Με αίτηση, υπεύθυνη δήλωση και ένα τσουχτερό παράβολο ανά χείρας καλούνται οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων τους επόμενους τέσσερις μήνες να προσέλθουν στις πολεοδομίες ή στα ΚΕΠ για την «τακτοποίηση» του αυθαιρέτου τους. Η κυβέρνηση με την εισπρακτικού χαρακτήρα ρύθμιση για τα αυθαίρετα ευελπιστεί να καλύψει μέρος της «τρύπας» του προϋπολογισμού της, χαρίζοντας σε αντάλλαγμα… ηρεμία από τον «βραχνά» της κατεδάφισης για μερικές δεκαετίες.
Τα πρόστιμα σε ορισμένες περιπτώσεις είναι μειωμένα, καθώς -με βάση τη νέα ρύθμιση- δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν η χρονική περίοδος που χτίστηκαν τα αυθαίρετα (τα πρόστιμα για όσα χτίστηκαν μετά το 2003 ήταν πολύ μεγάλα και τελικά αποφασίστηκε να ισχύσει ό,τι και για τα πιο παλιά αυθαίρετα). Το κυβερνητικό επιτελείο παραδέχεται ουσιαστικά την αδυναμία να ελέγξει την αυθαίρετη δόμηση και ελπίζει ότι ρίχνοντας τις τιμές θα μπορέσει να πείσει τους ιδιοκτήτες να προσέλθουν για «τακτοποίηση» και να κερδίσει κάποιο ρευστό στα ταμεία του.
Διευκρινίσεις για μια σειρά από θέματα που έχουν ανακύψει αναμένεται να δοθούν εντός των επόμενων ημερών, ενώ άγνωστο παραμένει το ύψος της αμοιβής των μηχανικών. Το ύψος του προστίμου καθορίζεται μέσω της εφαρμογής διαφορετικού συντελεστή ανάλογα με την παράβαση, ενώ το υπουργείο Περιβάλλοντος, σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο, δεσμεύτηκε να πραγματοποιήσει δειγματοληπτικούς ελέγχους. Παρ’ όλα αυτά εκφράζονται αμφιβολίες για τη δυνατότητα του Δημοσίου να κινητοποιήσει τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, οι οποίοι εδώ και δεκαετίες ανήμποροι παρατηρούν την Ελλάδα να «πνίγεται» στα αυθαίρετα.
Πάντως το Δημόσιο φιλοδοξεί να βάλει στα ταμεία του τουλάχιστον 700.000.000 ευρώ ως το τέλος της χρονιάς, ενώ το συνολικό ποσό που μπορεί να εισπραχθεί ως το πέρας της διαδιακασίας -από τους πάνω από ένα εκατομμύριο ιδιοκτήτες αυθαιρέτων- μπορεί να ανέλθει ακόμη και στα 14 δισ. ευρώ.
Ερωτήσεις – απαντήσεις
-Πώς υπολογίζεται το πρόστιμο;
Υπολογίζεται το εμβαδόν της αυθαίρετης κατασκευής (ανεξάρτητα αν είναι προ ή μετά του 2003) επί την τιμή ζώνης που ισχύει στην περιοχή του ακινήτου (ανεξάρτητα από τη χρήση του ακινήτου), επί συντελεστή 15%, επί τους συντελεστές κάθε παράβασης. Οι συντελεστές αυτοί εξαρτώνται μεταξύ άλλων από την ύπαρξη ή μη πολεοδομικής άδειας, αν το ακίνητο βρίσκεται εντός ή εκτός σχεδίου, καθώς και από το ποσοστό της υπέρβασης της επιτρεπόμενης δόμησης, ύψους και κάλυψης.
Τα αυθαίρετα που εντάσσονται στη ρύθμιση δεν βαρύνονται με αναδρομικές ασφαλιστικές εισφορές ή κάποιου άλλου είδους φόρο. Από την άλλη πλευρά, αν έχουν καταβληθεί τέλη ή πρόστιμα, ο ιδιοκτήτης δεν μπορεί να τα διεκδικήσει.
-Για πόσο διατηρείται «πολεοδομική αμνηστία»;
-Για 40 χρόνια, αν είναι εντός σχεδίου.
-Για 40 χρόνια, αν είναι εκτός σχεδίου και αποτελεί πρώτη και κύρια κατοικία.
-Για 20 χρόνια, αν είναι άλλη κατοικία εκτός σχεδίου.
-Για τα εκτός σχεδίου αυθαίρετα, εάν ολοκληρωθούν ο πολεοδομικός σχεδιασμός και ο καθορισμός των χρήσεων γης και το διατηρούμενο κτίσμα εντάσσεται σε αυτούς, διατηρείται για επιπλέον 20 χρόνια.
-Τι συμβαίνει αν κάποιος πληρώνει ήδη πρόστιμο;
Το υπουργείο Περιβάλλοντος δεν έχει ξεκαθαρίσει αν τα παλαιότερα πρόστιμα θα συμψηφιστούν με τη νέα ρύθμιση. Πάντως οι ιδιοκτήτες πρέπει να ενταχθούν στη νέα ρύθμιση και σταματούν αυτόματα να πληρώνουν το παλαιότερο πρόστιμο. Το ερώτημα είναι αν θα αφαιρεθούν τα ποσά που έχουν ήδη καταβάλει από το ποσό που προκύπτει με βάση τον μαθηματικό τύπο της ρύθμισης. Επειδή πρόκειται για σημαντικά ποσά, ενδέχεται να υπάρξει σχετική πρόβλεψη.
