Κατατέθηκε τροπολογία στο Κογκρέσο, που χθες «πέρασε» στο νομοσχέδιο για τον αμυντικό
προϋπολογισμό για το 2024 • Σε 120 ημέρες το πόρισμα για τις περιοχές που ενδιαφέρουν την Αμερική
Σαν κεραυνός εν αιθρία προέκυψε χθες η ανακοίνωση από Αμερικανίδα βουλευτή ότι εγκρίθηκε η υψηλού ελληνικού ενδιαφέροντος τροπολογία, που κατέθεσε η ίδια στο Κογκρέσο, ζητώντας να συμπεριληφθεί στο νομοσχέδιο για τον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ για το 2024 η σύνταξη έκθεσης εντός 120 ημερών από τα υπουργεία Αμυνας και Εξωτερικών για την «ανάλυση της δυνατότητας πρόσθετων βάσεων ή διευρυμένης στρατιωτικής παρουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελληνική Δημοκρατία, ιδιαίτερα σε ελληνικά νησιά».
- Από τον Βασίλη Γαλούπη
Σήμερα φέρνουμε στο φως όλη την εγκεκριμένη, πια, τροπολογία, που είχε κατατεθεί στις 29 Ιουνίου από τη βουλευτή των Δημοκρατικών Γκρέις Μενγκ. Πρόκειται για μια εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη σε σχέση με τα Ελληνοτουρκικά, που παραμένει άγνωστο αν και πώς θα επηρεάσει τη διάθεση διευρυμένου διαλόγου που έχουν εκφράσει Μητσοτάκης και Ερντογάν.
Θα πρέπει, ωστόσο, να θεωρηθεί δεδομένο ότι η προοπτική δημιουργίας αμερικανικών βάσεων σε ελληνικά νησιά, πέραν της Κρήτης, θα προκαλέσει τον εκνευρισμό της τουρκικής πλευράς. Η Αγκυρα, άλλωστε, δεν έχει κρύψει την έντονη δυσαρέσκειά της ούτε για τη βάση στην Αλεξανδρούπολη, απειλώντας πως, όταν κάποια στιγμή αποχωρήσουν οι Αμερικανοί, η Ελλάδα θα είναι μόνη της απέναντι στην Τουρκία.
Η Τουρκία εκλαμβάνει οποιαδήποτε αμερικανική κίνηση στην περιοχή ως επιθετική, γνωρίζοντας ότι έτσι κλείνουν τα παράθυρα για να αλωνίζει στη Μεσόγειο. Ωστόσο, προκύπτουν σημαντικά ερωτήματα από τη χθεσινή εξέλιξη. Για ακόμα μια φορά ο Ελληνας πολίτης και η ελληνική Βουλή ενημερώνονται για τετελεσμένα ύψιστης εθνικής σημασίας από ξένους πολιτικούς, όχι από την ελληνική κυβέρνηση. Οπως συνέβη και με τις αποστολές όπλων στην Ουκρανία, έτσι και τώρα ουδείς ήταν ενήμερος για την προοπτική αμερικανικών βάσεων σε νησιά του Αιγαίου.
Για να κατατεθεί τροπολογία μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας για τη χώρα μας στο Κογκρέσο είναι αυτονόητο ότι έχουν προηγηθεί διαβουλεύσεις της αμερικανικής με την ελληνική πλευρά. Οι συνεννοήσεις, δηλαδή, είχαν ολοκληρωθεί προτού η Μενγκ προβεί στη συγκεκριμένη κίνηση της τροπολογίας την 29η Ιουνίου, ουσιαστικά πριν από τις βουλευτικές εκλογές.
Παρά ταύτα, η ελληνική Βουλή και οι Ελληνες πολίτες άκουσαν πρώτη φορά χθες γι’ αυτό το ενδεχόμενο από τις ανακοινώσεις της ίδιας της Μενγκ. Μια δεύτερη διαπίστωση είναι ότι οι Αμερικανοί σκοπεύουν να «χτίσουν» ένα «ανατολικό τόξο» στην Ελλάδα, που θα ξεκινάει από τη βάση της Κρήτης, τα νησιά του Αιγαίου και θα καταλήγει στην Αλεξανδρούπολη.
Νατοϊκή ασπίδα
Το σκεπτικό των ΗΠΑ είναι γνωστό. Η λογική τους είναι η θωράκιση της νατοϊκής ασπίδας επειδή η Τουρκία είναι πλέον αναξιόπιστη και μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο μέλλον. Για πρώτη φορά είχε ακουστεί σενάριο για βάση σε νησιά του Αιγαίου επί ΣΥΡΙΖΑ και Πάνου Καμμένου στο υπουργείου Αμυνας, όταν είχε πέσει στο τραπέζι το ενδεχόμενο της Καρπάθου. Παραμένει άγνωστο αν το τωρινό σχέδιο αφορά βάση στα Δωδεκάνησα ή στο βόρειο Αιγαίο.
