Η τραγωδία με τα ροτβάιλερ και πόσο τηρήθηκε η νομοθεσία!

Ποιες οι συνθήκες διαβίωσης που πρέπει να τηρούν οι κηδεμόνες των ζώων συντροφιάς σύμφωνα με τον εκπαιδευτή Ευ. Σταυρόπουλο και τη δικηγόρο Β. Τάκη! Πως λειτουργεί η «παθητική κακοποίηση» τους

Από τον
Αγγελο Σκορδά
[email protected]

Το ζήτημα της νομοθεσίας που διέπει τα ζώα συντροφιάς -και το κατά πόσο αυτή τηρείται- στον τομέα της ασφάλειας τόσο των ιδίων όσο και των ανθρώπων επανήλθε στην επιφάνεια την περασμένη εβδομάδα, με αφορμή το τραγικό περιστατικό που καταγράφηκε στην Κοζάνη, όταν ανήμερα της Λαμπρής ένα πεντάχρονο παιδί κατασπαράχτηκε από δύο αγριεμένα ροτβάιλερ.

Το μεσημέρι της Κυριακής του Πάσχα, το αγοράκι, μαζί με τη μητέρα του, επισκέφτηκε τον ιδιοκτήτη των -επτά συνολικά- ροτβάιλερ, με τον οποίο η γυναίκα διατηρεί φιλικές σχέσεις. Ξαφνικά, οι γείτονες άκουσαν τον πεντάχρονο Στάθη να βγάζει κραυγές πόνου, καθώς του είχαν επιτεθεί τα δύο ροτβάιλερ που ήταν κλεισμένα σε ειδικό χώρο στο ημιυπόγειο, ενώ άλλα πέντε σκυλιά ήταν κλειδωμένα στην αποθήκη της αγροικίας. Πριν ο ιδιοκτήτης τους προλάβει να αντιδράσει, τα δύο σκυλιά είχαν καταφέρει θανάσιμα τραύματα στο κορμάκι του πεντάχρονου, και κυρίως στο πρόσωπο και στον τράχηλο. Οι ακριβείς συνθήκες κάτω από τις οποίες εκτυλίχθηκε η τραγωδία παραμένουν «θολές», ενώ η ιατροδικαστική έρευνα έδειξε ότι τα μοιραία τραύματα που έφερε το άτυχο αγοράκι από τα δόντια των σκυλιών ήταν τόσο βαθιά, που έφτασαν μέχρι τα οστά του, με αποτέλεσμα να καταλήξει λίγη ώρα μετά την επίθεση στο Νοσοκομείο Κοζάνης.

 «Ειδήμονες»

Στον απόηχο της τραγωδίας, που βύθισε στο πένθος την οικογένεια του μικρού Στάθη, πολλά έχουν γραφτεί για το ποιος ευθύνεται για το τραγικό περιστατικό, με κάποιους ανώνυμους… ειδήμονες να ρίχνουν το φταίξιμο αποκλειστικά στα σκυλιά, στη φύση τους ή στη φυλή των ροτβάιλερ γενικότερα. «Είναι σημαντικό να αποφευχθεί η στοχοποίηση συγκεκριμένων φυλών» ξεκαθαρίζει στην «κυριακάτικη δημοκρατία» ο έμπειρος εκπαιδευτής σκύλων και ιδιοκτήτης της σχολής K9 Training Camp Ευγένιος Σταυρόπουλος. Μάλιστα, όπως προσθέτει η δικηγόρος της Πανελλαδικής Φιλοζωικής και Περιβαλλοντικής Ομοσπονδίας και μέλος του Συλλόγου Ζωόφιλων Ημαθίας ΖΩ.Η. Βάσω Τάκη αναφορικά με τα σενάρια που κυκλοφορούν σε τοπικά μέσα ενημέρωσης και κάνουν λόγο ακόμη και για θανάτωση των δύο σκυλιών που επιτέθηκαν στον πεντάχρονο, κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται από τη νομοθεσία, παρά μόνο σε περιπτώσεις σοβαρών ασθενειών, όπως η λύσσα.

