Ναυπηγεία Σύρου και Ελευσίνας: Η ελληνική κορβέτα «Θεμιστοκλής», που ποτέ δεν άρχισε να κατασκευάζεται στο Νεώριο, παρά τις δηλώσεις Κεράτσα, οι δήθεν «χρυσές» συμφωνίες και οι πολιτικές πιέσεις σε υπουργούς
Τα τελευταία χρόνια, η κυβέρνηση -συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης- και αρκετά πολιτικά στελέχη, από αυτά που κάθισαν στις καρέκλες των λεγόμενων «παραγωγικών» υπουργείων (με τον Αδωνι Γεωργιάδη να είναι ένα από τα κεντρικά πρόσωπα που επιχείρησαν να καλλιεργήσουν αυτή την εν πολλοίς άγνωστης… προέλευσης, αισιοδοξία), προσπάθησαν να δημιουργήσουν την αίσθηση ότι τα Ναυπηγεία Σύρου και Ελευσίνας βρίσκονται σε μια περίοδο «αναγέννησης» και ότι «τα καλύτερα είναι μπροστά».
- Από τους Νάσο Χατζητσάκο Μαρία Παναγιώτου
Η πορεία, όμως, των εμβληματικών, ιστορικά, ναυπηγείων, τα οποία παραχωρήθηκαν πριν από μερικά χρόνια μέσω σχεδίων εξυγίανσης από το ελληνικό κράτος στον Πάνο Ξενοκώστα, μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να επιβεβαιώνουν το επικοινωνιακό αφήγημα ενός, τάχα, «success story».
Από τη στιγμή που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ άνοιξε την πόρτα των ναυπηγείων στον κ. Ξενοκώστα, και ειδικά από το 2019 και μετά, όταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη έδωσε επί της ουσίας τα «κλειδιά» στον σημερινό ιδιοκτήτη τους, στη δημοσιότητα ήρθαν πολλές μεγαλόστομες υποσχέσεις. Τόσο το Μέγαρο Μαξίμου και αρκετοί εκ των «παραγωγικών» υπουργών της τελευταίας πενταετίας όσο και ο ιδιοκτήτης τους και οι συν αυτώ δεσμεύτηκαν, λίγο – πολύ, ότι τα ναυπηγεία αυτά θα «απογειώνονταν». Με βάση τις δηλώσεις του κ. Ξενοκώστα και στελεχών του, καθώς και με σειρά δημοσιευμάτων τα οποία βασίζονταν είτε σε πληροφορίες είτε σε δηλώσεις συγκεκριμένων κυβερνητικών, αλλά και παραγόντων από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού (όπως ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Τζέφρι Πάιατ), είχε δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια η αίσθηση ότι βρίσκονταν σε εξέλιξη «χρυσές» συμφωνίες εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, ότι στο «παιχνίδι» έμπαινε για τα καλά με πακτωλό δολαρίων γνωστό αμερικανικό κρατικό fund, ότι άνοιγαν ισχυρές συνεργασίες με το Ισραήλ, ακόμα και ότι στο Νεώριο Σύρου είχε αρχίσει να κατασκευάζεται, από τα μέσα του… 2020, η ελληνική κορβέτα «Θεμιστοκλής»!
Τελικά, όμως, τι έχει συμβεί; Μέχρι στιγμής, ο «θησαυρός» μοιάζει με άνθρακες! Η ελληνική κορβέτα «Θεμιστοκλής», για παράδειγμα, ποτέ δεν άρχισε να κατασκευάζεται στο Νεώριο, παρά όσα είχε υποστηρίξει «on camera» ο Κωνσταντίνος Κεράτσας, αντιπρόεδρος της ONEX, εν ενεργεία δικηγόρος και «δεξί χέρι» του κ. Ξενοκώστα, στις 19 Σεπτεμβρίου 2020, από το Καστελόριζο (κατά τη διάρκεια εκδήλωσης της Ολομέλειας των προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο). Ο κ. Κεράτσας είχε αναφέρει (παρουσία του πρώην Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, του προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών Δημήτρη Βερβεσού και άλλων επίσημων προσκεκλημένων στην εκδήλωση) τα εξής:
«Θέλω να σας πληροφορήσω, με πολύ μεγάλη χαρά, ότι ήδη αυτή τη στιγμή, στα Ναυπηγεία της Σύρου, στο Νεώριο, βρίσκεται υπό κατασκευή, έχει αρχίσει να κατασκευάζεται το πρώτο εθνικό πλοίο με το όνομα “Θεμιστοκλής”. Πρόκειται για μια κορβέτα με τεράστιες επιχειρησιακές δυνατότητες όταν με το καλό βγει στη θάλασσα, και έχοντας ένα ακόμα μεγάλο πλεονέκτημα: το γεγονός ότι τα συστήματα που έχει, ακόμα και τα ηλεκτρονικά, είναι συμβατά με σημαντικούς εταίρους της χώρας μας, όπως το Ισραήλ και οι ΗΠΑ». Εάν, λοιπόν, όλα όσα είχε ισχυριστεί ο αντιπρόεδρος της ONEX ίσχυαν, τώρα η κορβέτα «Θεμιστοκλής» θα έπρεπε να… έπλεε στην ελληνική θάλασσα. Ομως, άτομα τα οποία εργάζονταν την εποχή εκείνη στο Νεώριο -και με δεδομένο ότι ελληνική κορβέτα ουδέποτε ξεκίνησε να κατασκευάζεται στη Σύρο-, σε παράφραση της γνωστής ατάκας «μην είδατε τον Παναή», λένε χαμογελώντας: «Μην είδατε τον… Θεμιστοκλή»!
