Περισσότερες από 850 δημιουργίες αποτελούν τον πολιτιστικό «θησαυρό» του Κοινοβουλίου. Υπό άκρα μυστικότητα η απόκτηση πολλών από αυτές
Από τον
Δημήτρη Αλειφερόπουλο
Aνεκτίμητη», «σπάνια» και «ιδιαίτερου εικαστικού και οικονομικού ενδιαφέροντος» χαρακτηρίζεται η συλλογή της Βουλής σε έργα τέχνης κορυφαίων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Η συλλογή του ελληνικού Κοινοβουλίου ξεπερνά τα 850 έργα τέχνης, κυρίως πίνακες ζωγραφικής, με ορισμένους από αυτούς να έχουν «χτυπηθεί» σε δημοπρασίες κορυφαίων και φημισμένων οίκων του εξωτερικού.
Οσο για τη συνολική αξία, κάποιοι μιλούν ακόμα και για 8.000.000 ευρώ, καθώς η τιμή κάθε έργου αυξομειώνεται ανάλογα με τη δημοπρασία ή τις αυξομειώσεις αξιών στο λεγόμενο «παγκόσμιο χρηματιστήριο της τέχνης». Για παράδειγμα, ένας πίνακας μπορεί να αγοράστηκε πριν από τον θάνατο του καλλιτέχνη και αμέσως μετά η αξία του να πολλαπλασιάστηκε.
Λίγο προτού η χώρα μπει στη στενωπό των Μνημονίων και της οικονομικής επιτήρησης, η αρμόδια υπηρεσία της Βουλής παρακολουθούσε στενά όλες τις δημοπρασίες, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, και προχωρούσε στη συμμετοχή στη δημοπράτηση, με στόχο την απόκτηση κάποιου έργου. Το κριτήριο για τη συμμετοχή στις δημοπρασίες ή και σε κάποια πώληση από ανεξάρτητο συλλέκτη ήταν ο πίνακας ή άλλου είδους έργο τέχνης να έχει ελληνικό ενδιαφέρον ή το θέμα του να αφορά την Ελλάδα και την Ιστορία της.
Η τελευταία αγορά
Ο τελευταίος πίνακας αγοράστηκε το 2009, όταν πρόεδρος της Βουλής ήταν ο Δημήτρης Σιούφας. Πρόκειται για μία αποχρωματισμένη στο χέρι χαλκογραφία του 18ου αιώνα του Λουί Φρανσουά Κασάς με ιδιαίτερη ιστορική αξία, καθώς είναι το μοναδικό έργο τέχνης στον κόσμο που απεικονίζει την Αθήνα πριν από την Επανάσταση του 1821.
Μάλιστα, απεικονίζεται ο Γάλλος περιηγητής και φιλέλληνας Σουαζέλ Γκουφιέ στο κέντρο του έργου να μιλά και να δείχνει σε μια μικρή ομάδα Αθηναίων. Για το έργο αυτό υπήρξε ειδική εισήγηση να «χτυπηθεί» στη δημοπρασία του εξωτερικού λόγω της μοναδικότητάς του, ώστε να μην πάει σε κάποια ιδιωτική συλλογή. Αλλωστε το θέμα πληρούσε τα κριτήρια της Βουλής, καθώς απεικονίζεται η προεπαναστατική Αθήνα. Πότε και πώς άρχισαν όλα; Πριν από 22 χρόνια, το 1995, οι χώροι του ελληνικού Κοινοβουλίου ήταν διακοσμημένοι με καδραρισμένα φτηνά αντίγραφα έργων τέχνης και κάποιους χάρτες της ελληνικής επικράτειας, ενώ στα γραφεία των κομμάτων και των αρχηγών η διακόσμηση γινόταν αυτοβούλως από τους υπαλλήλους.
