Οι Γούρνες ήταν ένα μικρό, «νωχελικό» χωριό ανατολικά του Ηρακλείου της Κρήτης, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Τότε, η απόφαση να ανοίξει μια μεγάλη αμερικανική αεροπορική βάση στην περιοχή άλλαξε για πάντα τη μοίρα του τόπου. Η λειτουργία της ξεκίνησε επίσημα τον Οκτώβριο του 1954. Σιγά σιγά, η βάση γιγαντώθηκε και κάποια στιγμή έφτασε να φιλοξενεί ακόμη και 3.500 άτομα μαζί με τις οικογένειές τους. Η παρουσία της στην περιοχή έδωσε πρωτόγνωρη ανάπτυξη μέχρι και το 1993, όταν έκλεισε. Από τότε, εν πολλοίς, οι εγκαταστάσεις της αφέθηκαν στην τύχη τους, εγκαταλείφθηκαν και λεηλατήθηκαν. Πλέον, ένα μεγάλο μέρος της έκταση της πρώην αμερικανικής βάσης αποτελεί αντικείμενο δικαστικής διαμάχης ανάμεσα στον Δήμο Χερσονήσου και το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ).
Πριν από λίγες ημέρες, η δημοτική Αρχή κατέθεσε αίτηση ακύρωσης της εκποίησης των δύο οικοπέδων της έκτασης-φιλέτο από το ΤΑΙΠΕΔ ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ). Από την πλευρά των κατοίκων και των φορέων της περιοχής οι αντιδράσεις για την παραχώρηση της έκτασης είναι ιδιαίτερα έντονες, καθώς καταγγέλλουν ότι η εκποίησή της γίνεται με συνοπτικές και αδιαφανείς διαδικασίες.
Πρόκειται για έναν χώρο συνολικής έκτασης 738 στρεμμάτων, τα οποία, όταν το 1953 έκλεισε η συμφωνία ανάμεσα στην Αμερική και την Ελλάδα για τη δημιουργία της βάσης, παραχωρήθηκαν από ιδιώτες οι οποίοι εισέπραξαν ένα είδος ενοικίου για τα πρώτα πέντε χρόνια και κατόπιν ένα ποσό εφάπαξ. Οι διαδικασίες για την επιστροφή της βάσης άρχισαν στις 12 Μαρτίου 1993 και επισήμως παραδόθηκε τον Ιούνιο του 1994. Από τότε και μέχρι σήμερα, στο μεγαλύτερο μέρος της παραμένει σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητη, ενώ σε ένα μέρος της φιλοξενούνται γραφεία του Δήμου Χερσονήσου, ενυδρείο και σχολεία.
Σε κάθε περίπτωση, η πρώην αμερικανική βάση αποτελεί έναν χώρο-ορόσημο για την περιοχή, καθώς, όταν έσφυζε από ζωή, έμοιαζε με ένα μικρό χωριό που τα είχε όλα: σπίτια, καταστήματα, κινηματογράφο, θέατρο, νοσοκομείο και χιλιάδες κόσμο να της δίνει ζωή. Για τους ντόπιους η ύπαρξή της αποτέλεσε πηγή εισοδήματος που τους άλλαξε τη ζωή. Σύμφωνα με μαρτυρίες, πάνω από 750 σπίτια ήταν ενοικιασμένα από Αμερικανούς πολίτες και τις οικογένειές τους, ενώ πολλοί κάτοικοι της περιοχής δούλευαν εκεί με διάφορες ιδιότητες. Συχνά οργανώνονταν και γιορτές με προσκεκλημένους ηθοποιούς και τραγουδιστές, οι οποίοι αναλάμβαναν να ψυχαγωγήσουν το πολιτικό και το στρατιωτικό προσωπικό.
Το ΣτΕ θα αποφασίσει για την ιδιωτικοποίηση των δύο εκτάσεων
Πλέον, την τύχη των εκτάσεων αυτών θα κρίνει το ΣτΕ. Πρόκειται για δύο προνομιακά οικόπεδα, τα οποία βρίσκονται στο παραλιακό μέτωπο της περιοχής. Το πρώτο έχει έκταση 316.000 τ.μ. και έχει μέτωπο προς τη θάλασσα, ενώ το δεύτερο είναι έκτασης 30.000 τ.μ. και έχει μέτωπο τον παραλιακό δρόμο. Σύμφωνα με την προκήρυξη του ΤΑΙΠΕΔ, πωλούνται ως προνομιακοί τόποι για την ανάπτυξη παραθεριστικών κατοικιών, εμπορικών κέντρων και πιθανώς γηπέδων γκολφ ή καζίνο.
Από την άλλη πλευρά, οι φορείς της περιοχής αλλά και ο δήμος έχουν ζητήσει να προχωρήσει το εγκεκριμένο Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) του πρώην Δήμου Γουβών, με βάση το οποίο η περιοχή ορίζεται ως «πολιτιστικός – παιδαγωγικός πνεύμονας υπερτοπικής σημασίας, με αντίστοιχα συμβατές χρήσεις, ενώ η συνολική δομημένη επιφάνεια δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το 40% της έκτασης, ώστε να διασφαλιστούν κοινόχρηστοι και ελεύθεροι χώροι πρασίνου σε ποσοστό 60%».
Με την προσφυγή του Δήμου Χερσονήσου στο ΣτΕ ζητείται η ακύρωση του διαγωνισμού του ΤΑΙΠΕΔ. Ως λόγους ακύρωσης ο δήμος επικαλείται, μεταξύ άλλων, το ότι η μεταβίβαση της περιοχής στο ΤΑΙΠΕΔ έγινε άνευ ανταλλάγματος, για ένα απροσδιόριστο σύνολο περιουσιακών στοιχείων που περιγράφονται αόριστα, χωρίς να λαμβάνεται μέριμνα για τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές παραμέτρους αυτής της πράξης.
Επιπλέον, ο δήμος ανέφερε ότι η διαδικασία ιδιωτικοποίησης του ακινήτου γίνεται υπό καθεστώς
περιορισμένης διαφάνειας, αφού τόσο η διακήρυξη όσο και η μεταβίβαση στο ΤΑΙΠΕΔ έχουν αόριστες ή και κρυφές παραμέτρους που επιτρέπουν την εξωθεσμική συναλλαγή των επενδυτών με το ΥΠΕΚΑ και την Α.Ε. ΤΑΙΠΕΔ. Ακόμη, στην προσφυγή επισημαίνεται ότι η μεταβίβαση μέρους της συνολικής έκτασης στο ΤΑΙΠΕΔ αποτελεί μεταβίβαση δημόσιας περιουσίας που διατηρεί δημόσιο σκοπό και ανέκαθεν είχε τεθεί σε δημόσια χρήση, ενώ, την ίδια στιγμή, στην πρόσκληση των υποψήφιων επενδυτών δεν υπάρχουν θεσμικές εγγυήσεις και ασφαλιστικές δικλίδες για τη διασφάλιση του κοινόχρηστου χαρακτήρα του ακινήτου.
Βάσω Παλαιού
Μ.Η.Τ. 232120