«Η νομοθεσία υπάρχει και, ανάμεσα σε άλλα, το πρωτόκολλο ευζωίας για τα οικόσιτα σκυλιά προβλέπει ότι πρέπει να διαβιούν σε κατάλληλο κατάλυμα. Ειδικότερα, το κατάλυμα στο οποίο φιλοξενείται κάποιο σκυλί θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένο στον φυσικό τρόπο διαβίωσής του, ώστε να του επιτρέπει να είναι στη φυσική όρθια στάση του, χωρίς να εμποδίζονται οι φυσικές κινήσεις του, να έχει διαρκώς πρόσβαση σε νερό και τροφή, ενώ η κατασκευή του κλουβιού θα πρέπει να αποτρέπει τυχόν τραυματισμούς. Επομένως, μεταλλικές κατασκευές, όπως βαρέλια, ντεπόζιτα ή αυτοσχέδια κλουβιά, θεωρούνται ακατάλληλα καταλύματα. Επιπλέον, το σκυλί δεν θα πρέπει να είναι μόνιμα δεμένο και, αντίστοιχα, να μη βρίσκεται μόνιμα στο μπαλκόνι ή στην ταράτσα. Υποχρεωτική είναι, τέλος, και η καθημερινή άσκηση ή ο περίπατος σε κατάλληλο χώρο» εξηγεί η κυρία Τάκη, τονίζοντας ότι, σε συνδυασμό με όλα τα παραπάνω, τα ζώα θα πρέπει να φιλοξενούνται σε χώρο που δεν τους προκαλεί στρες.

Ταυτόχρονα, ένα άλλο ζήτημα που θέτει η ίδια είναι αυτό της υπευθυνότητας των κηδεμόνων. «Με τα έως τώρα στοιχεία που έχουμε για το συγκεκριμένο συμβάν, μπορούμε με σιγουριά να πούμε τουλάχιστον ότι τα σκυλιά δεν βρίσκονταν σε κατάλληλο περιβάλλον και ότι ο χώρος τους δεν ήταν επαρκώς ασφαλισμένος. Αυτό αποδεικνύει ότι από πλευράς κηδεμόνα δεν υπήρξε υπεύθυνη αντιμετώπιση. Εξάλλου, αυτό που προκαλεί ερωτήματα και θα έπρεπε ίσως να διερευνηθεί είναι ο αριθμός των σκυλιών που είχε στην κατοχή του ο συγκεκριμένος κύριος, καθώς στο παρελθόν έχουμε συναντήσει περιπτώσεις παράνομης εκτροφής και αναπαραγωγής σκυλιών συγκεκριμένης φυλής» προσθέτει η κυρία Τάκη. Σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, ακόμα και μόνο ένα θηλυκό να υπάρχει, σε περίπτωση που αναπαράγεται θα πρέπει να έχει προηγουμένως δηλωθεί στις αρμόδιες Αρχές και να έχει εκδοθεί αντίστοιχη άδεια.

«Δυστυχώς, στην Ελλάδα η λεγόμενη “παθητική κακοποίηση” των ζώων είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι αποτελεί το νούμερο ένα αδίκημα πλημμεληματικού χαρακτήρα. Ενας υπεύθυνος κηδεμόνας θα πρέπει να γνωρίζει ότι κακοποίηση δεν είναι μονάχα η άσκηση φυσικής βίας, αλλά και η ψυχολογική. Αυτή, μάλιστα, μπορεί να ποικίλλει, από περιορισμό του ζώου σε συνθήκες που έρχονται σε αντίθεση με τη φύση τους μέχρι τη μη φυσιολογική κοινωνικοποίησή του» καταλήγει η κυρία Τάκη.

