Χρεωστικές, πιστωτικές και προπληρωμένες. Τι να προσέξετε
«Χωρίς λεφτά ή με λίγα λεφτά πάντα τα ψώνια είναι γιορτή…» έλεγε το διαφημιστικό σλόγκαν μεγάλης αλυσίδας ηλεκτρικών ειδών, για να προωθήσει τις πωλήσεις με δόσεις και πιστωτικές κάρτες. Τώρα, το Ελληνικό Δημόσιο και οι τράπεζες θέλουν να κάνουν τη δική τους «γιορτή» για να προωθήσουν τις «πωλήσεις» τους, δηλαδή φορολογικά έσοδα και συναλλαγές, αντίστοιχα, επιδιώκοντας οι πολίτες να χρησιμοποιούν πλαστικό τραπεζικό χρήμα μέχρι και για τις καθημερινές συναλλαγές τους.
Το Ελληνικό Δημόσιο ευελπιστεί ότι με την εφαρμογή του μέτρου θα καταγράφονται οι συναλλαγές των πολιτών και των επιχειρήσεων, θα υπάρχει διαφάνεια και θα αποδίδονται οι φόροι (έμμεσοι ή άμεσοι, όπως είναι ο ΦΠΑ και ο φόρος εισοδήματος, αντίστοιχα). Οι τράπεζες από την πλευρά τους θα αποτελέσουν το αόρατο χέρι του Δημοσίου στη συγκέντρωση φόρων, στη σύλληψη της φοροδιαφυγής και θα επωφεληθούν από τις περισσότερες συναλλαγές, άρα και από αυξημένα έσοδα – προμήθειες.
Τα βασικά είδη του πλαστικού χρήματος που εκδίδουν οι τράπεζες είναι τρία: οι πιστωτικές κάρτες, οι χρεωστικές και οι προπληρωμένες. Επίσης, ως μέσο πληρωμών υπάρχουν και οι επιταγές, οι οποίες και αυτές έχουν την έννοια του μετρητού.
1. Η πιστωτική κάρτα εκδίδεται από την τράπεζα σε συνεργασία με κάποιον διεθνή οργανισμό για την εκκαθάριση των διεθνών συναλλαγών. Προσφέρει στον κάτοχο πιστωτικό όριο, κάτι που ισοδυναμεί με τη λήψη μικρο-δανείου. Εάν αυτό το μικρο-δάνειο δεν πληρωθεί στην ώρα του, τότε ο κάτοχος της κάρτας επιβαρύνεται με εξωφρενικούς τόκους. Μεγάλη παγίδα είναι η ελάχιστη δόση που η τράπεζα υποδεικνύει προς πληρωμή. Οταν πληρώνεις την ελάχιστη δόση, το υπόλοιπο επιβαρύνεται με τόκο 16%-20%. Οι πελάτες που πληρώνουν την ελάχιστη δόση είναι οι καλύτεροι των τραπεζών, διότι βοηθούν τα πιστωτικά ιδρύματα να έχουν μεγάλα κέρδη (περίπτωση Eurobank επί Λάτση). Η πιστωτική κάρτα επιβαρύνεται και με ετήσια συνδρομή, κάτι που είχε εκλείψει τα προηγούμενα χρόνια λόγω ανταγωνισμού. Πιστωτική κάρτα δεν μπορούν να βγάλουν όλοι. Η τράπεζα ζητάει προσωπικά στοιχεία, ταυτότητα, διαβατήριο ή άλλο έγγραφο ταυτοποίησης, πρόσφατο εκκαθαριστικό σημείωμα της Εφορίας, τελευταία απόδειξη μισθοδοσίας σε μισθωτό ή τριμηνιαία εκκαθάριση ή το τελευταίο απόκομμα σύνταξης σε συνταξιούχο. Στη συνέχεια, η τράπεζα επεξεργάζεται τα δεδομένα και αν βρει ότι ο αιτών χρωστάει ή είναι στον Τειρεσία, τότε η τράπεζα μπορεί να μην του εκδώσει πιστωτική κάρτα.
2. Η χρεωστική κάρτα συνδέεται με έναν ή περισσότερους καταθετικούς λογαριασμούς που έχει ήδη κάποιος στην τράπεζα. Είναι οι παλιές cash cards και χρησιμοποιούνται για αγορές αντί για μετρητά, ανάληψη και κατάθεση μετρητών σε ΑΤΜ, πληρωμές και μεταφορά χρημάτων με άμεση χρέωση του καταθετικού λογαριασμού. Υπάρχουν μικροχρεώσεις όταν γίνονται αναλήψεις ή μεταφορές χρημάτων ή ερωτήσεις για το υπόλοιπο του λογαριασμού μέσω του διατραπεζικού συστήματος ΔΙΑΣ.
