Για τους νησιώτες ήταν πηγή βιοπορισμού, για τους υπόλοιπους ένα ακόμη αντικείμενο καθημερινής χρήσης. Η απόκτησή του, ειδικά παλαιότερα, μια επικίνδυνη αποστολή που μόνο οι πιο ικανοί και τολμηροί θα μπορούσαν να βγάλουν εις πέρας. Το κυνήγι των σπόγγων, των μοναδικών αυτών ζωντανών μικροοργανισμών, «έκρυβε» όχι μόνο επιτυχημένες… ψαριές αλλά και άδεια δίχτυα. Σίγουρα το τελευταίο οφείλεται κατά έναν πολύ μεγάλο βαθμό στη σοβαρή ασθένεια που χτύπησε τα σφουγγάρια των μεσογειακών νερών τις τελευταίες δεκαετίες έχοντας ως θλιβερό αποτέλεσμα το μαράζωμα ενός επαγγέλματος που είχε… ημερομηνία γέννησης από την αρχαιότητα ακόμη.
Αυτή η δραστηριότητα της σπογγαλιείας βρίσκεται στο επίκεντρο της νέας έκθεσης που διοργανώνει το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο της Αίγινας. Τίτλος της, «Μνήμες σπογγαλιείας στην Αίγινα» και αφορμή για την υλοποίησή της στο όμορφο νησί του Αργοσαρωνικού το αφιέρωμα στην αιγινίτικη σπογγαλιεία, που με πολλή επιμέλεια ετοίμασε το τεύχος πολιτισμού του νησιού «Η Αιγιναία».
Τι μπορεί να δει κανείς πίσω από τις γυάλινες προθήκες του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου; Μοναδικά και σπάνια ιστορικά ντοκουμέντα, που επιχειρούν να ξυπνήσουν στους επισκέπτες μνήμες ενός επαγγέλματος με πεδίο δράσης το σιωπηλό υποθαλάσσιο σύμπαν. Το υλικό προέρχεται από τις συλλογές του μουσείου καθώς και από ιδιωτικές συλλογές οικογενειών του νησιού. Στα εκθέματα ακόμη περιλαμβάνονται έργα σύγχρονων εικαστικών με θέμα (τι άλλο;) τη σπογγαλιεία.
«Η επιστροφή των σφουγγαράδικων στα παλιότερα χρόνια γινόταν συνήθως του Αγίου Δημητρίου. Εφταναν στην Πέρδικα ανήμερα του Σταυρού, διανυκτέρευαν εκεί και την επομένη, του Αγίου Νικήτα, πρωί πρωί, όλα μαζί τα καΐκια φαίνονταν στη Μονή. Ολη η Αίγινα ήταν ανάστατη, κόσμος στην προκυμαία του λιμανιού περίμενε συγγενείς, φίλους, πληρώματα, αγαπημένους, προσφέροντας γλυκίσματα για τα καλωσορίσματα, στιγμή συγκλονιστική» γράφει στην «Αιγιναία» η κυρία Νομική Χαλιπήλια-Μιχαλοπούλου, μια από τις συμμετέχουσες στο εκτενές αφιέρωμα, προσπαθώντας να μεταφέρει λίγο από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην Αίγινα μετά την επιστροφή των σφουγγαράδων.
Στο νησί μάλιστα οι αλιείς σφουγγαριών ήταν σε αριθμό το ίδιο πολλοί με τους αντίστοιχους και φημισμένους σφουγγαράδες της Καλύμνου. Η Αίγινα, μαζί με την Υδρα, την Κάλυμνο, τη Σύμη και το Καστελόριζο φημίζονταν άλλωστε ότι διέθεταν τους σημαντικότερους αλιευτικούς στόλους.
Στην παρουσίαση το «παρών» δίνουν γνωστοί Ελληνες εικαστικοί όπως οι Μάριος Βουτσινάς, Ειρήνη Γκόνου, Γιάννης Δέδες, Νίκος Καπάνταης, Ελένη Κάτσα, Αλίνα Μάτσα, Μίλτος Παντελιάς, Κώστας Παππάς, Νίκος Στεφάνου, Νίκος Φλώρος, Πάβλος Χαμπίδης καθώς και πολλοί ακόμη καλλιτέχνες που δημιούργησαν έργα γύρω από το… σφουγγάρι και τους αλιείς του.
Στο πλαίσιο της έκθεσης την Παρασκευή 9 Σεπτεμβρίου θα προβληθεί στην αυλή του Λαογραφικού Μουσείου η ταινία του σκηνοθέτη Μάνου Ζαχαρία «Οι σφουγγαράδες».
Info: Στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο του Δήμου Αίγινας (Σπύρου Ρόδη 16, Αίγινα). Η έκθεση ξεκινάει την 1η Σεπτεμβρίου και θα διαρκέσει έως τις 11 Σεπτεμβρίου. Την επιμέλεια έχει η Ιρις Κρητικού.
Γιώτα Βαζούρα
Μ.Η.Τ. 232120