Επίσης, τάχα επιβεβαιωμένες πληροφορίες σε δημοσιεύματα εκείνης της εποχής υποστήριζαν ότι ο «Θεμιστοκλής» θα ναυπηγείτο από την ONEX Shipyards, στα Ναυπηγεία Σύρου, σε συνεργασία με τα ισραηλινά ναυπηγεία της Χάιφα, μαζί με την Israel Shipyards Ltd. Μάλιστα, στην DEFEA του 2021 είχε παρουσιαστεί και βίντεο, με την αρωγή της ισραηλινής εταιρίας, στο οποίο η κορβέτα έκανε εικονικές -ψηφιακές- «βόλτες» στη Μεσόγειο. Ωστόσο, η μοναδική «επίσημη» διάψευση της ανακοίνωσης του κ. Κεράτσα (ότι από τις αρχές φθινοπώρου του 2020 κατασκευαζόταν στο Νεώριο η πρώτη ελληνική κορβέτα) ήρθε μόλις πριν από λίγο καιρό από τον ίδιο τον Πάνο Ξενοκώστα.
Ο επικεφαλής της ONEX δήλωσε: «Είμαστε έτοιμοι να φτιάξουμε εθνικό πλοίο. Η ώρα είναι τώρα και, αν προσπεράσουμε αυτή την ευκαιρία ως χώρα, δεν θα έχουμε καμία δικαιολογία»! Ετσι, όπως εύλογα θα μπορούσε καλοπροαίρετα να σκεφτεί κάθε πολίτης, ο επικεφαλής της ONEX διέψευσε -με καθυστέρηση… περίπου 5 ετών- τον αντιπρόεδρό του. Η κορβέτα «Θεμιστοκλής» ουδέποτε ξεκίνησε να κατασκευάζεται στη Σύρο, με τον κ. Ξενοκώστα να εκφράζει εν έτει 2025 την πεποίθησή του ότι τώρα μπορεί να κατασκευαστεί ένα «εθνικό πλοίο» στα ναυπηγεία της χώρας.
Ανύπαρκτη στήριξη!
Στις αρχές του 2023, σύμφωνα με δημοσιεύματα, η ONEX του Πάνου Ξενοκώστα εξέταζε επίσης το ενδεχόμενο δημιουργίας δικού της επενδυτικού fund, το οποίο θα είχε στόχο τη στήριξη, μέσω χρηματοδότησης, ελληνικών start-ups. Οι πληροφορίες έκαναν λόγο για ένα επενδυτικό κεφάλαιο το οποίο, μέσω συγκεκριμένης διαγωνιστικής διαδικασίας, θα ενίσχυε οικονομικά τις νεοφυείς επιχειρήσεις που θα προκρίνονταν. Σε κάθε περίπτωση, γεγονός αποτελεί ότι ουδέποτε σχηματίστηκε αυτό το «fund Ξενοκώστα». Πολύ περισσότερο, δε, ουδέποτε η ONEX προχώρησε σε διαγωνιστικές διαδικασίες με στόχο να χρηματοδοτήσει τις ελληνικές strart-ups, οι οποίες θα «έπαιρναν καλό βαθμό».
