Αναδρομικά: Στα όρια του «μπλακάουτ» λόγω ενστάσεων και επανυπολογισμών. Εντονη ανησυχία στους δικαιούχους, καθώς χάθηκαν καρτέλες και στοιχεία. Υποστελεχωμένος ο ΕΦΚΑ
- Του Σπύρου Φρεμεντίτη, Δικηγόρου – δημοσιογράφου
[email protected]
Σε μια περίοδο που το ασφαλιστικό σύστημα δοκιμάζει τα όριά του, το ζήτημα των αναδρομικών επανέρχεται πιο έντονο από ποτέ. Χιλιάδες συνταξιούχοι εξακολουθούν να βρίσκονται σε παρατεταμένη αναμονή, είτε λόγω καθυστερήσεων στους επανυπολογισμούς είτε λόγω αμφισβητήσεων από τον ΕΦΚΑ σχετικά με τα δικαιούμενα ποσά.
Η μεγάλη προσδοκία είναι το κεφάλαιο της εθνικής σύνταξης, που διαμορφώνει συνολικά το τοπίο των απολαβών των απόμαχων της εργασίας και η οποία θα αυξηθεί από τις αρχές του έτους με πρώτη καταβολή τον Δεκέμβριο.
Καθυστερήσεις
Παρότι οι αρμόδιες υπηρεσίες διαβεβαιώνουν ότι ο κύριος όγκος των επανυπολογισμών έχει ολοκληρωθεί, η πραγματικότητα δείχνει κάτι διαφορετικό. Δεκάδες χιλιάδες περιπτώσεις παραμένουν ανοιχτές, με τους υπαλλήλους του ΕΦΚΑ -αντί για ψηφιοποιημένα δεδομένα- να αναζητούν ακόμη φακέλους σε υπόγεια υπηρεσιών, μεταλλικές ντουλάπες και στοιβαγμένα χαρτόκουτα περασμένων ετών.
Ελλιπείς ασφαλιστικοί φάκελοι με καρτέλες ενσήμων που έχουν χαθεί ή καταστραφεί λόγω του χρόνου ή ακόμη και φυσικών καταστροφών. Κατά το παρελθόν υπόγεια των πρώην Ταμείων του ενοποιημένου ΕΦΚΑ πλημμύρισαν και χάθηκε πολύτιμος όγκος πληροφορίας. Το γεγονός αυτό προκαλεί νέα κύματα αιτήσεων και ενστάσεων, ενώ δημιουργεί έντονη ανησυχία σε δικαιούχους που περιμένουν να δουν επιτέλους χρήματα στους λογαριασμούς τους.
Συνολικά οι δικαιούχοι των αναδρομικών υπολογίζονται σε 400.000 άτομα, διασπασμένα σε διαφορετικές κατηγορίες και με τελείως διαφορετικές βάσεις διεκδίκησης. Η αύξηση των αιτήσεων συνταξιοδότησης -που εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν φέτος τις 210.000- επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τον ήδη κορεσμένο μηχανισμό. Επιπλέον ο ΕΦΚΑ κάθε χρόνο «χάνει» πολύτιμους δικούς του υπαλλήλους λόγω συνταξιοδοτήσεων, οι οποίοι υπηρετούν σε καίριες θέσεις στον Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης.
Ο ΕΦΚΑ, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «δημοκρατίας», δίνει προτεραιότητα στο να «τρέξει» το πληροφοριακό σύστημα με τη νέα αύξηση στις συντάξεις του 2,4% για το έτος 2026 που θα καταβληθούν πριν από τις γιορτές των Χριστουγέννων. Σχεδιάζει μετά να ασχοληθεί με τα αναδρομικά σε όσους τα δικαιούνται.
Αλλαγές έρχονται στην εθνική σύνταξη από το 2026, με αύξηση 2,4% σε όλα τα επίπεδα ετών ασφάλισης. Η αναπροσαρμογή αυτή επηρεάζει τόσο όσους λαμβάνουν ήδη σύνταξη όσο και όσους σκοπεύουν να υποβάλουν αίτηση τους επόμενους μήνες. Η αύξηση αποδίδεται αυτόματα και «κουμπώνει» πάνω στον βασικό κορμό της σύνταξης, ο οποίος αποτελεί το σταθερό μέρος του συνολικού ποσού, ανεξάρτητα από τις αποδοχές και τις εισφορές του ασφαλισμένου.
