Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι το οξυγόνο στη Γη δεν θα είναι για πάντα δεδομένο. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη των Kazumi Ozaki και Christopher T. Reinhard, που δημοσιεύτηκε στο Nature Geoscience, η ατμόσφαιρα του πλανήτη μας θα μπορούσε να χάσει τη μεγαλύτερη ποσότητα του οξυγόνου της σε περίπου 1,080 ± 0,140 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν τα επίπεδά του θα πέσουν κάτω από το 1% των σημερινών τιμών.
Για να καταλήξουν σε αυτό το συμπέρασμα, οι ερευνητές πραγματοποίησαν εκτεταμένες προσομοιώσεις βασισμένες σε μοντέλα που συνδυάζουν βιοχημικές διαδικασίες, κύκλους του άνθρακα και κλιματικούς μηχανισμούς. Τα μοντέλα αυτά λαμβάνουν υπόψη παράγοντες όπως η αυξανόμενη ηλιακή ακτινοβολία, η διάβρωση των πετρωμάτων και η σταδιακή εξάντληση του διοξειδίου του άνθρακα (CO₂). Καθώς ο Ήλιος γίνεται πιο φωτεινός, η χημική ισορροπία της ατμόσφαιρας αναμένεται να μεταβληθεί, επηρεάζοντας κρίσιμες διαδικασίες όπως η φωτοσύνθεση.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η ατμόσφαιρα της Γης θα επιστρέψει σε μια κατάσταση που θυμίζει την πρώιμη περίοδό της, πριν από το Μεγάλο Οξειδωτικό Γεγονός. Αν και αυτό δεν σημαίνει την άμεση εξαφάνιση κάθε μορφής ζωής, θα οδηγήσει στην κατάρρευση της πολύπλοκης βιοσφαίρας που γνωρίζουμε σήμερα.
Η τεκτονική δραστηριότητα θα συνεχίσει να απελευθερώνει αναγωγικά αέρια, τα οποία καταναλώνουν οξυγόνο μέσω χημικών αντιδράσεων, επιταχύνοντας τη διαδικασία. Το αποτέλεσμα θα είναι η δραματική μεταμόρφωση των οικοσυστημάτων: οι ωκεανοί θα αρχίσουν να εξατμίζονται, το μεθάνιο θα συσσωρεύεται, πυκνή ομίχλη θα καλύπτει τον ουρανό — και ο γαλάζιος χρωματισμός της ατμόσφαιρας θα αποτελεί πια ανάμνηση.
Οι συνέπειες αυτού του σεναρίου θα μπορούσαν να είναι καταστροφικές. Η αποξυγόνωση θα επηρεάσει άμεσα τα οικοσυστήματα, ιδιαίτερα εκείνα που εξαρτώνται από υψηλές συγκεντρώσεις οξυγόνου, όπως οι πολυκύτταροι οργανισμοί (φύτα, ζώα και άνθρωποι).
Σε αυτό το σενάριο, αναερόβιοι μικροοργανισμοί θα καταλάβουν αυτά τα οικολογικά κενά, καθώς είναι οι μόνοι ικανοί να αντέξουν σε περιβάλλοντα φτωχά σε οξυγόνο και πλούσια σε μεθάνιο. Από την άλλη πλευρά, οι θαλάσσιοι οργανισμοί θα μείνουν χωρίς βιότοπο, καθώς οι ωκεανοί θα μπορούσαν να εξατμιστούν. Το μεθάνιο θα συσσωρευτεί στην ατμόσφαιρα, όπως συνέβαινε στην πρωτόγονη Γη, προκαλώντας πορτοκαλί ομίχλη.
Αυτές οι συνέπειες δεν θα συμβούν απότομα και αμέσως, αλλά θα αποτελέσουν αποτέλεσμα της κατάρρευσης μιας πιο πολύπλοκης βιοσφαίρας. Ωστόσο, η μελέτη παρουσιάζει μεγάλες αβεβαιότητες: η πτώση του οξυγόνου θα μπορούσε να επέλθει νωρίτερα ή να καθυστερήσει ανάλογα με τους γεωλογικούς ρυθμούς, τη ηφαιστειακή δραστηριότητα ή τις αλλαγές στην ισορροπία του άνθρακα. Καθοριστικός παράγοντας θα είναι επίσης η ικανότητα της βιοποικιλότητας να προσαρμοστεί, όπως και οι ανθρώπινες ενέργειες, όπως οι εκπομπές στην ατμόσφαιρα.
