Την προηγούμενη εβδομάδα παρουσιάστηκε από το Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και την Ενωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας – Θράκης μία σημαντική έρευνα, η οποία δεν έτυχε προβολής ανάλογης με την αξία και τη σημασία της, όπως σχεδόν πάντα συμβαίνει στον τόπο μας.
Το πιο περίεργο είναι ότι αφορούσε ακριβώς αυτούς που είχαν τη δυνατότητα να την προβάλλουν!
Πρόκειται για την έρευνα που διεξάγεται από το 2012 από το Ινστιτούτο του Πρακτορείου Ρόιτερ για τη μελέτη της δημοσιογραφίας σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης για την ψηφιακή ενημέρωση, η οποία διεξήχθη για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2016. Στην έρευνα που διενεργήθηκε, μέσω διαδικτυακών ερωτηματολογίων, αποτυπώνονται οι συνήθειες κατανάλωσης ειδήσεων στο διαδίκτυο σε 50.000 άτομα από 26 χώρες.
Τα αποτελέσματα είναι αποκαλυπτικά για τα ΜΜΕ στην πατρίδα μας και τη σχέση τους με τους πολίτες αναγνώστες. Τα ποσοστά εμπιστοσύνης μας στις ειδήσεις (20%), στα μέσα μαζικής ενημέρωσης (16%) και στους δημοσιογράφους (11%) είναι τα χαμηλότερα από τις 26 χώρες. Για τον λόγο αυτό δεν αγοράζουμε έντυπα και δεν είμαστε διατεθειμένοι να καταβάλλουμε συνδρομές σε ιστοσελίδες με ειδησεογραφικό περιεχόμενο. Μόλις 7% των Ελλήνων χρηστών είναι διατεθειμένο να πληρώσει για να έχει πρόσβαση σε αυτά.
Ετσι, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν την κύρια πηγή ενημέρωσης των Ελλήνων χρηστών του διαδικτύου! Περισσότεροι από τους μισούς (55%) καταφεύγουν σ’ αυτά για την ενημέρωσή τους, με κυρίαρχο προορισμό το facebook (68%).
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται περαιτέρω επιχειρηματολογία για την ποιότητα και την ακρίβεια της ενημέρωσης που λαμβάνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι. Μας το επιβεβαιώνουν οι ίδιοι, καθώς ένας στους πέντε πιστεύει αυτά που διαβάζει! Και δικαίως, καθώς η διασπορά ψευδών ειδήσεων μέσω του διαδικτύου αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες πληγές που καλείται να αντιμετωπίσει η κοινωνία της ηλεκτρονικής πληροφόρησης. Ποιος και πώς θα μπορούσε να βάλει κανόνες σ’ αυτό το χάος;
Ποιοι και πώς θα μπορούσαν να εκπαιδεύσουν δημοσιογράφους και χρήστες να τηρούν μία στάση ευθύνης εκατέρωθεν; Να ισορροπούν ανάμεσα στον παθητικό δέκτη της οθόνης του υπολογιστή και τον αποχαλινωμένο επίδοξο οδηγητή της γνώμης μας από το ανώνυμο πληκτρολόγιό του;
Οι υπεύθυνοι της έκδοσης των αποτελεσμάτων της έρευνας για την Ελλάδα, επίκουροι καθηγητές του ΑΠΘ Νίκος Παναγιώτου και Δήμητρα Δημητρακοπούλου εξέφρασαν την ελπίδα τους: «Παρουσιάζουμε την έρευνα σήμερα, προκειμένου να αποτελέσει μια αφορμή για να διερευνηθεί ο διάλογος, ο οποίος δεν αφορά μόνο τα ΜΜΕ.
Δεν θέλουμε να τον κρατήσουμε εντός των τειχών, αλλά ουσιαστικά θέλουμε να εγκαινιάσουμε έτσι μια ευρύτερη συζήτηση που πρέπει να γίνει, καθώς αναφερόμαστε σε έναν βασικό πυλώνα της δημοκρατίας μας».
Εξήγησαν και γιατί, συμπυκνώνοντας την αγωνία και την ευαισθητοποίησή τους: «Καταγράφεται μια γενικότερη ένδειξη αμφισβήτησης στο πολιτικό σύστημα με παράλληλη έλλειψη εμπιστοσύνης στα ΜΜΕ, τα οποία οι πολίτες εκτιμούν ότι επηρεάζονται από επιχειρηματικά και πολιτικά συμφέροντα και ειδικά στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό προσεγγίζει ποσοστά πρωτόγνωρα».
Γιώργος Κ. Στράτος
*Δικηγόρος – δημοσιογράφος
Μ.Η.Τ. 232120