Το 11μήνο
Κρίσιμο σημείο αποτελεί το 11μηνο Ιούνιος 2015 – Μάιος 2016, για το οποίο το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, αλλά και στα δώρα. Περίπου 370.000 παλιοί συνταξιούχοι κατέθεσαν αγωγές έως το 2020 και περιμένουν την ολοκλήρωση της δικαστικής διαδικασίας. Μέχρι στιγμής μόνο 10.000-20.000 εξ αυτών έχουν λάβει τις επιστροφές. Ο ΕΦΚΑ ξεκαθαρίζει ότι θα πληρωθούν μόνο όσοι προσκομίσουν τελεσίδικες αποφάσεις, κάτι που επιμηκύνει σημαντικά τις διαδικασίες.
Ενδεικτικά ποσά επιστροφών:
- Συνταξιούχος ΙΚΑ: 2.600 ευρώ
- Συνταξιούχος ΔΕΚΟ: 3.200 ευρώ
- Απόστρατος: έως 4.000 ευρώ
Το Δημόσιο
Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν οι 350.000 συνταξιούχοι του Δημοσίου, που διεκδικούν αναδρομικά από την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ), η οποία κρίθηκε αντισυνταγματική για τα έτη 2017-2018. Το συνολικό ποσό υπολογίζεται στα 420 εκατ. ευρώ.
Ενδεικτικά:
- Καθηγητής ΑΕΙ: επιστροφή 8.556 ευρώ
- Απόστρατος: επιστροφή 8.027 ευρώ
- Δικαστικός: εκτιμώμενη επιστροφή 8.700 ευρώ
Από το 2019 και μετά η ΕΑΣ κρίθηκε συνταγματική και μόνο όσοι έχουν ασκήσει αγωγές και δικαιωθούν μπορούν να προσδοκούν αποζημίωση.
Οι επικουρικές
Ενα από τα πιο «καυτά» μέτωπα αφορά τα αναδρομικά επικουρικής ασφάλισης. Περίπου 100.000 συνταξιούχοι ζητούν επιστροφές για προσαυξήσεις 0,075% σε περιπτώσεις εισφορών άνω του 6%. Ο ΕΦΚΑ, όμως, με πρόσφατο έγγραφό του (Σεπτέμβριος 2025) ξεκαθαρίζει: «Δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο ή δικαστική απόφαση για νέο επανυπολογισμό επικουρικών συντάξεων».
Με άλλα λόγια, όλες οι αιτήσεις επανεξέτασης απορρίπτονται, εκτός από όσες ενστάσεις υποβλήθηκαν εντός τριμήνου από την έκδοση της σύνταξης. Οι σύλλογοι συνταξιούχων θεωρούν ότι ο ΕΦΚΑ παρανομεί.
Χάθηκαν φάκελοι!
Η τέταρτη μεγάλη κατηγορία αφορά 40.000 συνταξιούχους που αποχώρησαν μετά το 2016 και έχουν πάνω από 30 έτη ασφάλισης. Παρότι ο νόμος Βρούτση (Ν. 4670/2020) προβλέπει καλύτερα ποσοστά αναπλήρωσης, ο επανυπολογισμός πολλών συντάξεων δεν έχει ολοκληρωθεί. Χαρακτηριστικό του χάους είναι ότι χιλιάδες φυσικοί φάκελοι… δεν εντοπίζονται στα αρχεία του ΕΦΚΑ.
Οι πιθανές επιστροφές κυμαίνονται:
- 30-33 έτη ασφάλισης: 3.000-4.000 ευρώ
- 34-36 έτη: 4.000-5.500 ευρώ
- 37-39 έτη: 6.000-7.500 ευρώ
- 40+ έτη: έως 8.500 ευρώ
Ο πρόεδρος της ΕΝΥΠΕΚΚ, καθηγητής Αλέξης Μητρόπουλος, δήλωσε στη «δημοκρατία» ότι «η κυβέρνηση έχει ηθικό χρέος να καταβάλει τα αναδρομικά και μάλιστα έντοκα σε όλους τους συνταξιούχους ή τους κληρονόμους τις ημέρες των Χριστουγέννων. Η καθυστέρηση του επανυπολογισμού των συντάξεων και η χορήγηση των λίγων αναδρομικών στους συνταξιούχους μας είναι αδικαιολόγητη για σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Πολύ περισσότερο που η κυβέρνηση και η διοίκηση του ΕΦΚΑ επαίρονται ότι τα έσοδα του οργανισμού είναι κατά πολύ αυξημένα λόγω της μαζικής απασχόλησης των συνταξιούχων και της γενικευμένη χρήσης της ψηφιακής κάρτας».
Τι αλλάζει στις αποδοχές
Με βάση τις νέες τιμές, η εθνική σύνταξη:
- Για 20 έτη ασφάλισης και 40 χρόνια μόνιμης διαμονής στην Ελλάδα μετά το 15ο έτος ανεβαίνει στα 446,87 ευρώ, από 436,40 ευρώ σήμερα.
