Ενα από τα πιο ξεκάθαρα μηνύματα που έστειλαν οι περιφερειακές εκλογές στη Γαλλία είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να αλλάξει. Και μάλιστα, οι αλλαγές πρέπει να είναι άμεσες και σαρωτικές, αν επιθυμεί την επιβίωσή της και την ευημερία των πολιτών της. Καθόλου τυχαία, το αίτημα των μεταρρυθμίσεων τίθεται αποφασιστικά από τον Βρετανό πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον.
Με όπλα το βάρος της μακραίωνης κοινοβουλευτικής παράδοσής τους, την πείρα και την προσαρμοστικότητα της αποικιοκρατικής διοίκησης, αλλά και με τον θαλασσινό αέρα που τους… φρεσκάρει το μυαλό, οι Βρετανοί αντιλαμβάνονται ότι: Τα θεσμικά όργανα της Ευρώπης δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετήσουν τα εθνικά συμφέροντα μιας οριοθετημένης επικράτειας. Αγωνίζονται τώρα να προσαρμοστούν στις νέες παγκόσμιες πραγματικότητες της διεθνούς τρομοκρατίας, της κλιματικής αλλαγής, της κρατικής διάλυσης, της μαζικής μετανάστευσης, των προσφυγικών ροών, του περιπλανώμενου κεφαλαίου, των ψηφιακών μέσων και των διακρατικών πιέσεων.
Γι’ αυτό προτείνουν: Περιορισμό της γραφειοκρατίας, επιτάχυνση της απελευθέρωσης της ενιαίας αγοράς, μείωση της επιβάρυνσης του κανονισμού για τις επιχειρήσεις, δυνατότητα στα εθνικά Κοινοβούλια να καταργήσουν περιττούς κανονισμούς της Ε.Ε., προσπαθώντας να την καταστήσουν πιο αποτελεσματική και πιο ουσιαστικά και δημοκρατικά ελεγχόμενη.
Οι μεγάλες προκλήσεις, μπροστά στις οποίες βρίσκεται καθημερινά πλέον η ήπειρός μας, δεν αντιμετωπίζονται επαναλαμβάνοντας συνεχώς ότι «περισσότερη Ευρώπη» είναι λύση σε οποιοδήποτε πρόβλημα ή ότι «η Ευρώπη δεν μπορεί να υποκύψει σε λαϊκιστές». Γιατί, αν στους ψηφοφόρους παρουσιάζεται διαρκώς μια διχαστική επιλογή μεταξύ «περισσότερης Ευρώπης» και «καθόλου Ευρώπης», υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να έρθει η στιγμή που θα επιλέξουν το δεύτερο.
Και τότε η επιστροφή στο παλιό ευρωπαϊκό μοντέλο, του εθνοκεντρικού έθνους-κράτους, στο οποίο οι πολίτες εκφοβίζονται για να επιλέξουν περισσότερη απομόνωση και ανταγωνισμό προς τους «ξένους» στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, απειλεί να γίνει η συνταγή τόσο για μια καταστροφική σύγκρουση όσο και για την ύφεση.
Η Ε.Ε. παραμένει μία διαδικασία σε εξέλιξη και όχι μια τέλεια ενσάρκωση των ιδανικών του Διαφωτισμού. Το μέλλον της εξαρτάται από το αν μπορεί να βρει εναλλακτικές πολιτικές για όσα εδραιώνουν και αναπαράγουν τον κοινωνικό και τον πολιτικό ανταγωνισμό, και την οικονομική ανισότητα με τους αποκλεισμούς που επιφέρει.
Τα κράτη-μέλη της, συνδεδεμένα με έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο, θα πρέπει να σκεφτούν με περισσότερη φαντασία το αναπόφευκτο διεθνές μέλλον τους. Ενα μέλλον που να συμβαδίζει πραγματικά με τα ιδανικά του Διαφωτισμού. Να μην ξεχνάμε ότι οι φιλοσοφίες του 18ου αιώνα είχαν ως όραμα μια κοσμοπολίτικη ανθρωπότητα. Οι σημερινές τάσεις στον απόηχο των τρομοκρατικών επιθέσεων και των προσφυγικών ροών για υπερβολικά συγκεντρωτικά και άκαμπτα κράτη θα προκαλούσαν αποτροπιασμό στον Βολταίρο και τον Ρουσό, που διατύπωσαν πολύ διαφορετικά οράματα για την ανθρώπινη κοινωνία. Ευτυχώς και για όσους ούτε τα συμμερίζονται ούτε τα αντιλαμβάνονται.
Γιώργος Στράτος
Μ.Η.Τ. 232120