3. Η προπληρωμένη κάρτα (prepaid) λειτουργεί σαν ηλεκτρονικό πορτοφόλι. Δεν χρειάζεται κάποιος να έχει προηγουμένως λογαριασμό στην τράπεζα. Η φόρτωση με χρήμα γίνεται στην τράπεζα ή μέσω e-banking, αλλά κάθε φορά που γίνεται φόρτωση υπάρχουν έξοδα. Ενδεικτικά, όταν κάποιος την αποκτά και τη φορτίζει για πρώτη φορά, πληρώνει 5 ευρώ. Η επαναφόρτωση κοστίζει 1% επί του ποσού επαναφόρτισης με ελάχιστη χρέωση 1 ευρώ και μέγιστη 3 ευρώ. Επίσης, υπάρχει χρέωση 2 ευρώ για κάθε συναλλαγή εντός ζώνης ευρώ.
Κρυφές παγίδες και γκρίζες ζώνες για τους καταναλωτές
Το μεγαλεπήβολο σχέδιο της κυβέρνησης φέρνει τα πάνω κάτω, καθώς κρύβει παγίδες για τους απλούς καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.
- Ακόμα δεν είναι γνωστό πώς είναι δυνατό να εφαρμοστεί διαφορετικός συντελεστής ΦΠΑ στο ίδιο προϊόν με κριτήριο τον τρόπο συναλλαγής (με κάρτα ή μετρητά); Υπάρχει περίπτωση να μην το δεχτεί η Ευρωπαϊκή Ενωση, διότι δεν υπάρχει προηγούμενο, ενώ δημιουργούνται πολυπλοκότητα και τέσσερις συντελεστές (6,5% και 9,5% οι χαμηλοί και 15% και 18% οι υψηλοί), αντί για απλοποίηση και μείωση του αριθμού των συντελεστών.
- Πώς είναι δυνατόν η κυβέρνηση να εξαιρεί από τις συναλλαγές με πλαστικό χρήμα αγορές μικροποσών π.χ. 70 ευρώ και ταυτόχρονα ο καταναλωτής να επωφελείται του χαμηλού συντελεστή ΦΠΑ; Για παράδειγμα, όποιος αγοράζει μετρητοίς ψωμί, εφημερίδα, αναψυκτικό από το περίπτερο θα επωφελείται του χαμηλού συντελεστή;
- Προκύπτει σημαντικό κόστος συναλλαγών για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Οι συναλλαγές με κάρτες κοστίζουν από λίγο έως πάρα πολύ. Υπάρχουν ετήσια συνδρομή στις πιστωτικές κάρτες και εξωφρενικοί τόκοι (16%-20%), καθώς η έκδοση πιστωτικής ισοδυναμεί με τη λήψη μικροδανείων που συνοδεύονται από τόκους. Οι προπληρωμένες κάρτες συνοδεύονται από έξοδα κάθε φορά που ο κάτοχος «φορτώνει» την κάρτα με μετρητά στην τράπεζα. Επίσης, οι τράπεζες χρεώνουν τις επιχειρήσεις με προμήθειες για συναλλαγές με πιστωτικές κάρτες. Ποιος θα επωμιστεί όλο αυτό το κόστος;
- Η καταγραφή των συναλλαγών μέσω πλαστικού χρήματος οδηγεί στην καταγραφή της συναλλακτικής συμπεριφοράς και των προσωπικών δεδομένων των καταναλωτών. Αλήθεια, με ποιον τρόπο θα διασφαλιστεί η ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων, όταν ήδη ο Τειρεσίας επεξεργάζεται και πουλάει στην αγορά δεδομένα συναλλαγών ατομικών επιχειρήσεων;
Χρήστος Ιωάννου
ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ
Κερδισμένες οι τράπεζες
Αν κάποιοι θα κερδίσουν από τη σχεδιαζόμενη πληρωμή μέσω καρτών, αυτοί είναι σίγουρα οι τράπεζες. Εστω κι έτσι, το μέτρο θα ήταν, καταρχάς, θετικό για πολλούς λόγους. Υπό μία βασική προϋπόθεση όμως: Να μη συνδυαστεί με αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ, διότι έτσι τα χειμαζόμενα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας τίθενται πάλι ενώπιον απαράδεκτων διλημμάτων. Προκειμένου να περιορίσουν τη νέα αφαίμαξη του εισοδήματός τους, καλούνται να εμπλακούν σε κυκεώνα «πλαστικού χρήματος» με ουκ ολίγες παγίδες. Αλλωστε με 1.500.000 ανέργους και τις τράπεζες να ευθύνονται σημαντικά για τον καταναλωτισμό της ευμάρειας -που συνέβαλε στη χρεοκοπία της κοινωνίας- το εγχείρημα έχει πολλές αβεβαιότητες.
Αν ο ΦΠΑ δεν αυξηθεί, κάθε κίνητρο για να επωφεληθούν ο πολίτης και η εθνική οικονομία δεν μπορεί παρά να θεωρείται καλοδεχούμενο. Αυτό όμως είναι κάτι διαφορετικό…
Ανδρέας Καψαμπέλης