Η εικόνα ρήξης με το ναυτικό και οι επικοινωνιακές «φούσκες»
Το κρίσιμο, όμως, στοιχείο είναι η υποβόσκουσα, εδώ και αρκετούς μήνες, σύγκρουση του Πάνου Ξενοκώστα με το Πολεμικό Ναυτικό, η οποία πλέον δεν μπορεί να κρυφτεί. Σε πρόσφατες συνεντεύξεις του, ο κ. Ξενοκώστας εξέφρασε ξεκάθαρη πικρία και αιχμές για τον αποκλεισμό της ONEX από το πρόγραμμα. Αναρωτήθηκε, μάλιστα, «γιατί το Πολεμικό Ναυτικό δεν εμπιστεύεται ελληνικά ναυπηγεία;», υπονοώντας σαφώς ότι η μη επιλογή της Ελευσίνας δεν είναι τεχνικό, αλλά πολιτικό ζήτημα.
Από την άλλη, κύκλοι του Ναυτικού δεν επιβεβαιώνουν, αλλά ούτε διαψεύδουν τις φήμες, υιοθετώντας σιωπή, που από μια άποψη φαίνεται ότι ενισχύει την εικόνα ρήξης. Στελέχη του Ναυτικού τοποθετούνται ανεπίσημα, λέγοντας ότι «η επιλογή των συνεργατών για συμπαραγωγή φρεγατών πρέπει να είναι τεχνική και επιχειρησιακή, όχι πολιτική», ενισχύοντας τα ερωτήματα σε σχέση με τα τυχόν επιχειρηματικά και οργανωτικά ελλείμματα των Ναυπηγείων Ελευσίνας. Ο Πάνος Ξενοκώστας, ωστόσο, δεν μένει παθητικός παρατηρητής. Επιχειρεί πολιτική αντεπίθεση, αξιοποιώντας τις άριστες σχέσεις του με συγκεκριμένους υπουργούς, κάποιοι εκ των οποίων παρευρέθησαν στην πρόσφατη φιέστα για το 700ό πλοίο (με βάση τους ισχυρισμούς του επικεφαλής της ONEX) που συντηρήθηκε στην Ελευσίνα. Εκεί, παρουσία κυβερνητικών αξιωματούχων, παρουσίασε για ακόμα μία φορά το όραμά του για ένα εθνικό πολεμικό πλοίο «Made in Greece», ζητώντας-εμμέσως πλην σαφώς- την επανεξέταση της στάσης του υπουργείου Εθνικής Αμυνας απέναντι στην ONEX.
Σε παράλληλη κίνηση, ο κ. Ξενοκώστας, στις αρχές Ιουλίου του 2023, ίδρυσε την Ενωση Ελληνικών Ναυπηγείων, με φιλόδοξο αφήγημα την ενοποίηση του κλάδου. Πλην, όμως, η ένωση είναι χωρίς τη συμμετοχή των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά και Σαλαμίνας, δηλαδή των βασικών ανταγωνιστών του και -αυτή τη στιγμή- των μοναδικών με ρόλο στη συμπαραγωγή. Στελέχη της αγοράς εκτιμούν ότι ο φορέας στον οποίο προεδρεύει ο κ. Ξενοκώστας επιχειρεί να ασκήσει πολιτική πίεση στην κυβέρνηση, και ειδικά σε συγκεκριμένους υπουργούς.
Παραγωγή
Στο ίδιο πλαίσιο τοποθετείται και η επέκταση της συνεργασίας με τον ιταλικό ναυπηγικό όμιλο Fincantieri και την ONEX Shipyards, η οποία ανακοινώθηκε φέτος τον Μάιο. Οπως επισημαίνεται σε ανακοίνωση της εταιρίας, «η νέα συμφωνία περιλαμβάνει μια νέα γραμμή παραγωγής πλοίων υπό τη σκέπη της αμυντικής ναυπηγικής εταιρίας του ομίλου, της ONEX Elefsis Naval & Maritime». Προβλέπει, δε, «την κατασκευή κορβετών, μέχρι και των πιο προηγμένων πλοίων επιφάνειας, και δη φρεγατών, προσφέροντας στο Πολεμικό Ναυτικό σύγχρονες, διαλειτουργικές λύσεις υψηλής τεχνολογίας ώστε να αναβαθμίσει σημαντικά τις επιχειρησιακές του δυνατότητες στην Ανατολική Μεσόγειο».
Το θέμα -και στην προκειμένη- είναι ότι η επέκταση της συνεργασίας βασίζεται στη στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ του Ομίλου ONEX και της Fincantieri S.p.A., η οποία -θεωρητικά μόνο- έχει ξεκινήσει με τη συμφωνία που υπεγράφη στην Αθήνα, στις 16 Δεκεμβρίου 2022, για να παρέχει «σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και οφέλη στην ελληνική ναυπηγική και αμυντική βιομηχανία, καθώς και στο Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ)». Οπως όμως έχει συμβεί και με άλλες «εξαγγελίες», έτσι και αυτή η συμφωνία επί του πρακτέου δεν έχει αποφέρει τίποτα χειροπιαστό, και χαρακτηρίζεται ακόμα μία επικοινωνιακή «φούσκα» από παράγοντες σχετικούς με το θέμα.
