Αμφισβήτηση από Γερμανία και Γαλλία, ενώ οι Βρυξέλλες στρέφονται στην ουκρανική τεχνογνωσία για να προχωρήσει το φιλόδοξο σχέδιο.
Μία «αντί-drone ασπίδα» για την Ευρώπη
Λίγες ώρες μετά τη διείσδυση περίπου 20 ρωσικών drones στον εναέριο χώρο της Πολωνίας, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι ήρθε η ώρα να χτιστεί ένα «drone wall» για την προστασία των ανατολικών συνόρων της Ευρώπης.
Το σχέδιο αυτό ήρθε να απαντήσει σε μια αυξανόμενη ανησυχία: τα περιστατικά με drones πάνω από αεροδρόμια στη Δανία και τη Γερμανία έδειξαν ότι η ήπειρος παραμένει ευάλωτη απέναντι σε νέες απειλές.
Ωστόσο, πίσω από τις εξαγγελίες κρύβεται μια δύσκολη πραγματικότητα: η ΕΕ δεν διαθέτει ακόμη επαρκή τεχνολογική και στρατιωτική ετοιμότητα για να υλοποιήσει ένα τέτοιο σχέδιο.
«Οι δυνατότητές μας είναι, προς το παρόν, αρκετά περιορισμένες», παραδέχθηκε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Άμυνας Άντριους Κουμπίλιους, επισημαίνοντας ότι η Ένωση θα πρέπει να βασιστεί έντονα στην ουκρανική εμπειρία, η οποία έχει δοκιμαστεί επί σχεδόν τέσσερα χρόνια πολέμου με τη Ρωσία.
Από «αντί-drone ασπίδα» σε «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Αμυντικών Drones»
Η αρχική ιδέα για ένα αμυντικό «τείχος» στα ανατολικά σύνορα, που θα περιλάμβανε αισθητήρες, συστήματα παρεμβολών και αντιαεροπορικά όπλα, προκάλεσε σκεπτικισμό, ιδίως από Γαλλία και Γερμανία, οι οποίες θεωρούν ότι τέτοια έργα πρέπει να ελέγχονται από τα κράτη μέλη και όχι από την Κομισιόν.
Για να εξασφαλίσει τη στήριξη των υπολοίπων χωρών, η Επιτροπή διεύρυνε το σχέδιο, μετατρέποντάς το σε μια πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία που θα καλύπτει ολόκληρη την ήπειρο. Το νέο όνομα θα είναι «European Drone Defence Initiative», όπως θα ανακοινωθεί σε ειδικό οδικό χάρτη άμυνας.
Η βιομηχανία σε επιφυλακή
Αν το σχέδιο προχωρήσει, θα ανοίξει τον δρόμο για πολυδισεκατομμύρια ευρώ σε παραγγελίες αντι-drone συστημάτων. Από μικρές startups της Βαλτικής έως γίγαντες όπως οι Rheinmetall και Helsing, η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία βλέπει μεγάλες ευκαιρίες.
Η εταιρεία Rheinmetall, για παράδειγμα, ήδη προμηθεύει χώρες όπως η Δανία, η Αυστρία και η Ουγγαρία με το κινητό σύστημα Skyranger, που συνδυάζει αισθητήρες και πυροβόλο για την κατάρριψη drones.
«Η άμυνα με πυροβόλα πρέπει να είναι στο επίκεντρο, καθώς αποτελεί τη μόνη οικονομικά βιώσιμη λύση», δήλωσε η εταιρεία.
Η πρόκληση του κόστους: Ένα drone 10.000 ευρώ, ένας πύραυλος 1 εκατομμυρίου
Το πρόβλημα της οικονομικής αναλογίας είναι κεντρικό. Όπως τόνισε ο Κουμπίλιους σε συνέδριο στις Βρυξέλλες, «ένα drone αξίας 10.000 ευρώ που καταρρίπτεται με πύραυλο ενός εκατομμυρίου ευρώ δεν είναι βιώσιμο σενάριο».
