Το έργο και η διεθνής αναγνώριση του σπουδαίου καλλιτέχνη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή. Ηταν ίσως ο πιο αυθεντικός εκπρόσωπος της pop-art ζωγραφικής στη χώρα μαςΑπό την
Αθηνά Σχινά
Πριν από λίγα εικοσιτετράωρα έφυγε αναπάντεχα από τη ζωή και σε μικρή ηλικία για όσα είχε ακόμη να προσφέρει ένας σπουδαίος καλλιτέχνης με διεθνή αναγνώριση. Δεν ήταν άλλος από τον Χάρη Λάμπερτ, τον πρωτοπόρο δημιουργό και τον πιο αυθεντικό, ίσως, εκπρόσωπο της pop-art ζωγραφικής στη χώρα μας από τη δεκαετία του ’80 και μετά (αν θεωρήσουμε ότι προηγουμένως και κυρίως κατά την περίοδο του ’60 ο ζωγράφος της pop, τα έργα του οποίου ήταν τα πλέον αντιπροσωπευτικά ως προς αυτό το είδος ήταν ο Γιώργος Ιωάννου).
Ο Χάρης Λάμπερτ καταγόταν από κεφαλλονίτικη οικογένεια, που, δύο γενιές πριν από εκείνον, μετανάστευσε στη Νέα Ζηλανδία. Το επίθετο του προπάππου του καλλιτέχνη πρέπει να ήταν Λυμπερόπουλος ή Λαμπρόπουλος, με απώτερη προέλευση από την Πελοπόννησο, όπου χάριν επικοινωνιακής διευκόλυνσης μετεβλήθη στη «νέα» πατρίδα σε Λάμπερτ. Ο Χάρης Λάμπερτ γεννήθηκε στη Νέα Ζηλανδία το 1955, επιδεικνύοντας από τη νεαρή ακόμη ηλικία του μεγάλη έφεση στη ζωγραφική. Παρότι στο σπίτι του μιλούσαν ελληνικά και η οικογένεια έστελνε τα παιδιά της στο εκεί ελληνικό σχολείο για τις εγκύκλιες σπουδές τους, η ευχερέστερη γλώσσα για τον Χάρη υπήρξε η αγγλική και αυτό συνετέλεσε στην απόφασή του να μεταβεί για σπουδές ζωγραφικής στην Αγγλία και μάλιστα στο Art’s College του London University, όπου έγινε άμεσα αποδεκτός ως ξεχωριστό ταλέντο. Ως φοιτητής στο Λονδίνο άκουσε για το «ιαπωνικό θαύμα» σε τέχνες, τεχνολογία και επιστήμες, αποφασίζοντας να ταξιδέψει πρώτη φορά στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, γιατί, όπως μου είχε εξομολογηθεί, «αρχικά είπα να πάω να δω τι γίνεται στην Αμερική με τα τόσα εικαστικά κινήματα και τους καλλιτέχνες που θαύμαζα, αλλά σκέφτηκα κατόπιν ότι στην Αμερική ο ήλιος δύει, ενώ στην Ιαπωνία, που είχε εντελώς διαφορετική κουλτούρα και οι καλλιτέχνες της μπορούσαν άνετα να συνδυάζουν την παράδοσή τους με διαφόρων τύπων καινοτομίες, ο ήλιος -και το μέλλον- ερχόταν, ανέτελλε».
Στην Ιαπωνία ενθουσιάστηκε και έμεινε αρχικά δέκα μήνες, μυούμενος σταδιακά στην κουλτούρα της και αρχίζοντας να μαθαίνει πρώτα τη φιλοσοφία, τo αξιακό κατόπιν σύστημα και τη στάση ζωής των Γιαπωνέζων, μαζί φυσικά με τη γλώσσα τους. Επιστρέφοντας στο Λονδίνο και ολοκληρώνοντας τις εκεί αρχικές σπουδές του στη ζωγραφική, αποφάσισε να πάει να τις συνεχίσει στο Παρίσι, όπου βρίσκεται στη γαλλική πρωτεύουσα το 1974, φοιτώντας αρχικά στην Ecole National Superieure des Arts et Metiers Appliques και μετά στην Ecole National Superieure des Beaux-Arts. Από την εκεί Σχολή Καλών Τεχνών αποφοίτησε με έπαινο ως «ειδικό ταλέντο» (βραβείο αναγνώρισης το οποίο εμείς ποτέ δεν θα θεσπίσουμε, διότι θεωρείται ότι «καταγωγικά και θεοπνεύστως» το κατέχουν οι εντός της σχολής διδάσκοντες). Επιπλέον, ο Χάρης Λάμπερτ βραβεύεται και από την Ενωση Γάλλων Καλλιτεχνών (δηλαδή από τη French