Οι τηλεφωνικοί αριθμοί που ήταν το Google πριν από 60 χρόνια

Εδιναν πληροφορίες για την ώρα, τον καιρό, τα φαρμακεία μέσα από τις υπηρεσίες του ΟΤΕ

Η τεχνολογία εξελίχθηκε με τέτοια ταχύτητα τις τελευταίες δεκαετίες, ώστε οι τρόποι ζωής των παλαιότερων γενεών ομοιάζουν σήμερα σχεδόν εξωπραγματικοί. Στον τομέα της επικοινωνίας, η πρόοδος ήταν κυριολεκτικά επαναστατική. Σήμερα αρκεί μία φράση σε μια οθόνη για να πληροφορηθούμε τι καιρό θα κάνει, ποιο φαρμακείο εφημερεύει ή πού βρίσκεται το πλησιέστερο νοσοκομείο.

• Από τον Ελευθέριο Σκιαδά

Αλλά πριν από 60 χρόνια, το 1965, η αναζήτηση της καθημερινής πληροφορίας περνούσε μέσα από έναν αναλογικό μηχανισμό υψηλής ακριβείας, που δεν ήταν άλλος από τις υπηρεσίες του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (ΟΤΕ).

Καθημερινά, περίπου 187.900 Αθηναίοι και Αθηναίες καλούσαν συγκεκριμένους αριθμούς για να εξυπηρετηθούν σε ζητήματα πρακτικά και άμεσης ανάγκης. Ο ΟΤΕ είχε αναπτύξει τότε ένα πραγματικά εντυπωσιακό τηλεφωνικό δίκτυο, το οποίο υποστήριζε αντίστοιχα πυκνό σύστημα πληροφόρησης, στελεχωμένο από 825 τηλεφωνήτριες και 85 τηλεφωνητές. Εργάζονταν σε βάρδιες, όλο το εικοσιτετράωρο, στο Υπεραστικό Τηλεφωνικό Κέντρο Αθηνών. Η ταχύτητα και η ακρίβεια της εξυπηρέτησης ήταν αξιοσημείωτες. Κάθε τηλεφωνήτρια μπορούσε να εξυπηρετήσει 65 συνδρομητές ανά ώρα, ενώ το κόστος ανά κλήση ήταν 60 λεπτά της δραχμής.

Ακρίβεια

Η πιο δημοφιλής υπηρεσία του ΟΤΕ ήταν, ενδεικτικά, αυτή που παρείχε την ώρα. Καθημερινά 110.000 άνθρωποι καλούσαν τον αριθμό 14 μόνο και μόνο για να πληροφορηθούν τι ώρα ήταν. Η συγκεκριμένη υπηρεσία μπορούσε να εξυπηρετεί ταυτόχρονα 60 συνδρομητές και οι περισσότερες κλήσεις καταγράφονταν από τις 10 το πρωί μέχρι τη 1 μετά το μεσημέρι. Αλλωστε, την εποχή εκείνη λίγοι διέθεταν ρολόγια ακριβείας και τα ραδιοφωνικά δελτία δεν είχαν τη συχνότητα ή τη συνέπεια της σημερινής ροής ενημέρωσης. Παρέμεινε δε ιστορική η μαγνητοφωνημένη φράση «στον επόμενο τόνο η ώρα θα είναι…».

Η δεύτερη πιο πολυσύχναστη γραμμή ήταν ο αριθμός 18, που έδινε πληροφορίες για τους καταχωρισμένους στον τηλεφωνικό κατάλογο συνδρομητές και για τα εφημερεύοντα φαρμακεία. Δεκατέσσερις χιλιάδες άνθρωποι τον καλούσαν καθημερινά, εξυπηρετούμενοι από 26 τηλεφωνήτριες. Ο αριθμός 13 εξυπηρετούσε όσους ήθελαν πληροφορίες για αριθμούς που δεν είχαν ακόμη καταχωριστεί ή που είχαν πρόσφατα αλλάξει. Σε αυτή την υπηρεσία δεν υπήρχε χρέωση κι όμως την καλούσαν 10.000 άτομα κάθε μέρα, εξυπηρετούμενα από 16 τηλεφωνήτριες.

Εξίσου σημαντικός για την εποχή ήταν και ο αριθμός 15, αφιερωμένος στις υπεραστικές συνδιαλέξεις εσωτερικού. Είκοσι χιλιάδες κλήσεις καθημερινά φανερώνουν την αυξημένη κινητικότητα αλλά και την πολυπλοκότητα της επικοινωνίας εκείνης της περιόδου. Η εξυπηρέτηση γινόταν από 28 τηλεφωνήτριες. Για υπεραστική επικοινωνία με το εξωτερικό λειτουργούσε ο αριθμός 16, που δεχόταν 2.000 κλήσεις ημερησίως. Από αυτές, οι 500 αφορούσαν συνομιλίες με τη Γερμανία, οι 350 με την Ιταλία και οι 350 με την Αγγλία. Οι υπόλοιπες κατανέμονταν σε διάφορες άλλες χώρες. Η υπηρεσία εξυπηρετούνταν από 12 τηλεφωνήτριες και η σύνδεση γινόταν πάντοτε μέσω του Κέντρου του ΟΤΕ, αφού απευθείας διεθνής σύνδεση δεν ήταν τότε εφικτή.