-Τι κάνουν όσοι έχουν ενταχθεί σε παλαιότερες ρυθμίσεις;
Σε περίπτωση που το ακίνητο είναι προ του 1955 θεωρείται νόμιμο. Αν είχε ενταχθεί στις δύο φάσεις της ρύθμισης Τρίτση (1983), τότε επίσης δεν χρειάζεται να κατατεθεί εκ νέου αίτηση διατήρησης. Στη ρύθμιση εντάσσονται ακίνητα που δεν είχαν νομιμοποιηθεί με τον νόμο Τρίτση ή κατασκευάστηκαν μετά το 1983. Να σημειωθεί ότι παλαιές κατοικίες που ανήκουν για δεκαετίες στον ίδιο ιδιοκτήτη επιβαρύνονται με χαμηλότερο πρόστιμο διατήρησης.
-Δεν αρκεί να είναι ένα σπίτι κύρια κατοικία για χαμηλότερο πρόστιμο;
Για το μειωμένο πρόστιμο ο ιδιοκτήτης πρέπει να βεβαιώσει ότι το αυθαίρετο κτίσμα είναι κύρια και μοναδική κατοικία. Δηλαδή, δεν μπορεί κάποιος να διαθέτει δύο σπίτια και να υποστηρίζει ότι το αυθαίρετο είναι κύρια κατοικία του. Πρέπει το αυθαίρετο να είναι το μοναδικό ακίνητο που διαθέτει, προκειμένου να επωφεληθεί από το χαμηλότερο πρόστιμο.
-Τι γίνεται αν υπάρχουν πολλές αυθαίρετες κατασκευές σε ένα ακίνητο;
Σε αυτή την περίπτωση θα καταβληθούν περισσότερα πρόστιμα, ανάλογα με τον αριθμό των αυθαίρετων κατασκευών που υπάρχουν σε ένα οικόπεδο. Για παράδειγμα ένα για μια αυθαίρετη κατοικία, ένα για μια παράνομη πισίνα και ένα για κάποιον παράνομο οικίσκο στο ίδιο οικόπεδο.
-Ποινολόγιο.
Oσοι δεν δηλώσουν τα αυθαίρετά τους και δεν πληρώσουν το ενιαίο πρόστιμο ή όσοι υποβάλλουν ψευδή στοιχεία υποχρεώνονται -αν εντοπιστούν ύστερα από έλεγχο- να πληρώσουν πρόστιμο ανέγερσης ίσο με το 30% επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου και ετήσιο πρόστιμο διατήρησης ίσο με το 5% επί της αντικειμενικής αξίας, για κάθε έτος ως την κατεδάφισή του.
-Πότε κρίνονται κατεδαφιστέα;
Δεν εντάσσονται και είναι άμεσα κατεδαφιστέα όσα βρίσκονται σε δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις σε ρέματα και στον αιγιαλό. Το υπουργείο υποστηρίζει πως αν και δεν ζητά έγγραφο που αποδεικνύει ότι το ακίνητο βρίσκεται σε δασική ή αναδασωτέα περιοχή απαιτεί εξαρτημένο τοπογραφικό. Ετσι με την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών θα μπορεί να διασταυρώσει αν μια κατοικία βρίσκεται σε δασική περιοχή ή ρέμα.
Παραδείγματα προστίμων
1) Κατοικία 150 μ2 στον Διόνυσο, τιμή ζώνης 2.054 ευρώ καθ’ υπέρβασιν άδειας με συντελεστή δόμησης μεγαλύτερο του 20%.
-Πρώτη και μοναδική κατοικία. Πρόστιμο: 34.660 ευρώ.
-Δεύτερη κατοικία. Πρόστιμο: 69.322 ευρώ.
Χωρίς άδεια, πρώτη και μοναδική κατοικία. Πρόστιμο: 69.322 ευρώ.
2) Κατοικία 150 μ2 στον Αυλώνα, τιμή ζώνης 557 ευρώ καθ’ υπέρβασιν άδειας, β’ κατοικία. Πρόστιμο: 18.800 ευρώ.
3) Μεζονέτα 200 μ2 στη Μύκονο, τιμή ζώνης 900 εκτός σχεδίου, β’ κατοικία χωρίς άδεια. Πρόστιμο: 162.000 ευρώ.
4) Δώμα 70 μ2 σε β’ κατοικία στο Νέο Ψυχικό, τιμή ζώνης 2.400 ευρώ με υπέρβαση συντελεστή δόμησης άδειας μεγαλύτερη του 20% και υπέρβαση ύψους μικρότερη του 20%. Πρόστιμο: 45.360 ευρώ.
Eιδικές περιπτώσεις
5) Αυθαίρετο ακίνητο 20 τ.μ., εφόσον το μέγεθός του δεν υπερβαίνει το 20% της επιτρεπόμενης επιφάνειας και το 20% του επιτρεπόμενου ύψους.
Εκτός σχεδίου πρόστιμο 1.500 ευρώ.
Εντός σχεδίου και με τιμή ζώνης έως 2.000 ευρώ πρόστιμο 2.000 ευρώ.
Εντός σχεδίου και με τιμή ζώνης άνω των 2.000 ευρώ πρόστιμο 3.000 ευρώ.
Νεκταρία Σταμούλη
Μ.Η.Τ. 232120