Εμβληματικές μορφές παλαιών Κουτλουμουσιανών πατέρων μάς παρουσιάζει ο Καθηγούμενος κ. Χριστόδουλος, αναφερόμενος διεξοδικώς στις αρετές που τους κατακοσμούσαν.
– Μ.Μ.: Γέροντα, παρακαλώ να μας μιλήσετε ως ο πατήρ όλων αυτών των πατέρων για την έννοια και τη σημασία της υπακοής και της εκκοπής του ιδίου θελήματος.
– Αρχιμ. Χρ. Κτλμνς: Η υπακοή είναι μία από τις τρεις υποσχέσεις που δίνει ο μοναχός ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Απλά μπορούμε να πούμε ότι η υπακοή -εφόσον εκουσίως ασκείται- απελευθερώνει τον άνθρωπο από τα πάθη που τον δυναστεύουν, τον περιορίζουν ασφυκτικά στο εγώ του και δεν τον αφήνουν να ζήσει στον χώρο της αγάπης. Η υπερηφάνεια, η φιλαυτία, η φιλαρχία είναι πάθη που υφέρπουν μέσα στο ίδιον θέλημα. Ετσι ταπεινώνεται ο άνθρωπος, έρχεται σ’ επίγνωση του αληθινού εαυτού του, πλαταίνει η καρδιά του, γίνεται ελεήμων, αγκαλιάζει όλο τον κόσμον. Αυτή η πληρότης είναι η ελευθερία. Βέβαια στις σχέσεις Γέροντος και υποτακτικού η ελευθερία δεν πρέπει να καταλύεται εν ονόματι της υπακοής. Εκεί που αναιρείται η ελευθερία δεν αναπαύεται το Πνεύμα του Θεού. Αντιθέτως, η υπακοή δεν πρέπει να καταργείται εν ονόματι μιας ελευθερίας η οποία είναι κατ’ ουσίαν δουλεία στο εγωκεντρικό θέλημα· αυτές είναι νόθες καταστάσεις. Στην ορθόδοξη πνευματική ζωή υπακοή κι ελευθερία αποτελούν τις δύο όψεις του χρυσού νομίσματος της αγάπης! Ειδάλλως είναι κύμβαλα αλαλάζοντα.
– Μ. Μ.: Παρακαλώ να μας αναφέρετε, Γέροντα, εμπειρίες Αγιορειτών πατέρων -περιπτώσεις ενάρετων μοναχών Κουτλουμουσιανών και άλλων-, καθώς και περιστατικά από τα βιώματά τους.
– Αρχιμ. Χρ. Κτλμνς: Είχα την ευλογία να γνωρίσω ενάρετους κοινοβιάτες κι ερημίτες πατέρες, να πάρω την ευχή και τη συμβουλή τους σε δύσκολες περιστάσεις.
Οι παλαιοί πατέρες της μονής μας μιλούν για τον μακαριστό Γέροντα Χαραλάμπη, ο οποίος διήνυσε την ζωή του με αδιάλειπτη προσευχή και νηστεία, ακούραστη διακονία, υποδειγματική ταπείνωση και υπακοή στον ηγούμενο. Κανείς ποτέ δεν τον άκουσε ν’ αργολογεί ή να κατακρίνει. Κάποια Μεγάλη Εβδομάδα κάλεσε τον γηροκόμο της μονής και του ανήγγειλε ότι την ημέρα του Πάσχα θα κοιμηθεί! Οπως κι έγινε… Το Μεγάλο Σάββατο ζήτησε να κοινωνήσει. Τη νύκτα της Αναστάσεως, λίγο μετά το «Χριστός ανέστη…», κοιμήθηκε εν Χριστώ Αναστάντι! Δεν ήταν ο μόνος· μπορώ να θυμηθώ ονόματα Γερόντων που μετέδιδαν τη χάρη κι έφεραν την ειρήνη του Χριστού στο πρόσωπό τους.
Μνημονεύω πάντα τον μακαριστό Γέροντα Σωφρόνιο, ο οποίος διετέλεσε ηγούμενος της μονής. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του υπέφερε από καρκίνο και ήταν καθηλωμένος στο κρεβάτι. Ολημερίς είχε ένα κερί αναμμένο και διάβαζε την Αγία Γραφή, έκανε και την Ακολουθία. Το εμφανέστερο χάρισμά του ήταν η αγάπη του για όλον τον κόσμο και η ελεημοσύνη. Τα χαρτονομίσματα που του έστελναν για ευλογία τα χρησιμοποιούσε για… σελιδοδείκτες και τα μοίραζε στους πτωχούς που τον επισκέπτονταν. Οταν κοιμήθηκε, το λείψανό του ήταν ευλύγιστο και ζεστό και καλέσαμε τρεις φορές τον γιατρό! Ετσι παρέμεινε και έπειτα από σαράντα οκτώ ώρες που έγινε η ταφή του! Μπορώ να θυμηθώ θαυμαστά γεγονότα μέσ’ από τη συναναστροφή μου με κάποιους Γέροντες, από τους οποίους όμως δεσμεύθηκα να μην τ’ αποκαλύψω. Κάποια άλλα στοιχεία, βέβαια, μπορώ να σας πω:
Ο Γέρων Χαρίτων ήτο πολύ καλός τυπικάρης. Αγωνιστής, ασκητικός. Κρατούσε την παράδοση, τη ζωή του μοναστηριού.
