Το «χρυσάφι» της Μακεδονίας

Στο Νευροκόπι Δράμας φύεται η πιο διάσημη πατάτα στην Ελλάδα, που στοιχίζει μόλις λίγα λεπτά του ευρώ! Ποιο είναι το μεγάλο μυστικό της νοστιμιάς, σύμφωνα με τους παραγωγούς της

Η ιστορία της ξεκινά, σύμφωνα με ιστορικούς, περίπου 4.000 χρόνια πριν, στις Ανδεις της Αμερικής. Εκεί ξεκίνησε να φύεται η πατάτα, βασικό πλέον συστατικό της διατροφής σε ολόκληρο τον κόσμο και αγαπημένη… λιχουδιά για μικρούς και μεγάλους. Στην Ελλάδα η πιο νόστιμη, η πιο διάσημη πατάτα φύεται στο Νευροκόπι Δράμας και αποτελεί το «χρυσάφι» της Μακεδονίας, που στοιχίζει μόλις λίγα λεπτά του ευρώ!
Η καλλιέργεια πατάτας στο λεκανοπέδιο του Κάτω Νευροκοπίου έχει σημαντική παράδοση και ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1920. Η μοναδική γεύση της οφείλεται, σύμφωνα με τους τοπικούς παραγωγούς, στις ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής, όπου λόγω του παρατεταμένου χειμώνα συντελείται μόνο μία καλλιεργητική περίοδος ανά έτος, με αποτέλεσμα η ωρίμανση της πατάτας να είναι πλήρης. Η ποιοτική υπεροχή της επιβεβαιώθηκε με την αναγνώριση του προϊόντος ως Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ενδειξης (ΠΓΕ). Με τον Κανονισμό (ΕΚ) 538/2002 της Επιτροπής της 25ης Μαρτίου 2002 η ονομασία «Πατάτα Κ. Νευροκοπίου» καταγράφηκε στο Μητρώο Προστατευομένων Ονομασιών Προέλευσης και Προστατευομένων Γεωγραφικών Ενδείξεων.

Παράδοση

«Η καλλιέργεια πατάτας αποτελεί κληρονομιά για τους παραγωγούς της περιοχής εδώ και πολλές γενιές. Συνεχίζουμε με την ίδια επιτυχημένη συνταγή, με παραδοσιακά μέσα, πολύ προσωπικό κόπο και θυσίες, προκειμένου να έχουμε το επιθυμητό τελικό προϊόν. Οι χαμηλές θερμοκρασίες, που αυτές τις μέρες φτάνουν έως και τους -10 βαθμούς Κελσίου, βοηθούν την πατάτα να συσσωρεύσει υψηλό ποσοστό αμύλου που την κάνει ιδιαίτερα νόστιμη. Φυσικά, παίζει καίριο ρόλο και το ιδανικό υψόμετρο» ανέφερε στην «κυριακάτικη δημοκρατία» ο Αντώνης Βαλούρης, παραγωγός πατάτας Νευροκοπίου.

Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ενωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Δράμας Θεόφιλος Παπαδόπουλος σημειώνει ότι το μεγαλύτερο μυστικό για τη νόστιμη πατάτα Νευροκοπίου αποτελούν οι παλιοί σπόροι. «Οι παραγωγοί προτιμούν παλιούς, δοκιμασμένους σπόρους, που δίνουν την καλύτερη δυνατή ποιότητα προϊόντος. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας άλλαξαν τους σπόρους τους και προτίμησαν να έχουν μεγαλύτερη απόδοση, ρίχνοντας την ποιότητα» εξηγεί στην «κυριακάτικη δημοκρατία».

Στην Ελλάδα ο πρώτος που επιδίωξε την εισαγωγή της πατάτας ήταν ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας. Ο ίδιος την είχε δοκιμάσει κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στην Ευρώπη και έκρινε ότι θα ήταν μια θρεπτική βασική τροφή για έναν φτωχό λαό. Οταν εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο, προσπάθησε να δώσει πατάτες στους χωρικούς, που, όντες φιλύποπτοι και συντηρητικοί, τις πέταξαν. Ο Καποδίστριας όμως, γνωρίζοντας ότι αυτή θα ήταν η αντίδρασή τους και μιμούμενος τον Φρειδερίκο τον Μέγα της Πρωσίας και τον Παρμαντιέ της Γαλλίας, που είχαν μεταχειριστεί παρόμοια κόλπα, περιέφραξε το μέρος όπου ήταν αποθηκευμένες οι πατάτες κι έβαλε σκοπούς να τις φυλάνε μέρα νύχτα, έχοντας όμως τη διαταγή να κάνουν τα… στραβά μάτια στους κλέφτες που θα έπαιρναν πατάτες. Μέσα σε μια βδομάδα δεν είχε μείνει ούτε μια πατάτα…

Σύμφωνα με έναν δημοφιλή θρύλο, ο πρώτος που εισήγαγε την πατάτα στην Ευρώπη ήταν ο σερ Γουόλτερ Ράλεϊ, χρηματοδότης πολλών υπερατλαντικών αποστολών. Λέγεται, μάλιστα, ότι ο ίδιος είχε φυτέψει την πρώτη πατάτα στο κτήμα του, στην πόλη Κορν της Ιρλανδίας. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία γραπτή απόδειξη που να επαληθεύει τη θεωρία αυτή. Πιο τεκμηριωμένη ιστορικά είναι η θεωρία που θέλει ως πρωτοπόρο τον σερ Φράνσις Ντρέικ. Σύμφωνα με αυτή, ο Ντρέικ, επιστρέφοντας το 1586 στην Αγγλία, έπειτα από μια μάχη με τους Ισπανούς στην Καραϊβική, έκανε μια στάση στην Κολομβία για προμήθειες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν καπνός και πατάτες. Κατά μία τρίτη θεωρία, ο πρώτος βολβός πατάτας ξεβράστηκε στις ακτές της Ιρλανδίας, μαζί με τα συντρίμμια της ισπανικής αρμάδας, το 1588. Πάντως, η πρώτη γραπτή μαρτυρία για την εισαγωγή πατάτας στην Ευρώπη είναι μια απόδειξη με ημερομηνία 28 Νοεμβρίου 1567 ενός εξαγωγέα πατάτας από τα Κανάρια Νησιά προς έναν έμπορο της Αμβέρσας.

Αριστείδης Μάτιος