Κρατά «ανεβασμένα τα κιοπέγκια (ρολά)» εδώ και μισό αιώνα! Μπορεί η φετινή σεζόν να είναι η δυσκολότερη στην ιστορία του Κεντρικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, αφού οι απεργίες των ηθοποιών λίγο έλειψαν να τινάξουν την καλοκαιρινή σεζόν στον αέρα, η φράση όμως του καθηγητή Δ. Μαρωνίτη (που υπήρξε διευθυντής του για ενάμιση χρόνο, το 1989-1990), είναι πέρα για πέρα αληθινή. Στον μισό αιώνα καλλιτεχνικής δημιουργίας που συμπληρώνεται φέτος, το ΚΘΒΕ δεν κατέβασε ποτέ ρολά. Αντίθετα, έχει φιλοξενήσει 628 θεατρικές παραγωγές, 37 μετακλήσεις, 38 συμπαραγωγές, 207 μεταφραστές, 250 σκηνοθέτες, 190 συνθέτες, 230 σκηνογράφους, 130 χορογράφους, 230 ενδυματολόγους, 2.300 ηθοποιούς, χιλιάδες παραστάσεις, εκατομμύρια θεατές.
Η ιστορία του ξεκινάει δειλά δειλά. Στις 13 Ιανουαρίου 1961 γεννιέται στη συμπρωτεύουσα ένας θεατρικός οργανισμός με απόφαση του τότε υπουργικού συμβουλίου και προϋπολογισμό μόλις 1.000.000 δραχμές. Η «ιδέα» είχε ανθήσει λίγους μήνες πριν -τον Νοέμβριο του 1960-, όταν ο Γιώργος Θεοτοκάς και ο Σωκράτης Καραντινός, σε μια… δεξίωση, εισηγήθηκαν στον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή την αναγκαιότητα ίδρυσης ενός κρατικού θεάτρου στη Θεσσαλονίκη.
Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος μέσα στην ίδια χρονιά, στις 19 Αυγούστου, παρουσιάζει στο αρχαίο Θέατρο Φιλίππων την πρώτη ιστορική παράστασή του. Ο «Οιδίπους Τύραννος», ένα από τα πιο σημαντικά έργα του Σοφοκλή, εγκαινιάζει μια νέα εποχή στο θέατρο και δίνει το στίγμα του νεοσύστατου καλλιτεχνικού οργανισμού, ο οποίος δείχνει να εκτιμά ιδιαίτερα το κλασικό ρεπερτόριο.
Ο πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής, του οποίου το όνομα θα γραφτεί με τα πιο λαμπερά γράμματα στην ιστορία του θεατρικού οργανισμού, είναι ο Σωκράτης Καραντινός. Από τότε, στη θέση αυτή έχουν βρεθεί σπουδαίοι σκηνοθέτες και γνωστά ονόματα του ελληνικού θεάτρου. Μίνως Βολανάκης, Σπύρος Ευαγγελάτος, Δημήτρης Μαρωνίτης, Διαγόρας Χρονόπουλος, Νικήτας Τσακίρογλου.
Η παρθενική εμφάνιση του θεατρικού οργανισμού στα ιερά χώματα της Επιδαύρου έγινε τον Αύγουστο του 1975. Ο Μίνως Βολανάκης, καλλιτεχνικός διευθυντής την περίοδο εκείνη στο ΚΘΒΕ, παρουσίασε την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή με την Αννα Συνοδινού στον ομώνυμο ρόλο. «Είναι ελπιδοφόρο γεγονός ότι φέτος θα δοθούν και άλλες παραστάσεις εκτός από αυτές του Εθνικού» θα πει ο κορυφαίος σκηνοθέτης για την επίσημη πρώτη του ΚΘΒΕ στις επιδαύρειες εκδηλώσεις με την παράσταση που συνολικά παρακολούθησαν 54.152 θεατές.
Το 1976 ο Βολανάκης ανεβάζει με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος την περίφημη «Μήδεια», με έναν θίασο αξιώσεων. Μελίνα Μερκούρη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Φαίδων Γεωργίτσης, Χρήστος Τσάγκας και πολλοί ακόμη γνωστοί ηθοποιοί συμμετείχαν σε μια φιλόδοξη παραγωγή την οποία επιβράβευσαν με το χειροκρότημά τους 54.449 θεατές.
Στα πενήντα χρόνια λειτουργίας του το Θέατρο έχει συνεργαστεί με κορυφαία ονόματα της υποκριτικής. Μελίνα Μερκούρη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Ελλη Λαμπέτη, Αννα Συνοδινού, Μάνος Κατράκης, Ανδρέας Βουτσινάς, Αλέκα Παΐζη αλλά και οι μεταγενέστεροι συνάδελφοί τους, Φιλαρέτη Κομνηνού, Γιώργος Κιμούλης, Θοδωρής Αθερίδης, είναι μόνο μερικοί από τους ηθοποιούς που περιλαμβάνονται στο πλούσιο αρχείο των παραστάσεών του.
Εκτός από τις εξαιρετικές συνεργασίες, το ΚΘΒΕ μπορεί να καυχιέται ότι υπήρξε το πρώτο θέατρο στην Ελλάδα που καθιέρωσε το εναλλασσόμενο δραματολόγιο. Από το 1973 λειτουργεί και η Δραματική Σχολή του Κρατικού Θεάτρου, που παρέχει δωρεάν πλήρη θεατρική και γενικότερα καλλιτεχνική παιδεία και αποτελεί φυτώριο για νέους ηθοποιούς, ενώ το 1977 ξεκίνησε να λειτουργεί το Θέατρο της Θράκης, με έδρα την Κομοτηνή.
Βέβαια, η πορεία του θεατρικού οργανισμού δεν στιγματίστηκε μόνο από απεργίες, αλλά και από προκλητικές εμφανίσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εκείνη του Μηνά Χατζησάββα, το 1997, στην αιρετική παράσταση «Βάκχες», όταν ο σκηνοθέτης Ματίας Λάνγκχοφ αποφάσισε να κάνει τον πρωταγωνιστή του να τρέχει γυμνός μέσα στα αίματα και στις λάσπες. Στους Φιλίππους, τα επετειακά «Μικρά Διονύσια» θα παρασταθούν την ερχόμενη Πέμπτη 21 και Παρασκευή 22 Ιουλίου, ενώ για την Επίδαυρο (μετά τη ματαίωση της πρεμιέρας τους εκεί) ορίστηκαν νέες ημερομηνίες, στις 12 και 13 Αυγούστου.
Γιώτα Βαζούρα
Μ.Η.Τ. 232120