Ασχημη εικόνα
Η διακόσμηση στο εσωτερικό της Βουλής δεν ήταν η καλύτερη, ενώ ξένοι ηγέτες και υψηλοί προσκαλεσμένοι που περνούσαν το Περιστύλιο και προχωρούσαν προς την Ολομέλεια ή σε κάποιο γραφείο αρχηγού βρίσκονταν αντιμέτωποι με μια εικόνα που μόνο σε εθνικό Κοινοβούλιο δεν άρμοζε.
Ο τότε πρόεδρος της Βουλής Απόστολος Κακλαμάνης έλαβε την απόφαση να συγκροτηθεί μια επιτροπή Τέχνης και Πολιτισμού, όπως ονομάστηκε, στην οποία επικεφαλής τέθηκε ο κορυφαίος Ελληνας χαράκτης – ζωγράφος και καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Παναγιώτης Τέτσης. Στόχος, ο επισκέπτης της Βουλής των Ελλήνων να αισθάνεται ότι βρίσκεται και ξεναγείται σε κάποιο μουσείο. Ο ρόλος της επιτροπής ήταν ο εντοπισμός έργων τέχνης ανά την υφήλιο με ελληνικό ενδιαφέρον, όσο για το ποιοι αποτελούσαν την ομάδα «κυνηγών» των έργων και μετείχαν στις δημοπρασίες, αυτό παρέμενε επτασφράγιστο μυστικό. Και αυτό γιατί, αν σε μια δημοπρασία γινόταν γνωστό ότι πίσω από τον πλειοδότη βρισκόταν ένα ολόκληρο κράτος και το «πουγκί» του προϋπολογισμού της Βουλής, τότε ο οίκος δημοπρασίας θα μπορούσε είτε να σηκώσει την τιμή εκκίνησης είτε να βάλει έναν «λαγό» για να «χτυπά» και να σηκώνει την τιμή του έργου, αναγκάζοντας τους Ελληνες να δίνουν περισσότερα χρήματα.
Χρόνο με τον χρόνο και υπό τις οδηγίες της επιτροπής η ομάδα «κυνηγών» κατάφερε να αγοράσει σε λογικές τιμές και πάντα πολύ κοντά ή και λιγότερο από την πραγματική αξία τους πολλά έργα. Με αφορμή αυτή τη δραστηριότητά του, ο Παναγιώτης Τέτσης, σε μία από τις συνεντεύξεις του πριν αποβιώσει, το 2016, είχε πει πως «σήμερα η τέχνη κινεί το χρήμα, έτσι συμβαίνει, αυτό που με ενοχλεί στην τέχνη σήμερα είναι η επίδειξη πλούτου και τα τερατώδη πράγματα». Αυτή ήταν και η αρχή που ακολούθησε στην επιλογή των έργων για τη Βουλή.
Απειλή λόγω Μνημονίων και μηδενικός προϋπολογισμός
Το μεγαλύτερο μέρος της αφορά τον 19ο και τον 20ό αιώνα, με Νεοέλληνες καλλιτέχνες, πολλά έργα όμως είναι του 18ου αιώνα. Υπάρχουν πολλά έργα ξένων κορυφαίων ζωγράφων και καλλιτεχνών, ένα σπάνιο μικρό σχέδιο του Ντελακρουά και πίνακες ξένων περιηγητών, όπως του Τζοβάνι Σραντς που έχει ζωγραφίσει το Ερέχθειο και τον Παρθενώνα.
Ομως τα Μνημόνια και οι περικοπές απειλούν τον «θησαυρό» της Βουλής. Τα τελευταία χρήματα που δόθηκαν για τη σπάνια και ανεκτίμητη συλλογή από τον προϋπολογισμό της Βουλής ήταν το 2010, επί προεδρίας Φίλιππου Πετσάλνικου. Το ύψος του ποσού ήταν 200.000 ευρώ και δεν αφορούσαν την αγορά κάποιου έργου αλλά την προστασία και τη συντήρηση των έργων.
Μετά το 2010, οπότε ξέσπασε η οικονομική κρίση, ο σχετικός κωδικός του προϋπολογισμού της Βουλής με αριθμό ΚΑ-1631, που τροφοδοτούσε την αγορά, τη συντήρηση και σχετικές εργασίες ή ενέργειες για τη συλλογή, είναι «μηδενικός».