Ωστόσο, ακόμα μια πάγια θέση των ΗΠΑ είναι ο υπερτονισμός του διαλόγου για τα Ελληνοτουρκικά, κάτι που οφείλει να μην ξεχνάει η Αθήνα. Ναι μεν η Αμερική θωρακίζει τα συμφέροντά της στην περιοχή, όμως για την Ουάσινγκτον η Τουρκία δεν θεωρείται εχθρός. Ισα ίσα, που και όπλα της δίνει και τη θέλει όσο πιο κοντά της γίνεται για να μην παραδοθεί ολοκληρωτικά στον Πούτιν. Παραμένει, λοιπόν, ερώτημα τι στάση θα κρατήσουν οι ΗΠΑ στον ελληνοτουρκικό διάλογο και τι πιέσεις θα ασκήσουν για υποχωρήσεις.
Η χθεσινή εξέλιξη για την Ελλάδα δεν μπορεί, ασφαλώς, να θεωρηθεί αρνητική. Το κατά πόσο, όμως, μια νέα βάση θα λειτουργήσει και απολύτως θετικά, ως δική μας ασπίδα απέναντι στην Τουρκία κι όχι ως αμιγώς αμερικανική για όσο τη χρειάζονται οι ΗΠΑ, είναι ένα ερώτημα ανοιχτό που θα απαντηθεί μακροπρόθεσμα. Σίγουρα, πάντως, αυτή η προοπτική στριμώχνει κι άλλο την τουρκική πλευρά.
Ακόμα μια φορά αποδεικνύεται η ρευστότητα στην κινούμενη γεωστρατηγική άμμο της περιοχής. Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση καλείται να απαντήσει σε ακόμα ένα καίριο ερώτημα. Τι ανταλλάγματα έχει συμφωνήσει για τις νέες αμερικανικές βάσεις, αυτή τη φορά σε νησιά; Η ανανέωση των συμφωνιών θα έχει πιο σφιχτό ορίζοντα σε σχέση με τη συμφωνία του 2021, και ποια θα είναι τα χειροπιαστά οφέλη για τη χώρα μας σχετικά με αυτή την παραχώρηση;
Αυτό το ερώτημα, περί ανταλλαγμάτων, φέρνει σχεδόν πάντα όλες τις ελληνικές ηγεσίες σε δύσκολη θέση, που γενικά αποφεύγουν να δίνουν πολλές λεπτομέρειες πριν από την υπογραφή συμφωνιών. Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, πάντως, ότι η ενίσχυση της στρατηγικής συνεργασίας ΗΠΑ – Ελλάδας δυσκολεύει την Τουρκία να αποκτήσει οπλικό και τεχνολογικό προβάδισμα. Επίσης, το «ανατολικό τόξο» ενισχύεται. Η εγκατάσταση των Αμερικανών στην Αλεξανδρούπολη, σε συνδυασμό με το πρώτα απ’ όλα οχυρωματικό έργο του φράχτη στον Εβρο, η βάση της Κρήτης και μια ενίσχυση σε νησί ή νησιά του Αιγαίου στενεύουν τα περιθώρια τουρκικών κινήσεων και δυσκολεύουν τη διατήρηση ενεργών απειλών με στόχο διπλωματικές υποχωρήσεις της Ελλάδας.
Αν και δεν υπάρχουν περισσότερα δεδομένα μέχρι τώρα, ένα αμερικανικό ενδιαφέρον για εγκαταστάσεις σε νησί της Δωδεκανήσου κρίνεται αναμενόμενο. Είναι σε πιο κοντινή απόσταση με την Κύπρο, που είναι κάτω από την ίδια «ομπρέλα» πλέον, είναι κοντά στην Κρήτη για πιθανές συνέργειες, είναι επίσης κοντά στην Τουρκία και στο πυρηνικό εργοστάσιο του Ακουγιου, αλλά και σε ζώνες «παραδοσιακού» αμερικανικού ενδιαφέροντος όπως η Μ. Ανατολή και η Β. Αφρική.
Οπως, πάντως, δήλωσε χθες μετά τις τελευταίες εξελίξεις ο Εντι Ζεμενίδης, εκτελεστικός διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας, «οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν εξαιρετική απόδοση επένδυσης από την επικαιροποιημένη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) με την Ελλάδα. Ειδικά η Αλεξανδρούπολη έχει γίνει ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα για την ασφάλεια του ΝΑΤΟ και της Δύσης μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία».