Artists’ Association), προλαβαίνοντας η Γαλλία να προσεταιριστεί άμεσα και να «πατεντάρει» ως πολιτισμικά δικό της οτιδήποτε διεθνές ξεχωρίζει και αναπτύσσεται, του παρέχει υποτροφία ή υπάρχει στο «έδαφός» της. Δεν πέτυχαν αυτές οι χώρες τυχαία να ξεχωρίσουν και να μεταβληθούν σε τόπους πολιτισμικής αναφοράς. Χρειάζονται γνώση και απουσία προκατάληψης, πνευματική ελευθερία και καλλιέργεια, που προϋποθέτουν ανοιχτούς ορίζοντες και υψηλές στοχεύσεις, προβλεπτικότητα και μεγαθυμία! Τι να λέμε τώρα; Για τα ανύπαρκτα στα καθ’ ημάς;
Μετά τη βράβευσή του από την Ενωση Γάλλων Καλλιτεχνών ο Χάρης Λάμπερτ έμεινε οικειοθελώς στο Παρίσι για τα επόμενα έντεκα χρόνια (1974-85), ζώντας και συνεργαζόμενος με γνωστές και κεντρικές γκαλερί. Παράλληλα, και ως απόφοιτος πλέον, αποφάσισε να παρακολουθήσει το Εργαστήριο του Louis Nallard (ένας από τους πλέον καταξιωμένους και διεθνώς αναγνωρισμένους καλλιτέχνες του εικαστικού κινήματος Cobra). Από το 1985 έως το 1996 από τη Γαλλία βρέθηκε στην Ιαπωνία, όπου όλο αυτό το διάστημα έζησε εκεί, εργάστηκε, εξέθεσε έργα του και, φυσικά, είχαν σημαντικό αντίκρισμα η παρουσία, καθώς και η πρωτοτυπία της αξιόλογης δουλειάς του, που με θαυμασμό και με σεβασμό έγινε ευρέως εκεί αποδεκτή, αναγνωρίζοντας οι Γιαπωνέζοι την υψηλή θέση του συγκεκριμένου καλλιτέχνη στο στερέωμα της διεθνούς pop κουλτούρας. Παράλληλα, συνεργάστηκε εκεί με γιαπωνέζικες εταιρίες και με τη γιαπωνέζικη τηλεόραση ως σκηνοθέτης – γιατί αυτοί οι λαοί ξέρουν εμπράκτως να εκτιμούν τους καλλιτέχνες τους. Τους προσφέρουν, ανάμεσα στ’ άλλα, οργανικές θέσεις στην αισθητική διαμόρφωση της παραγωγής προγραμμάτων, προϊόντων και τρόπων διάδοσης της επικοινωνιακής, της εκπαιδευτικής ή της διαφημιστικής πληροφορίας, χωρίς να τους ποδηγετούν και να τους αποστραγγίζουν, συρρικνώνοντας εν τέλει τη δυναμική της έμπνευσής τους, καθώς σταδιακά και εν ονόματι μιας στοιχειώδους επιβίωσης που τους παραχωρούν να τους «εξαγοράζουν», τουτέστιν πνευματικά και καλλιτεχνικά να τους απαλλοτριώνουν.
Από το 1996 επέστρεψε ο Χάρης Λάμπερτ στην αγαπημένη χώρα των προγόνων του και έμεινε μέχρι πρόσφατα, δηλαδή λίγο προτού φύγει από τον μάταιο τούτο κόσμο (2018). Ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη ζωγραφική και τη φιλοσοφία, μοιράζοντας δημιουργικά τον χρόνο του ανάμεσα στην Αθήνα και στο Τόκιο. Στην αγαπημένη μας πατρίδα όμως, που ξέρει να χύνει κροκοδείλια δάκρυα όταν χάνει αξιόλογους ανθρώπους της τέχνης και του πνεύματος, κανείς δεν του πρότεινε ή δεν του πρόσφερε -τόσα χρόνια που με περισσή αξιοπρέπεια έζησε εδώ- τη δυνατότητα για μια κάποια θέση, έστω, σε μια Σχολή Καλών Τεχνών, από τις τόσες πλέον που έχουμε, για να παράγουμε (με την όποια σιωπηρή συνενοχή μας, δεν λέω) «καθηγήτορες» δημοσίους υπαλλήλους, όπου ο ένας χειροκροτεί τον άλλον – αφ’ ης στιγμής όλοι αναγνωρίζουμε ότι ο Χάρης Λάμπερτ ήταν πρωτοπόρος στο εκφραστικό είδος που με την προσωπική του σφραγίδα ανέδειξε, και αυτό δεν ήταν άλλο από τη «New Pop», κυρίως για μένα όμως τη «Spiritual Pop Art» και τη «New Renaissance».