Αυστηρά μέτρα φύλαξης και 24ωρη επαγρύπνηση
Οσα από τα έργα δεν βρίσκονται σε κάποιον χώρο της Βουλής έχουν αποθηκευθεί σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο με τεχνητό μικροκλίμα (σταθερό επίπεδο θερμοκρασίας, υγρασίας και αερισμού) στο κτίριο της Βουλής, κάτω από πλήρη μυστικότητα και με 24ωρη φρούρηση από αστυνομικούς. Σε καθημερινή βάση κλιμάκιο της φρουράς με τον σχετικό κατάλογο τσεκάρει σε όλους τους διαδρόμους του κτιρίου τα έργα που εκτίθενται.
Η διαδικασία για να μετακινηθεί ένας πίνακας, να αντικατασταθεί, να αποσυρθεί ή να αλλάξει γραφείο είναι χρονοβόρα και απαιτεί εγκρίσεις από τον φρούραρχο της Βουλής έως τον υπεύθυνο της συλλογής. Οσα έργα εκτίθενται σε κοινή θέα στους διαδρόμους της Βουλής ή στα γραφεία είναι προσαρμοσμένα με βίδες και ειδικούς συνδέσμους στους τοίχους ώστε κανείς να μην μπορεί να τα αποσπάσει.
Ομως δεν είναι μόνο οι πίνακες και τα έργα τέχνης που αγοράστηκαν σε κάποια δημοπρασία. Η «κυριακάτικη δημοκρατία» αποκαλύπτει ότι η Επιτροπή Τέχνης και Πολιτισμού είχε ζητήσει από κορυφαίους καλλιτέχνες να φιλοτεχνήσουν έργα για τη διακόσμηση του ελληνικού Κοινοβουλίου. Ενας από αυτούς ήταν και ο κορυφαίος Ελληνας ζωγράφος που «έφυγε» πρόσφατα, ο Δημήτρης Μυταράς.
Το 1999 ο Δημήτρης Μυταράς φιλοτέχνησε για λογαριασμό της Βουλής τις προσωπογραφίες του Ρήγα Φεραίου και του Διονύσιου Σολωμού (λάδι σε μουσαμά με διαστάσεις 114×229 εκ.). Οι δύο προσωπογραφίες βρίσκονται στον διάδρομο που οδηγεί στην κεντρική είσοδο της Ολομέλειας. Αλλά και ο Γιώργος Ρόρρης φιλοτέχνησε για λογαριασμό του Κοινοβουλίου την προσωπογραφία του Εθνάρχη Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο Μίνως Αργυράκης σε μια ζωφόρο τεράστιων διαστάσεων (μεγαλύτερη των πέντε μέτρων) που βρίσκεται στον διάδρομο που οδηγεί στον χώρο συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου φιλοτέχνησε το Πανόραμα των Αθηνών.
Ζωφόρος
Μνημειακών διαστάσεων είναι και η ζωφόρος που δώρισε ο Χρήστος Καπράλος στη Βουλή και βρίσκεται στη μεγάλη αίθουσα έξω από την Ολομέλεια.
Η συλλογή έργων τέχνης της Βουλής περιλαμβάνει έργα τουλάχιστο 250 καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων η «Πανσέληνος» του Νίκου Χατζηκυριάκου – Γκίκα, το «Θωρηκτό Αβέρωφ στο πέλαγος» του Νικόλαου Καλογερόπουλου, η «Μούσα Καλυψώ» του Κωνσταντίνου Παρθένη και έργα των κορυφαίων Παπαλουκά, Γαλάνη, Μπουζιάνη, Γουναρόπουλου, Κογεβίνα, Θεόφιλου Χατζημιχαήλ, Τσαρούχη, Εγγονόπουλου, Σπυρόπουλου, Τσίγκου, Κοντόπουλου κ.ά.
ΔΕΙΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΤΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:
Μ.Η.Τ. 232120