Το κείμενο της τροπολογίας
Η τροπολογία που εισήχθη στο National Defense Authorization Act (NDAA), δηλαδή στο νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό του υπουργείου Αμυνας των ΗΠΑ, είναι η εξής: «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ, ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΚΤΥΠΩΣΗΣ 118-10
Προσθέστε τα ακόλουθα (“Στο τέλος του υπότιτλου Δ του τίτλου XII, προσθέστε τα ακόλουθα”): Ενότητα 1235 έκθεση για τη σχέση ασφαλείας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Α. ΓΕΝΙΚΑ.
Το αργότερο 120 ημέρες μετά την ημερομηνία ψήφισης του παρόντος νόμου, το υπουργείο Αμυνας και το υπουργείο Εξωτερικών θα υποβάλουν από κοινού στις κατάλληλες επιτροπές του Κογκρέσου μια έκθεση σχετικά με τη σχέση ασφαλείας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
Η αναφορά που απαιτείται θα περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
1. Περιγραφή των δικαιωμάτων βάσης (σ.σ.: των δικαιωμάτων που θα απολαμβάνουν οι αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις) που χορηγούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες στο πλαίσιο της ενημερωμένης Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας ΗΠΑ – Ελλάδας (MDCA) που υπογράφηκε στις 14 Οκτωβρίου 2021.
2. Περιγραφή των δραστηριοτήτων και των επενδύσεων των Ηνωμένων Πολιτειών στις βάσεις που καλύπτονται στο MDCA (σ.σ. :στη διευρυμένη συμφωνία αμυντικής συνεργασίας ΗΠΑ – Ελλάδας) από την ημερομηνία αυτή.
3. Ανάλυση της δυνατότητας για πρόσθετες βάσεις ή διευρυμένη στρατιωτική παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελληνική Δημοκρατία, ιδιαίτερα σε ελληνικά νησιά.
4. Αξιολόγηση της κατάστασης της συνεργασίας ασφαλείας που επιβάλλεται από τον υπότιτλο Β του τίτλου XIII του τμήματος Α του National Defense Authorization Act για το οικονομικό έτος 2022 (Public Law 117-81; 135 Stat. 1999, που σχετίζεται με το Σύμφωνο Ηνωμένων Πολιτειών – Ελλάδας για την Αμυνα και τη Διασυνοριακή Εταιρική Σχέση του 2021).
Γ. ΟΡΙΣΜΟΣ. Σε αυτήν την ενότητα, ο όρος “κατάλληλες επιτροπές του Κογκρέσου” αναφέρεται:
1. Στις επιτροπές άμυνας του Κογκρέσου και
2. Στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας και την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων».
Ποια είναι η βουλευτής Γκρέις Μενγκ
Η βουλευτής των Δημοκρατικών Γκρέις Μενγκ κατέθεσε τροπολογία στο νομοσχέδιο για τον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ για το 2024, με την οποία ζητάει από τα αμερικανικά υπουργεία Αμυνας και Εξωτερικών να υποβάλουν εντός 120 ημερών στο Κογκρέσο λεπτομερή έκθεση για τη σχέση ασφαλείας μεταξύ ΗΠΑ – Ελλάδας.
Το βασικό ζητούμενο, σύμφωνα με την τροπολογία, είναι η ανάλυση της δυνατότητας να δημιουργηθούν νέες στρατιωτικές βάσεις ή να διευρυνθεί η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Ελλάδα, ιδιαιτέρως στα ελληνικά νησιά.
Η υποβολή του εγγράφου φέρει ημερομηνία 29 Ιουνίου 2023 και χθες η Γκρέις Μενγκ ανακοίνωσε ότι η συγκεκριμένη τροπολογία συμπεριελήφθη τελικά στο ετήσιο αμυντικό νομοσχέδιο των ΗΠΑ.
Η προθεσμία των 120 ημερών αρχίζει από την ημερομηνία που υπογράφηκε το νομοσχέδιο, δηλαδή από τη 14η Ιουλίου, ημέρα που η Βουλή των Αντιπροσώπων «πέρασε» τον αμυντικό προϋπολογισμό ΗΠΑ για το 2024. Η 47χρονη Γκρέις Μενγκ είναι βουλευτής των Δημοκρατικών και εκπροσωπεί την 6η Περιφέρεια της Νέας Υόρκης, το Κουίνς.
Είναι, επίσης, μέλος του Hellenic Caucus στο Κογκρέσο, μιας διακομματικής κοινοβουλευτικής ομάδας με σκοπό την προώθηση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ – Ελλάδας, καθώς και μέλος της Υποεπιτροπής Πιστώσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων για κρατικές και ξένες επιχειρήσεις.