Επίσης ο ομώνυμός μου Χριστόδουλος, ο οποίος είχε οσιακό τέλος. Εκοιμήθη με πολλή μετάνοια. Τρεις ημέρες προ της κοιμήσεώς του προείδε την εκδημία του! Κάλεσε τον ηγούμενο για να εξομολογηθεί. Κοινώνησε τρεις συνεχόμενες ημέρες. Την τελευταία φορά που κοινώνησε μου είπε: «Σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ που έγινες η σανίδα για να περάσω στην αιωνιότητα! Ο,τι δεν έζησα όλα τα χρόνια του μοναχικού βίου μου με αξίωσαν διά σου ο Κύριος και η Παναγία η Φοβερά Προστασία μας να τα ζήσω αυτές τις τρεις ημέρες και ν’ απολαύσω αυτή τη μεγάλη χαρά τη μυστηριακή!»
Ο Γέρων Κοσμάς έγινε μοναχός επί των ημερών μου. Εκοιμήθη με μεγάλη μετάνοια κι αυτός. Οταν περνούσα έξω από το κελλί του, συχνά τον άκουγα να λέει: «Παναγία μου, μη με αφήσεις να πέσω στο κρεβάτι και κουράσω τα καλογεράκια! Ορθιο να με πάρεις!» Ελεγε χαρακτηριστικά: «Τα δένδρα πεθαίνουν όρθια και οι άνδρες πέφτουν όρθιοι»! Πράγματι, βγήκε να κάνει εγχείρηση. Τον περιποιείτο ο μοναχός Νήφων. Επιστρέφοντας με το ασθενοφόρο -λίγο πάνω από τις Καρυές, καθώς ήτο ξαπλωμένος- ρώτησε τον συνοδό μοναχό:
«Πού είμαστε τώρα;»
Εκείνος του απήντησε:
«Τώρα είμαστε πάνω από το μοναστήρι μας».
Ανασηκώθηκε ο παππούς και αντίκρισε το Κουτλουμούσι. Κάνοντας το σημείο του σταυρού, είπε με ανακούφιση:
«Δόξα τω Θεώ!»
Αμέσως μετά κοιμήθηκε εκεί, μέσα στο ασθενοφόρο…
Θυμούμαι τον Ρουμάνο παπα-Ιωακείμ, ο οποίος επίσης έγινε μοναχός επί των ημερών μου. Ηταν απλό γεροντάκι, καλοκάγαθο. Κοιμήθηκε με βαθιά μετάνοια. Τρεις ημέρες πριν, ο παπα-Μεθόδιος -Ρουμάνος και αυτός- μου ζήτησε ευλογία να εξομολογήσει τον παπα-Ιωακείμ λέγοντας:
«Γέροντα, σε τρεις ημέρες θα κοιμηθεί ο π. Ιωακείμ! Εχω ευλογία να τον εξομολογήσω;»
Του έδωσα ευλογία, τον εξομολόγησε και πράγματι κοιμήθηκε με μετάνοια σε τρεις ημέρες, όπως το είχε προείπει! Μάλιστα του είχα πει επιλέξει:
«Αντε, θα συναντηθούμε στην κηδεία του παππού».
Ο παπα-Μεθόδιος μου απήντησε:
«Α, δεν θα είμαι! Επειτα από λίγες ημέρες θα πεθάνω κι εγώ και δεν θα ξαναϊδωθούμε, Γέροντα!»
Ετσι είπε κι έβαλε τρεις μετάνοιες!
– Μ. Μ.: Κι έτσι έγινε, Γέροντα;
– Αρχιμ. Χρ. Κτλμνς: Ετσι έγινε, ναι…
Τέλος, ο μακαριστός Γέρων Παΐσιος αποτελεί «σημείο» που δόθηκε από τον Θεό στη γενεά μας, σημείο χάριτος και προσανατολισμού. Οι επισκέψεις του στη μονή μας συνεχίσθηκαν και μετά την… κοίμησή του! Επρεπε, βλέπετε, να τακτοποιηθούν κάποιες υποθέσεις! Δεν έχω ευλογία να επεκταθώ επ’ αυτού· δεν έχω.
Ομως όσα θαυμάσια επιτελεί η Χάρις του Θεού μέσω αυτών των ανθρώπων είναι η εξωτερική πλευρά της ζωής τους. Αυτό που προέχει είναι η αθέατη πλευρά, η ζωή της καρδιάς. Η καθαρή καρδιά τους -την οποία με πολλή προσευχή, πόνο και δάκρυα επιμελήθηκαν- ήτο γεμάτη από τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος. Η προσευχή τους πολλές φορές αναχαίτισε και αναχαιτίζει το κακό πάνω στον κόσμο και στους ανθρώπους. Αυτοί οι γνωστοί ή αφανείς πατέρες μάς έδειξαν ότι η Εκκλησία δεν προσεύχεται γι’ αδύνατα πράγματα. Ας έχουμε την ευχή τους και μαζί τη θεοπειθή ευχή της Θεοτόκου της Φοβεράς Προστασίας και πάντων των οσίων πατέρων.
Μανώλης Μελινός
Θεολόγος συγγραφέας,
διευθυντής Βιβλιοθήκης της Ι. Συνόδου
Μ.Η.Τ. 232120