Παρεμβάσεις κοινωνικοποίησης των σκυλιών επιτυγχάνονται μόνο στην ηλικία τριών έως 12 μηνών

Τι είναι, όμως, αυτό που ονομάζουμε «φυσιολογική κοινωνικοποίηση των σκυλιών»; Την απάντηση στο ερώτημα δίνει ο εκπαιδευτής σκύλων Ευγένιος Σταυρόπουλος: «Η κοινωνικοποίηση των σκυλιών τόσο απέναντι σε ανθρώπους όσο και σε άλλα ζώα θα πρέπει να επιτυγχάνεται στην ηλικία μεταξύ τριών και 12 μηνών. Αν χαθεί αυτό το χρονικό περιθώριο, μιλάμε πια για παρεμβάσεις που μπορούν μόνο να διορθώσουν τη συμπεριφορά τους, δηλαδή να τα κάνουμε υπάκουα ή να τα περιορίσουμε με κανόνες που θέτουμε οι ίδιοι. Ωστόσο, ένα σκυλί που δεν κοινωνικοποιήθηκε εγκαίρως δεν θα είναι ποτέ πλήρως κοινωνικοποιημένο, αλλά αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι θα συνιστά και απειλή για τον άνθρωπο, και ιδιαίτερα για τα παιδιά».

Λάθος

Ακόμα ένα σύνηθες λάθος που κάνουν οι περισσότεροι ιδιοκτήτες σκύλων, όπως λέει ο κ. Σταυρόπουλος, είναι ότι συγχέουν την έννοια της κοινωνικοποίησης με αυτήν της εκπαίδευσης. «Προφανώς, ένα σκυλί πρέπει σε πρώτο χρόνο να κοινωνικοποιηθεί και σε δεύτερο να εκπαιδευτεί. Μιλώντας για ράτσες φύλαξης, όπως είναι τα ροτβάιλερ, είναι λανθασμένο να πιστεύουμε ότι ένας σκύλος-φύλακας δεν πρέπει να είναι και κοινωνικοποιημένος. Αλλωστε, η εκπαίδευσή του για τη φύλαξη είναι αυτή που τον κάνει να είναι σε θέση να διαχωρίζει ποιος ή τι αποτελεί απειλή για τον ιδιοκτήτη ή τις εγκαταστάσεις που φυλάει» συμπληρώνει ο ίδιος.

Πάντως, ο κ. Σταυρόπουλος υπογραμμίζει ότι στην περίπτωση της τραγωδίας στην Κοζάνη τα σκυλιά δεν επιτέθηκαν στον πεντάχρονο επειδή θεώρησαν ότι αποτελεί απειλή, αλλά επειδή τον είδαν ως θήραμα. «Τα σκυλιά λειτουργούν με βάση τα τέσσερα βασικά ένστικτά τους (drives): το ένστικτο της τροφής (food drive), το ένστικτο της αναπαραγωγής (sex drive), το ένστικτο της άμυνας – φύλαξης (defense drive) και το θηρευτικό ένστικτο (prey drive). Απ’ όσα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, στο πρόσφατο δυστύχημα λειτούργησε το θηρευτικό ένστικτο των δύο σκυλιών. Δηλαδή, δεν είδαν τον μικρό ως απειλή, αλλά μάλλον ως θήραμα, όπως ακριβώς θα έβλεπαν και ένα μικρότερο ζώο. Σε περίπτωση που στον χώρο τους είχε εισβάλει κάποιος ενήλικος, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα είχαμε το ίδιο αποτέλεσμα. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι τα σκυλιά ήταν ανεπαρκώς κοινωνικοποιημένα» λέει, προσθέτοντας ότι «δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε από ένα σκυλί που δεν έχει έρθει ποτέ σε επαφή με παιδιά, και γενικότερα με ανθρώπους, να έχει σωστή συμπεριφορά όταν αυτό συμβεί, και μάλιστα υπό τις λάθος συνθήκες (“εισβολή” στον χώρο τους)».

