Ξαναζωντανεύει το Ντολτσό, το παλιό κέντρο της Καστοριάς, με τα περίφημα αρχοντικά. Το ενδιαφέρον για αγορά και αναπαλαίωση αρχοντικών -αρκετά εκ των οποίων είχαν εγκαταλειφθεί- είναι σημαντικό, γεγονός που συνεπάγεται την αναγέννηση της ιστορικής συνοικίας, έπειτα από μια περίοδο παρακμής. Την τάση μας επιβεβαίωσε ο Κώστας Πουλιόπουλος ιδιοκτήτης αρχοντικού στην πλατεία του Ντολτσό, το οποίο κατασκευάστηκε από τον προπάππο του. Η αναπαλαίωση βεβαίως γίνεται με συγκεκριμένες, αυστηρές προδιαγραφές, βάσει του ισχύοντος κανονισμού, ώστε να μην αλλοιωθεί η φυσιογνωμία των αρχιτεκτονημάτων.
Οι ενδιαφερόμενοι είναι κυρίως καστοριανής καταγωγής, που επιθυμούν να επανασυνδεθούν με την πατρώα γη. Κάποιοι άλλοι προτίθενται να αξιοποιήσουν τα εξαιρετικά αυτά κτίρια για επαγγελματικούς σκοπούς (ξενώνες κ.λπ.). Σε προγενέστερο χρόνο ορισμένα αρχοντικά είχαν αναπαλαιωθεί μέσω ευρωπαϊκού προγράμματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ντολτσό οφείλει το όνομά του είτε στο γλυκό κλίμα του -σε σχέση με τη βορεινή πλευρά της πόλης- και το ιταλικό dolce είτε στον Καστοριανό προύχοντα Δούλτσο.
Τα μεγαλόπρεπα καστοριανά αρχοντικά χτίστηκαν τον 17ο και τον 18ο αιώνα και είναι αδιάψευστοι μάρτυρες της οικονομικής άνθησης και των καλλιτεχνικών αναζητήσεων της εποχής. Τότε που οι γουνοποιοί επέκτειναν τις δραστηριότητές τους έξω από τα σύνορα της χώρας. Τα σπουδαία αυτά αρχιτεκτονήματα έφτιαξαν με τα χέρια τους Μακεδόνες και Ηπειρώτες μάστορες, που ταξίδευαν στα Βαλκάνια και στη Μικρά Ασία.
Η ανατομία των παραδοσιακών αρχιτεκτονημάτων
1.Στα παλαιά αρχοντικά παρατηρεί κανείς την ισορροπημένη σχέση με το περιβάλλον, την αίσθηση του μέτρου και την εναρμόνιση με την ανθρώπινη κλίμακα.
2.Τα χαρακτηριστικά αυτά δείγματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής είναι τριώροφα ή τετραώροφα, ανάλογα με την κλίση του εδάφους, έχουν κήπους και εσωτερικές αυλές, ψηλούς φράχτες, κλειστούς εξώστες και παράθυρα με κάγκελα.
3.Το ισόγειο είναι πετρόχτιστο με ελάχιστα ανοίγματα, ενώ ο δεύτερος όροφος κατασκευάζεται με ελαφρύτερα υλικά και φωτίζεται με διπλή σειρά παραθύρων. Στο ισόγειο και υπόγειο βρίσκονται χώροι εργασίας, αποθήκευσης τροφίμων, ενώ στο μεσοπάτωμα υπάρχουν τα είδη οικιακής χρήσης.
4.Στον πρώτο όροφο συνήθως υπήρχε και το εργαστήρι γουναρικών. Ο βασικός χώρος στο εσωτερικό είναι ο τρίκλινος, δηλαδή ένας και μοναδικός χώρος όπου υπήρχαν γύρω του οντάδες σε σχήμα Π. Ο χώρος αυτός με μικρές μετατροπές προσφερόταν για πολλαπλές χρήσεις.
5.Εσωτερικά τα σπίτια αυτά είναι διακοσμημένα με ζωγραφιές στους τοίχους, καθώς και με ξυλόγλυπτα στις οροφές, στα ντουλάπια, στα τζάκια και τα κιγκλιδώματα.
6.Οσα από τα αρχοντικά ήταν παραλίμνια έφταναν ως τη λίμνη με τις αυλές τους, που τις έλεγαν αβγατές. Σε αυτές τις αυλές είχαν όλοι τις βάρκες τους, οι οποίες ήταν απαραίτητες για τη μετακίνησή τους.
Δημήτρης Κυριακόπουλος