Η «μάχη» για τις φρεγάτες
Σε πλήρη εξέλιξη φαίνεται ότι βρίσκεται ένα υπόγειο, αλλά κρίσιμο για την αμυντική βιομηχανία power game, με επίκεντρο τις φρεγάτες Belharra, τα ναυπηγεία που θα συμμετάσχουν στην κατασκευή τους και τον επιχειρηματία Πάνο Ξενοκώστα, ο οποίος δίνει την εικόνα εδώ και καιρό ότι έχει εισέλθει σε «κόντρα» με το Πολεμικό Ναυτικό και κατ’ επέκταση με την πολιτική ηγεσία του ΥΕΘΑ, την ώρα που άλλοι υπουργοί της κυβέρνησης δείχνουν να πίνουν νερό στο όνομά του.
Μέχρι σήμερα, τα Ναυπηγεία Ελευσίνας, τα οποία ανήκουν στον Ομιλο ONEX, δεν έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των φρεγατών FDI HN Belharra, το οποίο υλοποιείται από τη γαλλική Naval Group, σε συνεργασία με το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό. Η απόφαση αυτή δεν είναι τυχαία: στην εξίσωση έχουν ήδη μπει ενεργά τα Ναυπηγεία Σαλαμίνας, ενώ η γαλλική πλευρά φέρεται ότι έχει προτείνει επισήμως στην ελληνική κυβέρνηση τη συνεργασία και με τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.
Εμπλοκή
Η απουσία των Ναυπηγείων Ελευσίνας από το πρόγραμμα δεν έχει ανακοινωθεί επισήμως, αλλά ούτε διαψεύδεται από κυβερνητικούς ή στρατιωτικούς κύκλους. Αντίθετα, οι δημόσιες εμφανίσεις και δηλώσεις στελεχών της Naval Group, τόσο στο Παρίσι όσο και στην Ελλάδα, δείχνουν ξεκάθαρα ποιοι έχουν επιλεγεί ως εταίροι. Τα Ναυπηγεία Σαλαμίνας έχουν ήδη πιστοποιηθεί για την κατασκευή κρίσιμων υποσυστημάτων, ενώ για τον Σκαραμαγκά εξετάζεται ενεργή εμπλοκή στην τελική φάση παραγωγής. Η Ελευσίνα, από την άλλη, μέχρι στιγμής μένει εκτός παιχνιδιού.
Γιατί, όμως, τα Ναυπηγεία Ελευσίνας ακόμα δεν έχουν μπει -και ενδεχομένως να μην μπουν καθόλου- στη συμπαραγωγή πολεμικών πλοίων; Σύμφωνα με φήμες που κυκλοφορούν ευρέως στον κλάδο της ναυπηγικής βιομηχανίας, οι λόγοι του αποκλεισμού είναι τεχνικοί και οργανωτικοί: τα Ναυπηγεία Ελευσίνας φέρεται ότι δεν διαθέτουν το απαραίτητο εξειδικευμένο προσωπικό, ενώ με βάση τις ίδιες φήμες καταγράφονται σοβαρές ελλείψεις σε υποδομές υψηλής ακρίβειας και σε δυνατότητες ναυπήγησης φρεγατών πολλαπλών ρόλων. Ετσι, το Πολεμικό Ναυτικό και η Naval δημιουργούν την αίσθηση ότι δεν έχουν στις προτεραιότητές τους την ONEX για προγράμματα υψηλής αμυντικής προτεραιότητας, παρά τη δημόσια στήριξη που λαμβάνει η εταιρία από ορισμένα υπουργικά στελέχη. Είναι ενδεικτικό ότι η γαλλική Naval Group, η οποία ελέγχει την κεντρική διαχείριση του προγράμματος Belharra, δεν έχει ποτέ δημόσια αναφέρει τα Ναυπηγεία Ελευσίνας ως εταίρο, ενώ προβάλλει με κάθε ευκαιρία τη συνεργασία με τη Σαλαμίνα και -με επιφυλάξεις- το ενδεχόμενο συμμετοχής του Σκαραμαγκά, εφόσον πληροί τις προϋποθέσεις.
Μ.Η.Τ. 232120