Η καθημερινότητα των πολιτών δεν σταματούσε όμως εκεί. Οι βλάβες των αστικών τηλεφώνων δηλώνονταν στον αριθμό 12, ο οποίος λάμβανε 4.000 κλήσεις χωρίς χρέωση. Η αναγγελία υπεραστικών συνδιαλέξεων με συγκεκριμένες πόλεις γινόταν μέσω του αριθμού 17, που δεχόταν 6.500 κλήσεις ημερησίως, εξυπηρετούμενες από 40 τηλεφωνήτριες. Μάλιστα, για τις πόλεις Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Κόρινθος είχε ήδη εγκατασταθεί σύστημα αυτομάτου ανταποκρίσεως, γεγονός που σήμαινε πως ο συνδρομητής μπορούσε να καλέσει απευθείας χωρίς μεσολάβηση.

Ανάλογης σημασίας ήταν και ο αριθμός 19, ο οποίος δεχόταν παράπονα για τα αστικά τηλέφωνα. Η κλήση ήταν επίσης δωρεάν, με τρεις υπαλλήλους να είναι επιφορτισμένοι με την καθημερινή διαχείριση των αναφορών. Ο αριθμός 101, από την άλλη, εξυπηρετούσε όσους ήθελαν να μάθουν σε ποιον ανήκει ένας συγκεκριμένος αριθμός τηλεφώνου, δεχόμενος περίπου 7.000 κλήσεις την ημέρα. Στην υπηρεσία αυτή αντικατοπτρίζεται ίσως και μια λιγότερο πρακτική αλλά βαθύτερα κοινωνική ανάγκη της εποχής. ηταν πολλές φορές η περιέργεια, το ενδιαφέρον για τον «άλλο», η επιθυμία να βρεις κάποιον.

Οι γραμμές πληροφόρησης του ΟΤΕ δεν σταματούσαν εδώ. Ο αριθμός 102 εξυπηρετούσε ερωτήματα σχετικά με υπεραστικές συνδιαλέξεις που είχαν ήδη αναγγελθεί, καθώς και συνδρομητές της περιφέρειας. Καθημερινά δεχόταν 4.000 κλήσεις, με 28 τηλεφωνήτριες στην εξυπηρέτηση. Ο αριθμός 104 αφορούσε τα τιμολόγια υπεραστικών συνδιαλέξεων, ενώ ο αριθμός 105 διεκπεραίωνε τηλεγραφήματα που στέλνονταν τηλεφωνικώς. Οι δύο αυτοί αριθμοί λάμβαναν συνολικά 3.500 κλήσεις, με 16 τηλεφωνήτριες να εργάζονται γι’ αυτόν τον σκοπό.

Το ΠΡΟ-ΠΟ

Για ιατρικά ζητήματα, οι πολίτες μπορούσαν να απευθυνθούν στον αριθμό 106, ο οποίος παρείχε πληροφορίες για εφημερεύοντα νοσοκομεία και κλινικές. Οι 500 ημερήσιες κλήσεις εξυπηρετούνταν με δυνατότητα ταυτόχρονης σύνδεσης 40 συνδρομητών. Ο 107 ήταν από τους πιο… ελπιδοφόρους αριθμούς, αφού ενημέρωνε για τις αυτόματες υπεραστικές συνδιαλέξεις, αλλά κυρίως για τα αποτελέσματα του ΠΡΟ-ΠΟ. Από το βράδυ της Κυριακής μέχρι το πρωί της Δευτέρας χιλιάδες Αθηναίοι και Αθηναίες συντονίζονταν σε αυτόν τον αριθμό. Η μέρα λάμβανε περίπου 800 γενικές κλήσεις και 4.000 έως 5.000 κλήσεις αποκλειστικά για τα αποτελέσματα, με δυνατότητα ταυτόχρονης ακροάσεως 70 συνδρομητών.

Ο καιρός, τέλος, αποτελούσε εξίσου σημαντικό δεδομένο για την καθημερινότητα. Ο αριθμός 108 μετέδιδε το μετεωρολογικό δελτίο αποκλειστικά για την Αττική. Δεχόταν 4.000 κλήσεις ημερησίως, με δυνατότητα ταυτόχρονης σύνδεσης 40 πολιτών. Ηταν, με άλλα λόγια, το δελτίο καιρού… σε ηχητική μορφή, πολύ πριν η λέξη podcast αποκτήσει σημασία. Κοιτάζοντας σήμερα πίσω σε αυτή τη δικτύωση πληροφορίας, δύσκολα δεν συγκινείται κανείς. Δεν επρόκειτο απλώς για τηλεφωνικές υπηρεσίες. Επρόκειτο για μια ζωντανή κοινωνική μηχανή. Η πληροφορία δεν ήταν αυτόματη, ψυχρή ή απρόσωπη. Ερχόταν με φωνή, με αναμονή, με υπομονή και με ανθρώπινη μεσολάβηση. Οι τηλεφωνήτριες δεν ήταν άψυχα κανάλια επικοινωνίας αλλά ενεργά μέλη μιας ευρύτερης προσπάθειας εξυπηρέτησης και σύνδεσης. Είχαν τον ρόλο που σήμερα διαδραματίζει ένας ψηφιακός βοηθός, αλλά με τη διαφορά ότι η φωνή τους δεν ήταν τεχνητή. Ηταν ζεστή, παρούσα, γνώριμη.