Αυτή η δυσαναλογία φάνηκε ξεκάθαρα κατά την ρωσική επίθεση σε πολωνικό έδαφος στις 9 Σεπτεμβρίου, όταν NATOϊκά F-35, F-16, ελικόπτερα και συστήματα Patriot – αξίας δισεκατομμυρίων – κινητοποιήθηκαν για να αντιμετωπίσουν drones ιρανικής τεχνολογίας τύπου Shahed.
Ουκρανική τεχνογνωσία και ταχύτατη εξέλιξη
Η Ουκρανία έχει αποκτήσει τεράστια εμπειρία στον εντοπισμό και την εξουδετέρωση drones, κάτι που η ΕΕ θέλει να αξιοποιήσει. Ο Ταράς Τιμότσκο, ειδικός στα «interceptor drones» της οργάνωσης Come Back Alive, εξηγεί πως η τεχνολογία εξελίσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα:
«Το πρώτο ουκρανικό drone που κατέρριψε ένα Shahed στις αρχές του 2025 έγινε άχρηστο σε τέσσερις μήνες, καθώς οι Ρώσοι αύξησαν την ταχύτητα των Shahed από 170 σε πάνω από 200 χλμ/ώρα.»
Η Ουκρανία έδειξε πως η εμπειρία των χειριστών είναι εξίσου κρίσιμη με την τεχνολογία, αφού τα καλύτερα αποτελέσματα προέρχονται από πιλότους με εκπαίδευση και πρακτική εμπειρία.
Οι τεχνικές λεπτομέρειες της ευρωπαϊκής άμυνας
Σύμφωνα με αξιωματούχους και στελέχη της βιομηχανίας, το ευρωπαϊκό σύστημα θα πρέπει να βασιστεί σε πολλαπλά στρώματα άμυνας:
Αισθητήρες (κάμερες, ειδικά ραντάρ, ακουστικά συστήματα)
Συστήματα παρεμβολών και ηλεκτρονικού πολέμου
Όπλα όπως πολυβόλα, κανόνια, ρουκέτες, αναχαιτιστικά drones και λέιζερ
AI συστήματα αναγνώρισης στόχων για ταχύτερη αντίδραση
«Δεν υπάρχει μια ενιαία λύση ή ‘ασημένια σφαίρα’. Χρειάζεται πολυεπίπεδη άμυνα και συνεργασία μεταξύ κρατών», ανέφερε ο Ντόμινικ Σουράνο, διευθυντής της σουηδικής Nordic Air Defence.
Πολιτικά εμπόδια και εσωτερικές αντιθέσεις
Η μεγαλύτερη δυσκολία φαίνεται να είναι πολιτική. Τα μικρότερα κράτη βλέπουν θετικά τον ρόλο της Κομισιόν ως συντονιστή, αλλά οι μεγάλες δυνάμεις της ΕΕ – Γαλλία και Γερμανία – θέλουν να διατηρήσουν τον έλεγχο των αμυντικών πρωτοβουλιών. Ούτε ο Εμανουέλ Μακρόν ούτε ο Φρίντριχ Μερτς έχουν εκφράσει στήριξη στο σχέδιο.
Η χρηματοδότηση επίσης αποτελεί ερώτημα. Εάν το έργο χαρακτηριστεί «Ευρωπαϊκό Αμυντικό Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος», θα έχει πρόσβαση σε περισσότερους πόρους, αλλά προς το παρόν η προοπτική αυτή παραμένει αβέβαιη.
«Μακρύς δρόμος μπροστά»
Αναλυτές προειδοποιούν ότι η πορεία είναι μακρά και γεμάτη εμπόδια. Ο Ματέο Ιλάρντο από τη RANE σημειώνει ότι υπάρχουν μεγάλες προκλήσεις «ως προς το κόστος, την κλίμακα και τη διασυνοριακή συνεργασία».
Παρά τις αισιόδοξες δηλώσεις ορισμένων στελεχών της βιομηχανίας, ο Γερμανός υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους ήταν σαφής: «Δεν μιλάμε για ένα σχέδιο που θα υλοποιηθεί μέσα στα επόμενα τρία ή τέσσερα χρόνια, ίσως ούτε και πιο μετά.»
