Θέλουμε τα Ελληνόπουλα που βλέπουν έναν συμμαθητή τους με ιδιαίτερες ικανότητες στα μαθηματικά να μην του λένε: «Ποιος είσαι, ο Αϊνστάιν;» – Αλλά «ποιος είσαι, ο Καραθεοδωρή;» Η άποψη-στόχος του μαθηματικού Σάκη Λιπορδέζη δεν είναι καθόλου υπερβολική, αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι ο ίδιος ο Αϊνστάιν έχει υποκλιθεί στο επιστημονικό ανάστημα του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή (1873-1950)… Αλλωστε ο μεγαλύτερος Ελληνας (με ρίζες στην Ανατολική Θράκη) μαθηματικός από την αρχαιότητα προσέφερε κρίσιμη βοήθεια στον Αϊνστάιν κατά τη διατύπωση της γενικής θεωρίας της σχετικότητας. Αυτό πιστοποιείται από την αλληλογραφία των δύο ανδρών, που αρχίζει τον Σεπτέμβριο του 1916. Οπως μας δηλώνει ο διευθυντής του Μουσείου Καραθεοδωρή της Κομοτηνής και πρόεδρος του Συνδέσμου Φίλων Καραθεοδωρή Σάκης Λιπορδέζης ο Αϊνστάιν ζήτησε την βοήθεια του σπουδαίου Ελληνα επιστήμονα για την επίλυση τριών προβλημάτων. Απ΄ αυτά ο Καραθεοδωρή απάντησε στα …δυόμιση, ενώ το κομμάτι που δεν ολοκλήρωσε παραμένει άλυτο έως και σήμερα! Ο Αϊνστάιν αναγνώρισε την βοήθεια που δέχτηκε από τον Κ. Καραθεοδωρή, όπως προκύπτει από την αλληλογραφία των δύο επιστημόνων.
Η ανάδειξη του τεράστιου επιστημονικού έργου του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή -που μεσουρανούσε στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα την περίοδο 1915-1945, εν μέσω των σπουδαιότερων επιστημόνων του 20ού αιώνα- αποτελεί στόχο ζωής για τον Σάκη Λιπορδέζη. Το έναυσμα γι’ αυτόν δόθηκε σε ένα παγκόσμιο συνέδριο προς τιμήν του Καραθεοδωρή στη νέα Βύσσα Ορεστιάδας. Από τότε ο κ. Λιπορδέζης πραγματοποίησε σειρά ομιλιών, εξέδωσε εφημερίδα για τον μεγάλο μαθηματικό, ίδρυσε τον Σύνδεσμο Φίλων Καραθεοδωρή -αριθμεί 1.000 μέλη σε όλο τον κόσμο- και πρωτοστάτησε στη δημιουργία του μουσείου, που λειτουργεί από το 2009 στην Κομοτηνή.
Μάλιστα το Μουσείο Καραθεοδωρή είναι ήδη σημείο αναφοράς για την πρωτεύουσα της Ροδόπης, καθώς το επισκέπτονται χιλιάδες μαθητές κάθε χρόνο -τα παιδιά εντυπωσιάζονται και αποκτούν πρότυπο, σημειώνει ο κ. Λιπορδέζης-, όπως και επιστήμονες, που μελετούν το σπάνιο υλικό (χειρόγραφα, επιστολές, βιβλία κ.λπ.), το οποίο εξασφαλίστηκε με μεγάλη προσπάθεια. Στη συγκέντρωση στοιχείων του έργου του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή από την Ελλάδα και κυρίως το εξωτερικό συνέβαλε καθοριστικά ο βουλευτής Ροδόπης Ευριπίδης Στυλιανίδης, ο οποίος υιοθετώντας το όραμα, ως μέλος των κυβερνήσεων της Ν.Δ., διεκπεραίωσε… δύσκολες αποστολές.
Σήμερα, στην Ελλάδα της τρόικας, όπου ο πολιτισμός και οι επιστήμες απαξιώνονται, ο διευθυντής του Μουσείου Καραθεοδωρή δεν κρύβει την ανησυχία του, σε σχέση κυρίως με την πιθανότητα να απολεσθεί η θέση του ξεναγού. Πάντως ο δήμαρχος Κομοτηνής Γιώργος Πετρίδης έχει δεσμευτεί ότι, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει σε αρκετά μουσεία της χώρας, δεν θα αφήσει το Μουσείο Καραθεοδωρή χωρίς το κατάλληλο άτομο για ξενάγηση.
«Θα βρείτε στο πρόσωπό μου έναν ευγνώμονα και συνειδητό ακροατή»
Σε μια επιστολή, αντίγραφο της οποίας βρίσκεται στα αρχεία του Μουσείου Κ. Καραθεοδωρή, ο Αλμπερτ Αϊνστάιν γράφει στον Ελληνα συνάδελφό του:
«Αξιότιμε κύριε συνάδελφε!
Θεωρώ την παράγωγό σας υπέροχη.
Αρχικά με δυσκόλεψε ένα μικρό γραφικό λάθος που βρισκόταν στη δεύτερη σελίδα. Τώρα όμως κατανοώ τα πάντα. Θα έπρεπε να δημοσιεύσετε τη θεωρία μ’ αυτήν τη μορφή στo Αnnalen der Physik, γιατί οι Φυσικοί συνήθως δεν γνωρίζουν τίποτε για το αντικείμενο αυτό, όπως και εγώ άλλωστε. Θα πρέπει να σας φάνηκα με την επιστολή μου σαν τον Βερολινέζο εκείνο, ο οποίος μόλις τώρα ανακάλυψε το Γκρούνεβαλντ και ρωτάει αν υπήρξαν ποτέ άνθρωποι εκεί μέσα.
Αν θέλετε δε να κάνετε τον κόπο να μου αναπτύξετε και τους κανονικούς μετασχηματισμούς, θα βρείτε στο πρόσωπό μου έναν ευγνώμονα και συνειδητό ακροατή. Κι αν επιπλέον λύσετε το πρόβλημα των κλειστών χρονικών γραμμών, τότε προσκυνώ σας. Εδώ κρύβεται κάτι με το οποίο αξίζει να ασχοληθούν οι κορυφαίοι.
Τους εξαιρετικούς μου χαιρετισμούς
Δικός σας Α. Αϊνστάιν».
Σε κάποια άλλη επιστολή ο Αϊνστάιν παρακαλεί τον Καραθεοδωρή:
«Θα θέλατε να σκεφτείτε τον χρόνο; Εδώ βρίσκεται ο πυρήνας αυτού του άλυτου έως τώρα προβλήματος του χώρου-χρόνου.
Σας χαιρετά ο όλος δικός σας Α. Αϊνστάιν».
Ο Καραθεοδωρή φυσικά απαντά άμεσα και κατατοπιστικά στον Αϊνστάιν, ενώ όταν ο Ελληνας επιστήμονας δημοσιεύει την εργασία του επί των αξιωμάτων της ειδικής θεωρίας της σχετικότητας το πρώτο συγχαρητήριο τηλεγράφημα θα το πάρει από τον Αϊνστάιν: «Αγαπητέ συνάδελφε, με καταπλήξατε».
Δημήτρης Κυριακόπουλος
Μ.Η.Τ. 232120