Αρχαιολογικό Μουσείο στη σκιά του Ψηλορείτη

Ελευθέρνα: Τα ευρήματα της 30χρονης ανασκαφής και η ιστορία 4.500 ετών στις αίθουσες του νέου ιδρύματος

Από τη
Γιώτα Βαζούρα

Στη γη που έθρεψε τους πρίγκιπες-πολεμιστές και τις αριστοκράτισσες-ιέρειες, στις υπώρειες του επιβλητικού Ψηλορείτη, στη μαγευτική Ελεύθερνα της Κρήτης, ένα μουσειακό θαύμα «εγκαινιάζεται» στις 19 Ιουνίου. Το πρώτο μουσείο αρχαιολογικού χώρου στο νησί, το εντυπωσιακό πολιτιστικό ίδρυμα της Αρχαίας Ελεύθερνας, ένα όραμα του καθηγητή Νίκου Χρ. Σταμπολίδη, παίρνει σάρκα και οστά έπειτα από 30 χρόνια συστηματικής αρχαιολογικής ανασκαφής που είχε πραγματοποιήσει εκεί.

Χθες ο επιστήμονας που πίστεψε όσο κανείς άλλος στην υλοποίηση του μεγαλεπήβολου έργου και αφιερώθηκε σε αυτό ψυχί τε και σώματι μίλησε (παρουσία διακεκριμένων καθηγητών αλλά και της βουλευτή της Ν.Δ. κυρίας Ολγας Κεφαλογιάννη) συγκινημένος για το μοναδικό αρχαιολογικό πάρκο αλλά και το νέο μουσείο, που σε λίγο καιρό θα ανοίξει τις πύλες του για το κοινό.

«Είναι ένα έργο, όχι μόνο δικό μου, αλλά και των φοιτητών του Πανεπιστημίου της Κρήτης, των φοιτητών από κάθε γωνιά του πλανήτη: Από την Κορέα, την Τουρκία, την Ιαπωνία, τις ΗΠΑ, που βρέθηκαν εδώ για τις εργασίες» τόνισε ο κ. Σταμπολίδης, ο οποίος μέσα από αρχειακό φωτογραφικό υλικό έδειξε στους παρευρισκομένους κάποιους σταθμούς από την πλούσια διαδρομή της μακρόχρονης ανασκαφής.

Η αρχή το 1986

Μια ανασκαφή που ξεκίνησε το 1986, δηλαδή τότε που ο ίδιος έφτασε στην Ορθή Πέτρα, μια εποχή που στην Ελεύθερνα (βρίσκεται 30 χλμ. νότια του Ρεθύμνου) η επικοινωνία με την υπόλοιπη Κρήτη γινόταν με ένα λεωφορείο της γραμμής μία φορά την εβδομάδα.
Οπως εξήγησε, το μουσείο είναι το αποτέλεσμα της αγαστής συνεργασίας μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού και του Πανεπιστημίου της Κρήτης. Με σύμβολό του τη θεά Μέλισσα (η οποία, σύμφωνα με τη μυθολογία, έθρεψε με το μέλι της τον Δία), το πολιτιστικό ίδρυμα είναι το 4ο μεγαλύτερο μουσείο αρχαιολογικού χώρου στην Ελλάδα έπειτα από αυτά της Ολυμπίας, των Δελφών και της Βεργίνας. Κατασκευασμένο σε λιτές γραμμές, το κτίριο (το οποίο θα διαθέτει και ενσύρματο δίκτυο χάρη στην δωρεά της Cosmote) έχει τρεις συνεχόμενες αίθουσες, στις οποίες ξεδιπλώνεται όλη ιστορία της Ελεύθερνας μέσα σε τεσσερισήμισι χιλιετίες.
Η μεγαλύτερη σε μέγεθος Αίθουσα Α περιλαμβάνει εκθέματα που επελέγησαν για μια πρώτη παρουσίαση της διαχρονικής δημόσιας, πολιτικής και κοινωνικής ζωής της Ελεύθερνας, καθώς και αντικείμενα από άλλες περιοχές της Κρήτης αλλά και του υπόλοιπου ελλαδικού χώρου. Μπαίνοντας, μάλιστα, σε αυτήν οι επισκέπτες, από τα ειδικά παραθυράκια, θα έχουν απρόσκοπτη θέα προς τον Ψηλορείτη.

Το έκθεμα που θα δεσπόζει είναι αναμφίβολα η περίφημη χάλκινη ασπίδα του τύπου Ιδαίου Αντρου. Μάλιστα, το μοναδικό αυτό αντικείμενο θα είναι εκτός βιτρίνας, για να μπορούν ακόμη και άνθρωποι με προβλήματα όρασης να το αγγίζουν.
Η ενδιαφέρουσα μουσειολογική προσέγγιση θα «ντύνεται» και με ειδικές ψηφιακές εφαρμογές, βιντεοπροβολές αλλά και ταινίες, οι οποίες θα δίνουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα αντικείμενα.

Θρησκευτική ζωή

Στην Αίθουσα Β αναπτύσσεται η θρησκευτική και η λατρευτική ζωή στην Ελεύθερνα από την πρώιμη εποχή του σιδήρου έως και τα βυζαντινά χρόνια. Εδώ θα δει κανείς ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της Νεκρόπολης της Ορθής Πέτρας, τη σπουδαία «Κόρη της Ελεύθερνας», η οποία συγγενεύει με το αριστουργηματικό δαιδαλικό άγαλμα, τη διάσημη «Κυρία της Οσερ», που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου. Η τρίτη αίθουσα είναι αφιερωμένη στις Νεκροπόλεις της Ελεύθερνας, με τις αριστοκράτισσες-ιέρειες της Ελεύθερνας να κυριαρχούν στον χώρο. Από τις πριγκίπισσες παρουσιάζονται τα λεπτεπίλεπτα κοσμήματα τους.
Εδώ θα υπάρχει και η μοναδική αναπαράσταση πυράς πρίγκιπα (αυτή την περίοδο βρίσκεται στην Ουάσινγκτον για την έκθεση «Ελληνες»), η οποία βρέθηκε στις ανασκαφές.

Με χορηγίες!

Το Μουσείο Ελεύθερνας διαθέτει Ερευνητικό Κέντρο και Κέντρο Μελέτης με βιβλιοθήκη, γραφεία και πλούσιο αρχείο από τις ανασκαφές. Στο αρχαιολογικό πάρκο, που έχει ήδη διαμορφωθεί, υπάρχουν ακόμη ενημερωτικές πινακίδες (με φωτισμό ακόμη και για το βράδυ), παγκάκια, αλλά και ειδικά μονοπάτια. Να σημειωθεί ότι στην υλοποίηση του έργου σημαντική ήταν η συμβολή μεγάλων χορηγών.