τέλος στις «μεταθέσεις ευθύνης». Μόνο έτσι θα χτίσουμε αξιοπιστία απέναντι στις γειτονιές.
«Η Αυτοδιοίκηση έχει αληθινή σχέση με την κοινωνία»
Εχετε διατελέσει κατά σειρά γενικός γραμματέας του Δήμου Μεταμόρφωσης, δήμαρχος Βύρωνα, εκτελεστικός γραμματέας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, αν. υπουργός Πολιτικής Προστασίας, υφυπουργός Εθνικής Αμυνας και τώρα περιφερειάρχης Αττικής. Καθεμία από τις παραπάνω θέσεις έχει τη δική της «γοητεία». Αν στο μέλλον είχατε τη δυνατότητα να επιλέξετε μόνο μία από αυτές, ποια θα ήταν αυτή και γιατί;
Ολες οι ευθύνες που ανέλαβα ήταν τιμητικές. Αν έπρεπε να επιλέξω μία, θα έλεγα χωρίς δεύτερη σκέψη την Αυτοδιοίκηση. Γιατί εκεί βρίσκεται η αληθινή σχέση με την κοινωνία. Εκεί δοκιμάζεσαι κάθε μέρα, πρόσωπο με πρόσωπο με τους πολίτες που συναντάς, μιλάς, ακούς, σέβεσαι. Οι τίτλοι έρχονται και φεύγουν. Το αποτύπωμα, όμως, μένει στο σχολείο που χτίστηκε, στο ρέμα που καθαρίστηκε, στον δρόμο που έγινε ασφαλέστερος. Το ανέφερα και στην αρχή, ξεκίνησα από τη γειτονιά του Βύρωνα. Εκεί έμαθα τι σημαίνει προσφορά. Εκεί κατάλαβα ότι η πολιτική δεν είναι «επάγγελμα». Είναι ο τρόπος να είσαι χρήσιμος. Δεν υπόσχομαι εύκολες λύσεις. Υπόσχομαι δουλειά, αλήθεια, καθημερινή παρουσία. Η Αυτοδιοίκηση δεν αποτελεί για εμένα σκαλοπάτι ή έναν ενδιάμεσο σταθμό. Και όσο οι πολίτες της Αττικής με τιμούν με την εμπιστοσύνη τους, θα είμαι εδώ. Παρών. Γιατί το έργο αυτό δεν τελειώνει σε μία θητεία. Είναι μια υπόθεση συνεχούς προσπάθειας και ευθύνης. Και εγώ δεν συνηθίζω να αφήνω διαδρομές στη μέση.
«Ο νέος Κώδικας είναι μια κρίσιμη ευκαιρία για όλους μας»
Περιμένετε να ανακοινωθεί κάτι διαφορετικό -σε σχέση με τις άλλες χρονιές- στο φετινό συνέδριο της ΕΝΠΕ την Πέμπτη 13 Νοεμβρίου;
Η Αυτοδιοίκηση είναι η πρώτη γραμμή του κράτους δίπλα στον πολίτη. Και ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης είναι μια κρίσιμη ευκαιρία -ίσως η σημαντικότερη των τελευταίων ετών- να επαναπροσδιορίσουμε το πλαίσιο λειτουργίας μας με όρους σύγχρονους, δίκαιους και ρεαλιστικούς. Χρειαζόμαστε έναν Κώδικα που θα αποσαφηνίζει τις αρμοδιότητες, θα περιορίζει τις αλληλοεπικαλύψεις και θα κατοχυρώνει την πραγματική διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των Περιφερειών. Εναν Κώδικα που δεν θα αποτελεί απλώς ένα θεσμικό εργαλείο, αλλά ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο εμπιστοσύνης ανάμεσα στο κράτος, στην Αυτοδιοίκηση και στον πολίτη. Βεβαίως, η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων πρέπει να συνοδεύεται από αντίστοιχη χρηματοδότηση – και είμαι έτοιμος να διεκδικήσω από το νέο εθνικό πρόγραμμα επενδύσεων τους πόρους που αναλογούν στη μεγαλύτερη Περιφέρεια της χώρας. Και ασφαλώς θέλουμε μηχανισμούς παρακολούθησης και υποχρεωτικό έλεγχο πεπραγμένων στο τέλος κάθε θητείας που θα διασφαλίζει τη διαφάνεια. Αν συμφωνήσουμε σε αυτά, θα έχουμε κάνει ένα βήμα μπροστά για όλη τη χώρα. Είναι ώρα για ουσία. Οχι για άλλα «θα». Είναι ώρα για ενότητα και ευθύνη.
