Σήμερα, 8 Οκτωβρίου, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη της Οσίας Πελαγίας της από Εταιρίδων, μιας γυναίκας που έζησε το συγκλονιστικό ταξίδι από την αμαρτία στη μετάνοια, από τη ματαιότητα στη θεία χάρη. Η μορφή της, βαθιά συγκινητική, φωτίζει μέσα στους αιώνες το μήνυμα ότι ουδείς αποκλείεται από την αγάπη του Θεού.
Από τη δόξα του κόσμου στη ματαιότητα
Η Οσία Πελαγία έζησε στην Αντιόχεια, σε μια εποχή που η πόλη αυτή έσφυζε από ζωή, πλούτο και θεάματα. Νεαρή και προικισμένη, ακολούθησε καλλιτεχνική πορεία ως μίμος και χορεύτρια. Η ομορφιά και η χάρη της την έκαναν περιζήτητη, ενώ η πολυτέλεια και η φήμη συνόδευαν κάθε της εμφάνιση.
Οι πηγές την αναφέρουν ως γυναίκα επιδεικτικά καλλωπισμένη, που φορούσε μαργαριταρένια κοσμήματα και ρούχα πολυτελή — γι’ αυτό και το προσωνύμιό της ήταν «Μαργιτώ». Ο κόσμος την θαύμαζε, εκείνη όμως, χωρίς να το γνωρίζει, ζούσε μέσα στη ματαιότητα.
Η θεία πρόνοια θέλησε κάποτε η Πελαγία να περάσει έξω από έναν ναό, την ώρα που κήρυττε ο επίσκοπος Νόννος. Η παρουσία της προκάλεσε τα βλέμματα, όμως ο άγιος ιεράρχης, αντί να την αποστραφεί, μίλησε με πνευματικό στοχασμό: «Αυτή φροντίζει με τόση επιμέλεια για το σώμα της — κι εμείς δεν φροντίζουμε τόσο για την ψυχή μας».
Ο λόγος του λειτούργησε ως σπίθα. Η Πελαγία αισθάνθηκε βαθιά συγκίνηση και ντροπή για τη ζωή που είχε ακολουθήσει. Λίγο αργότερα, ζήτησε να συναντήσει τον επίσκοπο, ομολόγησε τις αμαρτίες της και παρακάλεσε να βαπτιστεί, μετατρέποντας τη μετάνοια σε πράξη ζωής.
Η μεγάλη μεταστροφή
Μετά τη βάπτισή της, η Πελαγία άλλαξε ολοκληρωτικά πορεία. Μοίρασε την περιουσία της στους φτωχούς, ελευθέρωσε τους δούλους της και αποσύρθηκε από τον κόσμο. Άφησε πίσω της τα πλούτη, τα στολίδια, τις απολαύσεις και επέλεξε την αφάνεια και την προσευχή.
Η καρδιά της φλεγόταν από μετάνοια και αγάπη προς τον Θεό. Έφυγε για τα Ιεροσόλυμα και εγκαταστάθηκε σε ένα κελί στο Όρος των Ελαιών. Εκεί έζησε ασκητικά, ντυμένη με ανδρικά ρούχα και με το όνομα Πελάγιος, ώστε να μένει άγνωστη και να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στην προσευχή.
Η Οσία Πελαγία έζησε στην αφάνεια και την αυστηρή άσκηση για τρία περίπου χρόνια. Νήστευε, αγρυπνούσε, προσευχόταν διαρκώς και αγωνιζόταν να εξαλείψει κάθε ίχνος της παλαιάς ζωής. Η σωματική της κακουχία έγινε σύμβολο της πνευματικής της αναγέννησης.
Όταν ήρθε το τέλος της, οι ασκητές που έσπευσαν να την κηδέψουν δεν γνώριζαν πως ο «μοναχός Πελάγιος» ήταν γυναίκα. Το γεγονός αποκαλύφθηκε μόνο μετά τον θάνατό της, προκαλώντας κατάπληξη και δέος για το μέγεθος της ταπεινώσεως και της μετανοίας της.
Το παράδειγμά της μέσα στους αιώνες
Η Εκκλησία αναγνώρισε στη μορφή της Οσίας Πελαγίας το υπέρλαμπρο παράδειγμα της δύναμης της μετάνοιας. Από την αμαρτία πέρασε στη θέωση, αποδεικνύοντας ότι η αγιότητα δεν είναι κληρονομικό δικαίωμα, αλλά αποτέλεσμα αγώνα, δακρύων και πίστης.
Το μήνυμά της παραμένει διαχρονικό:
- Καμία αμαρτία δεν είναι ανήκεστη, όταν υπάρχει ειλικρινής μετάνοια.
- Η ψυχή υπερέχει του σώματος, και η φροντίδα της οδηγεί στη σωτηρία.
- Η ταπεινοφροσύνη και η σιωπή αποτελούν τα θεμέλια της πνευματικής αναγέννησης.
Το απολυτίκιό της
«Ἐν σοὶ Μήτηρ ἀκριβῶς διεσώθη τὸ κατ’ εἰκόνα,
λαβοῦσα γὰρ τὸν Σταυρόν ἠκολούθησας τῷ Χριστῷ,
καὶ πράττουσα ἐδίδασκες ὑπερορᾶν μὲν σαρκὸς παρέρχεται γάρ,
ἐπιμελεῖσθαι δὲ ψυχῆς, πρᾶγματος ἀθανάτου·
διὸ καὶ μετὰ Ἀγγέλων συναγάλλεται,
Ὁσία Πελαγία, τὸ πνεῦμά σου».
Η Οσία Πελαγία η από Εταιρίδων αποτελεί υπόμνηση ότι ο Θεός δεν απορρίπτει κανέναν, όσο αμαρτωλός κι αν υπήρξε. Αντιθέτως, μεταμορφώνει τον άνθρωπο που μετανοεί και τον καθιστά φως μέσα στον κόσμο.
