Οι προσωπικές ιστορίες φωτίζουν πάντα την ουσία των ιστορικών γεγονότων. Τα υποκείμενά τους έχουν τον τρόπο να υπερβαίνουν την προσωπική τους θέση στη δεδομένη στιγμή και να τοποθετούνται με ειλικρίνεια απέναντι σε ό,τι πραγματικά συνέβη.Τον Μάιο του 1941 στην κατεχόμενη από τους ναζί Αθήνα έγινε η πρώτη συγκέντρωση για την οργάνωση της Αντίστασης απέναντι στον κατακτητή. Ο χώρος ήταν κάπου μέσα στο Αλσος της Πανεπιστημιούπολης που χωρίζει την Καισαριανή από τα Ιλίσια. Παρόντες, μεταξύ άλλων, οι Καισαριανιώτες αδελφοί Μανόλης και Στέφανος Τσάφος, δύο λεβεντόπαιδα από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας, ο πατέρας των οποίων ήταν από τα θύματα της Καταστροφής. Μαζί τους και ένας έφηβος φίλος τους, γείτονας και πατριώτης τους, του οποίου τον εκ μητρός παππού, αγιογράφο Γιώργο Βουγιούκα, είχαν επίσης εκτελέσει οι Τούρκοι χωροφύλακες μετά την επιστροφή του στο χωριό του Σεφέρη από τη συμμετοχή του στον Μακεδονικό Αγώνα.
Ο άδολος πατριωτισμός των προσφύγων δεν χωρεί αμφιβολία ότι υπήρξε το προσάναμμα και το καύσιμο των σπουδαίων στιγμών της Εθνικής Αντίστασης στη διάρκεια της Κατοχής. Ανυποψίαστοι για τους κομματικούς σχεδιασμούς του ΚΚΕ, αθώοι πατριώτες, όπως οι αδελφοί Τσάφοι, βρήκαν τραγικό θάνατο προτού δουν τη νέα Παλιγγενεσία που οραματίστηκαν να οδηγείται σε εμφύλιο σπαραγμό.
O έφηβος της ιστορίας μας βρισκόταν πια στα χρόνια της στρατιωτικής του θητείας. Την υπηρέτησε εξόριστος στην «άγονη γραμμή» Ικαρία, Αη Στράτης, Μακρόνησος. Η μεγαθυμία της ψυχής ενός λοχαγού από την Αμαλιάδα τον έσωσε από το εκτελεστικό απόσπασμα. Τη μέρα που τον συνόδευε σε αυτό είχε γεννήσει το πρώτο του παιδί. Θεωρώντας τον «συμπατριώτη» του, αφού πολλοί αντιστασιακοί είχαν μείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Αμαλιάδα προσπαθώντας να καταφύγουν στην Αίγυπτο και ήξεραν πρόσωπα και πράγματα, τον… δραπέτευσε για να μη βαρύνει το νεογέννητο με αίμα αθώου.
Ο νέος μας εκπλήρωσε στο ακέραιο την κορυφαία ρήση του αείμνηστου διανοουμένου της Αριστεράς Αγγελου Ελεφάντη: «Το θέμα δεν είναι να ζήσουμε απλώς καλά, γιατί σ’ αυτήν την περίπτωση οι αριστεροί θα ζήσουμε καλύτερα»! Με δανεικά χρήματα, βρέθηκε στην έκθεση της Κολονίας, όπου πήρε την αντιπροσωπία μίας αμερικανικής εταιρίας μηχανημάτων παραγωγής ειδών ρουχισμού. Πενήντα χρόνια επιτυχημένης εμπορικής δραστηριότητας του απέφεραν μία άνετη ζωή και δημιούργησαν μία σημαντική ακίνητη περιουσία.
Το κυριότερο, παρά τη νοσταλγία της χαμένης νιότης, την πίκρα από το κυνηγητό και από την απώλεια αγαπημένων φίλων, του φώτισαν τα πράγματα όπως ακριβώς ήταν. Και ας το παραδεχόταν μόνο εμπιστευτικά και χαμηλόφωνα. Η αξία της Ευρώπης, οι ανελέητοι για τους λαούς σχεδιασμοί των υπερδυνάμεων, το εθνικό κεφάλαιο Κωνσταντίνος Καραμανλής, που παλιότερα ήταν μόνιμο σημείο διαφωνίας με τον βενιζελικό και πλαστηρικό πατέρα του. Ακόμη και για τα μνημόσυνα και το καντήλι που η μητέρα του άναβε κάθε μέρα για όσους χάθηκαν στην Καταστροφή κατάλαβε.
Το ρέμα της Καισαριανής, αναβαθμισμένο σε μία καταπράσινη αλέα που τη χωρίζει από την Πανεπιστημιούπολη, πήρε το όνομα των αδελφών Τσάφου. Μία ανάσα δροσιάς στα χαμένα νιάτα τους. Τον δικό τους δρόμο πήρε και ο παιδικός τους φίλος, αφού κατηφόρισε στην προέκτασή του, την οδό Ευφρονίου, που οδηγεί στο Παγκράτι.
Μέγας αγγειοπλάστης της αρχαιότητας, ο Ευφρόνιος καταπιάνεται με εύθραυστα πράγματα. Αυτά θέλουν προσοχή για να μην καταλήξουν σε… τραγωδία, όπως μας υπενθυμίζει η διασταύρωση της Ευφρονίου με την Πρατίνου, που πήρε το όνομά της από τον τραγικό ποιητή και εισηγητή του σατυρικού δράματος Πρατίνα. Και αυτό καλό είναι να το γνωρίζει ο αρχηγός που διατηρεί το πολιτικό γραφείο του εκεί!
Σε αυτή τη διασταύρωση, πλήρης ημερών, ο έφηβος της ιστορίας μας αναμένει «Χριστιανά τα τέλη της ζωής ημών» με την ελπίδα τα δικά του πάθη και λάθη να βασανίσουν στο μέλλον λιγότερους και λιγότερο. Συγχωρέστε με κι εμένα αν σας βασάνισα σήμερα λόγω της γιορτής μου αύριο, αλλά ήθελα να χαιρετίσω τον θείο μου τον Τάκη εν ζωή. Χριστός Ανέστη!
Γιώργος Στράτος
Δικηγόρος- Δημοσιογράφος
Μ.Η.Τ. 232120