Από την πλευρά του, και ο πρόεδρος του Ομίλου Φίλων Ροτβάιλερ Ελλάδος Ηλίας Κανέλλος απέδωσε τη φονική επίθεση σε εγκληματική αμέλεια του ιδιοκτήτη, καθώς, όπως αποδείχτηκε, κρατούσε τα σκυλιά φυλακισμένα, χωρίς επαφή με τον άνθρωπο. «Ο Ομιλος Φίλων Ροτβάιλερ Ελλάδος, ως επίσημος φορέας της εκπροσώπησης μιας φυλής εξόχως ανθρωποκεντρικής, ενός χαρισματικού και δημοφιλούς σκύλου που δημιουργήθηκε από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο, θεωρεί επιβεβλημένο να γίνει υποχρεωτικό στη χώρα μας, όπως συμβαίνει σε όλες τις ανεπτυγμένες κυνολογικά χώρες, το τεστ χαρακτήρα όλων ανεξαιρέτως των εργασιακών φυλών για να διασφαλιστεί η υπεύθυνη ιδιοκτησία σκύλου και να αποφευχθούν ανάλογα τραγικά περιστατικά στο μέλλον» σημειώνει ο ίδιος σε σχετική ανακοίνωση.

Και δίωξη για ανθρωποκτονία από αμέλεια

Ο άτυχος Στάθης κηδεύτηκε το πρωί της Τρίτης στο Κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου Κοζάνης, ενώ την ίδια ώρα ο εισαγγελέας ασκούσε ποινική δίωξη για ανθρωποκτονία από αμέλεια σε βάρος του 72χρονου ιδιοκτήτη -πρόκειται για απόστρατο στρατιωτικό- των ροτβάιλερ, που προκάλεσαν τον θάνατό του. Ο ίδιος, όταν συνελήφθη, δήλωσε συντετριμμένος για τον άδικο χαμό του αγοριού, ενώ αφέθηκε ελεύθερος με τη σύμφωνη γνώμη εισαγγελέα και ανακριτή. Σύμφωνα με τον Νίκο Κούρα, συνήγορο του 72χρονου ιδιοκτήτη, «το πορτάκι για να βγουν από το υπόγειο όπου ήταν κλεισμένα τα σκυλιά δεν ανοίγει αν δεν επέμβει ανθρώπινο χέρι. Δεν ξέρουμε πώς μετακινήθηκε ένας μικρός σωλήνας που συγκρατεί την πόρτα και βρέθηκαν τα σκυλιά στην αυλή». Ο δικηγόρος πρόσθεσε, μάλιστα, ότι το αγοράκι ξέφυγε από την προσοχή των επισκεπτών: «Οι επισκέπτες, την ώρα που έγινε το περιστατικό, βρίσκονταν στο υπερυψωμένο ισόγειο μέσα στο σπίτι και δεν αντιλήφθηκαν το παιδάκι να βγαίνει στην αυλή και να πλησιάζει στο υπόγειο, όπου ήταν κλεισμένα τα σκυλιά, τα οποία είναι συνήθως φιλικά και άλλες φορές κυκλοφορούσαν ελεύθερα ανάμεσα στον κόσμο».

Οι ευθύνες βαραίνουν τον κάτοχο

Σύμφωνα με τα βασικά νομοθετήματα για τα δεσποζόμενα και αδέσποτα ζώα συντροφιάς, ο ιδιοκτήτης ευθύνεται για κάθε ζημία που προκαλεί ο σκύλος σε ανθρώπους ή ζώα, ακόμα κι αν δεν τον βαρύνει κανένα πταίσμα φύλαξης και εποπτείας του ζώου. Για τις ζημίες που προκαλούνται από κατοικίδια ζώα που χρησιμοποιούνται για το επάγγελμα, τη φύλαξη της κατοικίας ή τη διατροφή του κατόχου τους, ο κάτοχός τους δεν φέρει καμία ευθύνη, αν αποδείξει ότι δεν τον βαρύνει κανένα πταίσμα ως προς τη φύλαξη και την εποπτεία του. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί βάναυση μεταχείριση ζώου (και παθητική κακοποίηση) οι εισαγγελικές Αρχές μπορούν να διατάξουν ως και οριστική παράδοσή του σε ζωοφιλικό σωματείο ή καταφύγιο.