«Θα βοηθήσει την περαιτέρω ενίσχυση των δεσμών μας»
Μετά την έγκριση που πήρε η τροποποίησή της για τις νέες αμερικανικές βάσεις στην Ελλάδα, η Μενγκ δήλωσε χθες: «Υπήρξα ανένδοτη υποστηρικτής της σχέσης ΗΠΑ – Ελλάδας από τις πρώτες ημέρες μου στο Κογκρέσο. Το Κουίνς έχει μια ισχυρή και δραστήρια ελληνική κοινότητα, την οποία είμαι περήφανη που εκπροσωπώ στο Κογκρέσο. Η τροπολογία μου για την υποστήριξη της ισχυρής αμυντικής σχέσης ΗΠΑ – Ελλάδας, ιδιαίτερα σε σχέση με την επέκταση των δικαιωμάτων βάσης μεταξύ των δύο εθνών μας, θα βοηθήσει μόνο στην περαιτέρω ενίσχυση του δεσμού μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας. Ευχαριστώ την ηγεσία του Hellenic Caucus του Κογκρέσου για την υποστήριξη της τροπολογίας μου και ανυπομονώ να γίνει νόμος».
Ο Γκας Μπιλιράκης, πρόεδρος του Hellenic Caucus και βουλευτής των Ρεπουμπλικάνων στη Φλόριντα, δήλωσε: «Η Ελλάδα έχει αποδείξει σταθερά ότι είναι ένας από τους πιο αξιόπιστους συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτή η κρίσιμη νομοθεσία ενισχύει τη στρατηγική μας συνεργασία και επιτρέπει τη συνεχή συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας για τη διευκόλυνση της διαρκούς σταθερότητας σε ολόκληρη την περιοχή».
Η βουλευτής των Ρεπουμπλικάνων Νικόλ Μαλλιωτάκις σχολίασε σχετικά: «Ο πρόεδρος Μπάιντεν κινείται για να κατευνάσει τον Ερντογάν, ο οποίος έχει υπονομεύσει τις επιχειρήσεις μας κατά του ISIS στη Συρία, έχει απειλήσει επανειλημμένα την Ελλάδα με παράνομες πτήσεις και ρητορική εισβολής και είναι ο μόνος ηγέτης του ΝΑΤΟ που δεν έχει επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία. Ετσι είναι εξαιρετικά σημαντικό για το Κογκρέσο να αξιολογήσει τη σχέση ασφαλείας μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας, που είναι ένας από τους παλαιότερους συμμάχους του έθνους μας. Χαίρομαι που βλέπω αυτή την τροπολογία να περιλαμβάνεται στο NDAA και ενθαρρύνω την κυβέρνηση Μπάιντεν να προχωρήσει με προσοχή για να αποτρέψει μελλοντική επίθεση εναντίον των συμμάχων μας στην Ανατολική Μεσόγειο».
Ο εκνευρισμός του Ερντογάν
Η Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας ΗΠΑ – Ελλάδας (MDCA) του Οκτωβρίου 2021 απασχόλησε ιδιαιτέρως την Τουρκία. Το πρακτορείο Anadolu, όταν η συμφωνία επικυρώθηκε από το ελληνικό Κοινοβούλιο τον Μάιο του 2022, δημοσίευσε χάρτη με τις βάσεις των ΗΠΑ στην Ελλάδα, εξηγώντας ότι θα επιτρέψει στον αμερικανικό στρατό να αποκτήσει πρόσβαση σε ακόμη τρεις βάσεις στην Ελλάδα εκτός από την τρέχουσα που λειτουργεί.
Η «Daily Sabah» τον Νοέμβριο του 2021 φιλοξενούσε δήλωση του Ερντογάν, ότι «Η Ελλάδα, ως ολόκληρη χώρα, έχει γίνει βάση των ΗΠΑ». Ο Ερντογάν υποστήριξε αργότερα ότι οι αμερικανικές βάσεις στην Ελλάδα εγκαταστάθηκαν όχι κατά της Ρωσίας αλλά κατά της Τουρκίας: «Εχουν εγκατασταθεί εννέα αμερικανικές βάσεις στην Ελλάδα. Ενάντια σε ποιους εγκαταστάθηκαν αυτές οι βάσεις; Η απάντησή τους είναι κατά της Ρωσίας… Δεν το καταπίνω αυτό το επιχείρημα» δήλωνε τον Ιούνιο του 2022.
Τον Αύγουστο του 2022 οι «New York Times» έδιναν την αμερικανική οπτική. Οτι η Αλεξανδρούπολη ανέλαβε πια κεντρικό ρόλο στην αύξηση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ανατολική Ευρώπη κι ότι η μεταμόρφωση του λιμανιού έχει εξοργίσει όχι μόνο τη Ρωσία αλλά και τη γειτονική Τουρκία.