- Για 15 έτη ασφάλισης το ποσό αυξάνεται σε 402,19 ευρώ έναντι 392,76 ευρώ.
Η αύξηση αυτή δεν αφορά μόνο τις δύο βασικές κατηγορίες, αλλά οριζόντια όλα τα επίπεδα, από τα 15 έως τα 20 έτη, με αναπροσαρμογή 2,4% στο αντίστοιχο ποσό.
Ποιοι θα λάβουν τις αυξήσεις
Η ενίσχυση της εθνικής σύνταξης επηρεάζει:
1. Τους ήδη συνταξιούχους. Οι αυξήσεις θα περάσουν αυτόματα στις καταβολές του 2026, χωρίς να απαιτείται κάποια ενέργεια.
2. Οσους υπέβαλαν τα δικαιολογητικά για σύνταξη έως 30 Νοεμβρίου 2025. Θεωρούνται συνταξιούχοι του 2025 και θα λάβουν την αύξηση της εθνικής σύνταξης, αλλά επειδή η σύνταξή τους θα εκδοθεί με το νέο έτος, η ανταποδοτική τους θα αυξηθεί από το 2027.
Πίνακας αυξήσεων
Παρακάτω παρουσιάζονται τα νέα ποσά της εθνικής σύνταξης ανά έτος ασφάλισης, μετά την αύξηση 2,4%:
Ερωτήσεις αναγνωστών
- Είμαι 62 ετών και έχω βαρέα. Να κάνω αίτηση;
«Εχω συνολική ασφάλιση ΙΚΑ 7.300 ένσημα κατά προσέγγιση, εκ των οποίων περίπου τα 5.000 είναι βαρέα. Είμαι παλαιός ασφαλισμένος και είμαι 62 ετών. Μπορώ να προχωρήσω άμεσα στην αίτηση για συνταξιοδότηση;»
Απάντηση: Αγαπητέ Παναγιώτη, ανήκεις στη μεγάλη κατηγορία των ασφαλισμένων που έχουν εργαστεί επί δεκαετίες σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Με περίπου 7.300 συνολικά ένσημα, εκ των οποίων τα 5.000 βαρέα, και ως παλαιός ασφαλισμένος, πλησιάζεις το όριο ηλικίας που προβλέπει η νομοθεσία για έξοδο με τις ειδικές ευνοϊκές διατάξεις των βαρέων. Η περίπτωσή σου εντάσσεται στο συνταξιοδοτικό καθεστώς των βαρέων, όπου οι απαιτήσεις είναι σαφείς:
- 4.500 ένσημα συνολικά,
- εκ των οποίων 3.600 τουλάχιστον βαρέα,
- και όριο ηλικίας το 62ο έτος.
Ο Παναγιώτης, έχοντας ξεπεράσει τόσο το συνολικό όριο ημερών εργασίας όσο και το απαιτούμενο πλήθος βαρέων ενσήμων, πληροί ήδη δύο από τις βασικές προϋποθέσεις. Ωστόσο, υπάρχει ακόμη ένα κρίσιμο κριτήριο, που συχνά διαφεύγει σε πολλούς εργαζομένους: Πριν από την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης, ο ασφαλισμένος πρέπει να έχει 1.000 βαρέα ένσημα μέσα στα τελευταία 17 έτη πριν από τη συνταξιοδοτική αίτηση. Αν ο Παναγιώτης καλύπτει και αυτή τη σημαντική παράμετρο, τότε μπορεί άμεσα να ξεκινήσει τη διαδικασία για συνταξιοδότηση. Η περίπτωσή του αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα ασφαλισμένων που πληρούν τις ευνοϊκές προϋποθέσεις των βαρέων, προσφέροντας διέξοδο σε ηλικία αρκετά χαμηλότερη από το γενικό συντάξιμο όριο.
Παναγιώτης από Άμφισσα
2. Είμαι αρχιτέκτονας, πώς θα λάβω πλήρεις αποδοχές;
«Είμαι 65 ετών, αρχιτέκτονας, και έχω 31 έτη ασφάλισης. Πότε μπορώ να πάρω πλήρη σύνταξη;»
Απάντηση: Αγαπητέ Κυριάκο, με 31 έτη ασφάλισης και ηλικία 65 ετών, βρίσκεσαι στην τελική ευθεία για τη συμπλήρωση του πλήρους δικαιώματος. Για τους ασφαλισμένους που δεν υπάγονται σε ειδικές κατηγορίες, το νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει ότι η πλήρης σύνταξη χορηγείται με:
- τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης,
- και συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας.
