Αν και τα θέματα της προσφυγικής – μεταναστευτικής κρίσης και της αντιπαράθεσης Δύσης – Ρωσίας (Συρία, Ουκρανία, ενίσχυση ΝΑΤΟ στην κεντρική Ευρώπη) δεν είναι από τα προτιμητέα των ελληνικών τηλεοπτικών δελτίων ή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η πραγματικότητα είναι ότι οι αθέατες εξελίξεις είναι σημαντικές και θα οδηγήσουν σύντομα την Αθήνα στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων.
Στο κεφάλαιο του Μεταναστευτικού, ολοένα περισσότεροι στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε. προσανατολίζονται στη συνεργασία, στον συντονισμό, στη συνένωση ή στην κοινή δράση (δεν υπάρχει ακόμη τελική απόφαση για την ορολογία) των αντίστοιχων επιχειρήσεών τους στη Μεσόγειο. Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Πάνος Καμμένος σίγουρα δεν ήταν στις καλύτερες πολιτικές και διπλωματικές στιγμές του, όταν προ εβδομάδος, στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, τάχθηκε υπέρ της ευθείας (και άνευ ειδικότερων όρων) συνεργασίας της συμμαχικής Active Endeavor και της ευρωπαϊκής Sophia στην κεντρική Μεσόγειο. Γιατί η Ελλάδα ασφαλώς και έχει συμφέρον για έναν καλύτερο έλεγχο των θαλάσσιων οδών, που εκμεταλλεύονται οι διακινητές παράνομων μεταναστών ή οι τρομοκράτες, αλλά οφείλει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή και στα επιμέρους ζητήματα ιδιαίτερου εθνικού συμφέροντος. Ισως αυτά είναι δύσκολο να εγερθούν στο ΝΑΤΟ, αλλά είναι απαραίτητο να υπογραμμιστούν στην Ε.Ε., όπου υπάρχει σχεδιασμός μετατόπισης της περιοχής επιχειρήσεων της Sophia από τα ανοιχτά της Λιβύης προς ανατολικά, δηλαδή φθάνοντας ή και ξεπερνώντας την ευρύτερη θαλάσσια περιοχή της Κρήτης.
Οπως -σε αντίθεση με το υπουργείο Αμυνας- υπογραμμίζεται από το υπουργείο Εξωτερικών, η προς Ανατολάς μετατόπιση της Sophia θα λειτουργήσει ως παράγοντας έλξης («pull factor» κατά τη διπλωματική και επιχειρησιακή ορολογία) μεικτών μεταναστευτικών ρευμάτων από πολλές περιοχές (ιδίως από την Αίγυπτο) προς διάφορα ελληνικά νησιά, με πρώτη την -αλώβητη ως τώρα- Κρήτη. Απαραίτητο, επίσης, είναι να αποφευχθεί η διάθεση περισσότερων ελληνικών μέσων έρευνας και διάσωσης, που είναι πιο χρήσιμα για την ασφάλεια στο Αιγαίο και την απόκρουση της πάγιας τουρκικής επιχειρηματολογίας για τη σχετική ευθύνη κάθε πλευράς στο αρχιπέλαγος.
Αντιστοίχως, η μετατόπιση των δύο επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ (μία στην ανατολική Μεσόγειο και μία στο Αιγαίο) προς την κεντρική Μεσόγειο μοιραία θα επηρεάσει το ενδιαφέρον των συμμάχων και θα μειώσει τα ναυτικά μέσα που διαθέτουν σε περιοχές άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος. Δεν είναι τυχαίο ότι η Τουρκία επιδιώκει ακριβώς την απομάκρυνση του ΝΑΤΟ από το Αιγαίο, όπως, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, είχε προαναγγείλει ο Ρ.Τ. Ερντογάν προς τον πρωθυπουργό Αλ. Τσίπρα κατά την τελευταία συνάντησή τους και επιβεβαιώθηκε στη σύνοδο των υπουργών Αμυνας της συμμαχίας.
Παράλληλα, όπως απεδείχθη από την άκαρπη πρόσφατη επίσκεψη του προέδρου Βλ. Πούτιν στην Αθήνα και από τη στάση της Μόσχας έναντι της Πανορθόδοξης Συνόδου στην Κρήτη, η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να ελπίζει σε κάποια ιδιαίτερη (μεσολαβητική ή άλλη) σχέση με τη Ρωσία, ούτε σε μια ιδιάζουσα ισορροπία μεταξύ ΝΑΤΟ και Κρεμλίνου. Η Μόσχα θεωρεί ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι υπερσυνδεδεμένη με την Ουάσινγκτον και ότι την εξέθεσε κατά την περυσινή κρίση της ευρωζώνης.
Από την άλλη πλευρά, η Ατλαντική Συμμαχία, με επίκεντρο τη Σύνοδο της Βαρσοβίας στις 8 και 9 Ιουλίου, υιοθετεί -οριστικά πια- πιο σκληρή στρατηγική και τακτική έναντι της Ρωσίας. Η Ελλάδα δύσκολα θα είχε δυνατότητες αυτοεξαίρεσης. Διότι όχι μόνο το ΝΑΤΟ επιλέγει αυτή τη νέα οδό αντιμετώπισης του Κρεμλίνου, αλλά και η Ε.Ε. ακολουθεί, αφενός με τη δική της Παγκόσμια Στρατηγική Ασφάλειας και, αφετέρου, με κοινή δήλωση με την Ατλαντική Συμμαχία στη Βαρσοβία. Ενδεικτικό της σοβαρότητας των εξελίξεων είναι ότι, όπως αναφέρουν ξένες έγκυρες πηγές, η Παγκόσμια Στρατηγική Ασφάλειας περιέχει ακόμα και επιχειρησιακή πτυχή για πρώτη φορά από το 2002-2003, όταν η συμφωνία «Berlin plus» επέτρεπε στην Ε.Ε. τη χρήση δομών και μέσων του ΝΑΤΟ για την ανάληψη στρατιωτικών επιχειρήσεων.
Αλέξανδρος Τάρκας
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη.
Μ.Η.Τ. 232120