Οι βασικές περίοδοι της πορείας που διήνυσε ο Χάρης Λάμπερτ ήταν : Α) 1981-87 η «New Pop Art», που την πρωτοπαρουσίασε στο Παρίσι. Β) 1987-92 η «Spiritual Pop Art», πραγματοποιώντας την πρώτη του έκθεση αυτής της ενότητας σε Τόκιο και Μαδρίτη. Γ) 1992-1996 η «New Renaissance», κατά την οποία εμφάνισε τα έργα του σε Κύπρο, Ιαπωνία και αλλού, με χαρακτηριστική την έκθεση στη Ρώμη και στο Palazzo delle Expositione (1996), όπου συνδύασε πρώτη φορά στην «περιβαλλοντική» σύνθεση των ζωγραφικών του κατά τα άλλα έργων την ενσωματωμένη και με δικής του έμπνευσης δημιουργημένη μουσική σε video art, τη φιλτραρισμένη επιπλέον και μάλιστα μέσα από την υπεριώδη φθορίζουσα ακτινοβολία (από τα black lights δηλαδή) χρωματική ύλη, έχοντας ο οργανικός διάλογος της χειρονομιακής τους έντασης και πινελιάς ως βάση τη «φιλοσοφία» μιας νέας αντίληψης. Μιας αντίληψης που θα ξεκινούσε από τις καθημερινές, αλλά και τις καλλιτεχνικές ανάγκες τού σήμερα, προωθώντας ο Λάμπερτ εντέχνως τον στοχασμό (γύρω από τις αναγκαιότητες και τους τρόπους εμφάνισης της «παραστατικότητας»), έτσι ώστε αυτός ο διαφορετικός αλλά θεαματικά υποβλητικός τρόπος της «ζωντανά διενεργούμενης» ζωγραφικής αντίληψης να επιζητήσει να φέρει στο φως -από το βάθος του νοήματος στην αυλαία της θέασης- μια Αναγέννηση του Πνεύματος.
Το 1996 ο καλλιτέχνης αυτός εντυπωσίασε διεθνώς αναγνωρισμένους κριτικούς και θεωρητικούς τέχνης, οι οποίοι έγραψαν για τον Χάρη Λάμπερτ ευμενέστατα άρθρα σε μεγάλης κυκλοφορίας περιοδικά και εφημερίδες, τα οποία επιφυλάσσομαι να μεταφράσω και να δημοσιεύσω, αποκαθιστώντας τη σημαντική του συμβολή, την οποία έσπευσαν ορισμένοι να αμφισβητήσουν λίγες μέρες αφότου «αναχώρησε». Στη μοναδική έκθεση που ο Χ. Λάμπερτ έκανε στον τόπο μας παρουσίασε έργα από όλες τις περιόδους του, με εσωτερικές διασυνδέσεις και καθολικά συγκροτημένο το σκεπτικό τους. Ηταν το 2006, όταν με εμπιστεύτηκε (γιατί εκ του σύνεγγυς παρακολουθούσα στενά τη δουλειά του χρόνια ολόκληρα) προκειμένου να γράψω και να διαμορφώσω την έκθεση «Φως της Γης και του Ουρανού», η οποία στεγάστηκε στον θεσμό ΠΛΟΕΣ και φιλοξενήθηκε εκείνο το καλοκαίρι στους δύο ορόφους του Ιδρύματος «Π. & Μ. Κυδωνιέως» της Ανδρου.
Εκτοτε ζωγράφιζε σιωπηλά ο Χ. Λάμπερτ τα έργα που τον αντιπροσώπευαν, καθώς η πλειονότητα των νεόπλουτων και συνήθως ακαλλιέργητων «φιλότεχνων» (που συνήθως, πλην φωτεινών εξαιρέσεων, μετατρέπονται έπειτα από λίγα χρόνια στον τόπο μας σε εμπόρους μιας δεύτερης ευκαιρίας, ξεπουλώντας τις συλλογές τους) του ζητούσε επιμόνως να φτιάχνει και να ξαναφτιάχνει pop-art καρδιές, με φθορίζοντα χρώματα, που να στραφταλίζουν την κενοδοξία των επιφανειακών λογισμών και των ρηχών συναισθημάτων των ιδιοκτητών τους στα ντιζαϊνάτα σαλόνια των βορείων και των νοτίων προαστίων. Κανείς ποτέ δεν μυρίστηκε, ωστόσο, ότι έστω και μέσα από τις «εύσχημες» παραγγελιές, ακόμη και προκαλυπτόμενων θεσμικών φορέων ή ιδιωτών, ο Χάρης Λάμπερτ, ικανοποιώντας την ευδαιμονική αισθητική πολλών από τους θιασώτες του στη χώρα μας, ταυτοχρόνως και με τον πάντα μειλίχιο δικό του τρόπο, ασκούσε κοινωνική κριτική! Η κοινωνική κριτική, άλλωστε, ενυπάρχει στις καίριες στοχεύσεις και τις προδιαγραφές της pop κουλτούρας.
Ιστορικός της Τέχνης και της Θεωρίας του Πολιτισμού
Μ.Η.Τ. 232120