Εχεις ήδη υπερκαλύψει τον χρόνο ασφάλισης, όμως υπολείπονται ακόμη δύο χρόνια για να φτάσεις το προβλεπόμενο ηλικιακό όριο. Αν συνεχίσεις την ασφάλισή σου έως τα 67, θα έχεις συγκεντρώσει συνολικά 33 έτη, αριθμός ο οποίος σε τοποθετεί σε ιδιαίτερα ευνοϊκή θέση ως προς το ύψος της σύνταξης που θα λάβεις. Σημαντικό είναι ότι δεν χρειάζεσαι να προβείς σε καμία εξαγορά πλασματικού χρόνου, καθώς το ισχύον όριο των 15 ετών για την πλήρη σύνταξη έχει ήδη καλυφθεί πολλά χρόνια πριν. Με την είσοδο στο 67ο έτος μπορείς να καταθέσεις την αίτησή σου χωρίς πρόσθετες διαδικασίες.
Κυριάκος από Χανιά
3. Με 3.500 ένσημα ΙΚΑ, πότε θα συνταξιοδοτηθώ;
«Είμαι 61 ετών, νέα ασφαλισμένη και έχω περίπου 3.500 ένσημα στο ΙΚΑ. Με ποιον τρόπο μπορώ να βγω στη σύνταξη (πλήρη ή μειωμένη);»**
Απάντηση: Αγαπητή Παναγιώτα, ανήκεις στη γενιά των νέων ασφαλισμένων (μετά το 1993). Με ηλικία 61 ετών και περίπου 3.500 ένσημα, αναζητείς τις καλύτερες επιλογές για έξοδο τόσο στη μειωμένη όσο και στην πλήρη σύνταξη. Η νομοθεσία για τους νέους ασφαλισμένους ορίζει ότι:
- Για πλήρη σύνταξη απαιτούνται 4.500 ένσημα και ηλικία 67 ετών.
- Για μειωμένη σύνταξη απαιτούνται πάλι 4.500 ένσημα, αλλά το όριο ηλικίας είναι 62 ετών.
Ομως, για τη μειωμένη σύνταξη υπάρχει μια κρίσιμη πρόσθετη προϋπόθεση: η ασφαλισμένη πρέπει να έχει 750 ημέρες εργασίας την τελευταία πενταετία πριν από την αίτηση. Η Παναγιώτα, με 3.500 ένσημα, χρειάζεται ακόμα περίπου 1.000 ένσημα για να συμπληρώσει το ελάχιστο των 4.500 ημερών. Οι ημέρες αυτές μπορούν να καλυφθούν μόνο μέσω εργασίας ή μέσω προαιρετικής ασφάλισης ΛΑΕΚ. Για να ενταχθεί σε προαιρετική ασφάλιση, πρέπει να πληροί αθροιστικά συγκεκριμένα κριτήρια:
- Να έχει διακόψει την υποχρεωτική ασφάλιση στον ΕΦΚΑ.
- Αν η αίτηση γίνει μέσα σε ένα έτος από την τελευταία ασφάλιση, πρέπει να διαθέτει 1.500 ημέρες, εκ των οποίων 300 στην τελευταία πενταετία. Διαφορετικά, απαιτούνται 3.000 ημέρες (10 έτη) υποχρεωτικής ασφάλισης.
- Να κριθεί ικανή για εργασία από το ΚΕΠΑ.
- Να μην έχει μη ρυθμισμένες οφειλές σε ασφαλιστικές εισφορές.
Σύμφωνα με την εικόνα που μας παρουσιάζεις, αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να αναμένεις την ηλικία του 67ου έτους ώστε να φύγεις με πλήρη σύνταξη και με καλύτερες αποδοχές. Φυσικά το πρόβλημα στη χώρα μας είναι ότι υπάρχει μεγάλο πρόβλημα εύρεσης εργασίας για άτομα άνω των 50 ετών, γι’ αυτό σε συμβουλεύω να έρθεις σε επαφή με τη ΔΥΠΑ ώστε να παρακολουθείς τα προγράμματα ένταξης στην απασχόληση για άτομα άνω των 55 ετών.
Παναγιώτα από Αθήνα
*Κάθε εβδομάδα η «δημοκρατία» θα φιλοξενεί το ένθετο «Συντάξεις και Ασφαλιστικό» με θέματα του Σπύρου Φρεμεντίτη, δικηγόρου – δημοσιογράφου, ειδικού για ασφαλιστικά και εργατικά θέματα. Στείλτε τις ερωτήσεις σας διαδικτυακά, στο email [email protected] ή στο τηλέφωνο της εφημερίδας: 2130170400.
