Μπορεί να ξεκίνησαν δειλά-δειλά κάποιες πληρωμές στον ΟΠΕΚΕΠΕ, ωστόσο πίσω από τους τίτλους των ανακοινώσεων και τις δηλώσεις περί «κανονικότητας», αποκαλύπτεται ένα τοπίο αδιαφάνειας, προχειρότητας και θεσμικής ανευθυνότητας που εκθέτει ανεπανόρθωτα τον Οργανισμό και, κατ’ επέκταση, την ίδια την κυβέρνηση.
Η κατάθεση του αντιπροέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ, Γεώργιου Ζαλίδη, στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών. Στην «καρδιά του προβλήματος» βρίσκονται –όπως ο ίδιος παραδέχθηκε– τα Κέντρα Υποδοχής Δηλώσεων (ΚΥΔ), ο μηχανισμός μέσω του οποίου περνούν όλα τα στοιχεία και οι πληρωμές των αγροτών. Ο Ζαλίδης περιέγραψε ένα σύστημα όπου ο ίδιος σύμβουλος ελέγχει και τις αιτήσεις και τις πληρωμές, καταργώντας κάθε έννοια ανεξαρτησίας και ελέγχου.
Με απλά λόγια ο ΟΠΕΚΕΠΕ έχει μετατραπεί σε ένα γραφειοκρατικό «τέρας», χωρίς διαχωρισμένες αρμοδιότητες και χωρίς διαφάνεια. Ο ίδιος ο αντιπρόεδρος ομολογεί ότι έπρεπε να υπάρχουν δύο ξεχωριστές πλατφόρμες, δύο συμβάσεις, δύο υπεύθυνοι. Αντί για αυτό, έχουμε ένα ενιαίο σύστημα που επιτρέπει την επικάλυψη ρόλων, τη σύγχυση ευθυνών και, όπως αποκαλύπτεται, πιθανές υποψίες χειραγώγησης στοιχείων.
Σοκ με τα στοιχεία που έρχονται στο «φως»
Και σαν να μην έφτανε αυτό, τα ευρήματα των ελέγχων προκαλούν σοκ: 45.000 προβληματικά τιμολόγια, δεσμευμένα ΑΦΜ στο 50% των δικαιούχων και αδυναμία του Οργανισμού να εντοπίσει ποια ΚΥΔ εξυπηρέτησαν τις ύποπτες αιτήσεις. Αν αυτή δεν είναι θεσμική κατάρρευση, τότε τι είναι;
Όσο για το περίφημο χρονοδιάγραμμα των πληρωμών, ο Ζαλίδης παραδέχεται πως η καταβολή των ενισχύσεων «είναι δύσκολη έως αδύνατη», ειδικά με τον OLAF –την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης– να έχει εγκατασταθεί στα γραφεία του ΟΠΕΚΕΠΕ. Η παρουσία του OLAF, όπως είπε ο ίδιος, τον αιφνιδίασε. Αιφνιδίασε όμως και το Μαξίμου, που μέχρι χθες διαβεβαίωνε πως όλα «βαίνουν καλώς».
Το πιο ανησυχητικό όμως είναι το θεσμικό κενό που παραμένει ανοιχτό εδώ και χρόνια: ο αγρότης φέρει όλη την ευθύνη για τη δήλωσή του, ενώ το ΚΥΔ – ο “λογιστής” του – δεν λογοδοτεί πουθενά. Ο Ζαλίδης το είπε ξεκάθαρα: «Αυτό έπρεπε να έχει γίνει προχθές». Και όμως, δεν έχει γίνει ακόμα.
Την ώρα λοιπόν που η κυβέρνηση επιχειρεί να παρουσιάσει μια εικόνα «εξυγίανσης», η αλήθεια είναι πως ο ΟΠΕΚΕΠΕ λειτουργεί με θεσμικά κενά, προβληματικά δεδομένα και υπό το καθεστώς διεθνούς ελέγχου. Οι πληρωμές που ανακοινώνονται με τυμπανοκρουσίες δεν αρκούν για να κρύψουν το πρόβλημα: ένα σύστημα που τρίζει εκ των έσω και μια αγροτική πολιτική που έχει χάσει κάθε επαφή με την πραγματικότητα του αγρότη.