Τα ξένα κέντρα, που είχαν εκμεταλλευτεί το ΚΚΕ το 1924, οδήγησαν και στο αίσχος των ΠρεσπώνΤου
Σάββα Καλεντερίδη
Τ ελικά, όσο ζεις μαθαίνεις. Ο Κρις Σπύρου, σε πρόσφατη συνάντησή μας, μου ανέφερε ότι έχει τα πρακτικά του 3ου Εκτακτου Συνεδρίου του ΚΚΕ, που έγινε το 1924, στη διάρκεια του οποίου ο εκπρόσωπος της Κομμουνιστικής Διεθνούς (Κ.Δ.) άσκησε πιέσεις στο ΚΚΕ για να πειστεί να αλλάξει τη στάση του και να αποδεχτεί τη θέση της για τη Μακεδονία.
Με έναυσμα την αναφορά αυτή, έπειτα από έρευνα βρήκα σχετικό δημοσίευμα στον «Ριζοσπάστη», συγκεκριμένα την εισήγηση της Κ.Ε. στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη για το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, περίοδος 1918-1949, μέρος της οποίας και παραθέτω αυτούσιο: «Πέμπτον: Οι θέσεις της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας, της Κ.Δ. και ειδικότερα του ΚΚΕ για το λεγόμενο Μακεδονικό ζήτημα.
Το εθνικό ζήτημα στα Βαλκάνια απασχόλησε τη Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία (ΒΚΟ) από την ίδρυσή της μέχρι και την 3η Συνδιάσκεψη (1921), που εκτιμούσε ότι η λύση όλων των εθνικών ζητημάτων στα Βαλκάνια, που δεν περιορίζονταν βέβαια στο έδαφος της Μακεδονίας και της Θράκης, θα πραγματοποιούνταν με τη σοσιαλιστική επανάσταση και τη συνένωση σε μια Βαλκανική Σοβιετική Δημοκρατία.
Για πρώτη φορά τέθηκε ως ξεχωριστό θέμα στην 4η Συνδιάσκεψη της ΒΚΟ (1922) από τον εκπρόσωπο του Κ.Κ. Βουλγαρίας, που υποστήριξε ότι τα Κ.Κ. έπρεπε να στηρίξουν τον αγώνα των εθνικών μειονοτήτων για απελευθέρωση. Την ίδια θέση εξέφρασε και ο εκπρόσωπος της Κ.Δ., ενώ διαφώνησαν οι εκπρόσωποι του Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας και του ΣΕΚΕ (Κ), με το αιτιολογικό ότι δεν υπήρχε ακόμη γνήσιο επαναστατικό εθνικό κίνημα και ότι η απελευθέρωση θα επιτυγχανόταν με τη σοσιαλιστική επανάσταση και εξουσία.
Ειδική αναφορά σε “Μακεδονικό ζήτημα” έγινε για πρώτη φορά στην 5η Συνδιάσκεψη της ΒΚΟ (Δεκέμβρης 1922), που πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά το 4ο Συνέδριο της Κ.Δ. Στις Αποφάσεις του αναφερόταν ότι στο πλαίσιο της Βαλκανικής Ομόσπονδης Σοσιαλιστικής Σοβιετικής Δημοκρατίας θα εντάσσονταν ως αυτόνομες δημοκρατίες η Μακεδονία και η Θράκη. Αναγνωριζόταν, επίσης, η ύπαρξη μακεδονικού απελευθερωτικού κινήματος, που η ΒΚΟ όφειλε να αποσπάσει από την καθοδήγηση της αστικής τάξης και να το κερδίσει προς όφελος της σοσιαλιστικής επανάστασης. Γενικότερα, η Κ.Δ. εκτιμούσε ότι τότε υπήρχε επαναστατική κατάσταση στα Βαλκάνια, ιδιαίτερα στη Βουλγαρία, που μπορούσε να τροφοδοτήσει επαναστατικές εξελίξεις στην Κεντρική και τη Δυτική Ευρώπη, όπου το επαναστατικό ρεύμα είχε υποχωρήσει. Με αυτόν τον σκοπό, πραγματοποιούσε επαφές με την Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΕΟ), που είχε την έδρα της στο βουλγαρικό τμήμα της Μακεδονίας.
Η 6η Βαλκανική Συνδιάσκεψη (1923), στην οποία δεν παραβρέθηκε εκπρόσωπος του ΣΕΚΕ (Κ), κατήγγειλε και τις τρεις αστικές τάξεις (βουλγαρική, σερβική, ελληνική) για τα προβλήματα των πληθυσμών στις γεωγραφικές περιοχές Μακεδονίας – Θράκης, για την καταπίεση των πληθυσμών, ανεξάρτητα από εθνότητα. Αναφέρθηκε στην πολύχρωμη εθνολογική σύνθεση του πληθυσμού σε Μακεδονία και Θράκη, όπου καμιά εθνότητα δεν υπερτερούσε αριθμητικά και, επομένως, όποιο κράτος κι αν κυριαρχούσε, θα ήταν σίγουρη η εθνική καταπίεση εκ μέρους της πλειοψηφίας. Γι’ αυτό διακήρυξε ότι:
“Στην εθνική, πολιτική και οικονομική απελευθέρωση των βαλκανικών εθνοτήτων μπορεί να οδηγήσει μόνον ο κοινός αγώνας των εργατών και των αγροτών όλων των βαλκανικών χωρών, για την εγκαθίδρυση εργατοαγροτικής κυβέρνησης σε κάθε χώρα (…) με σκοπό τη δημιουργία μιας ομοσπονδιακής βαλκανικής δημοκρατίας”. Επαναλαμβάνοντας τις ειδικές Αποφάσεις της 5ης Συνδιάσκεψης για τη Μακεδονία – Θράκη, διακήρυξε επιπρόσθετα το δικαίωμα των μειονοτήτων για αυτοδιάθεση, μέχρι την απόσχισή τους από το κράτος όπου βρίσκονταν.
Οι Αποφάσεις της 6ης Συνδιάσκεψης της ΒΚΟ δεν βρήκαν σύμφωνο το ΣΕΚΕ (Κ), με αποτέλεσμα να αποστείλει διαμαρτυρία στο Προεδρείο της ΒΚΟ, επειδή αποφάσισε να δημοσιευτεί η σχετική απόφαση της 6ης Συνδιάσκεψης στον κομματικό Τύπο. Στη συνέχεια, ο Διμιτρόφ απάντησε με επικριτική επιστολή προς την Κ.Ε. του ΣΕΚΕ (Κ). Το 5ο Συνέδριο της ΚΔ το 1924 επικύρωσε την Απόφαση της 6ης Συνδιάσκεψης της ΒΚΟ και κάλεσε τα Κ.Κ. και τη ΒΚΟ να υποστηρίξουν “τα εθνικά επαναστατικά κινήματα των λαών της Μακεδονίας και Θράκης για τη δημιουργία ανεξάρτητων κρατών”.
Η 7η Βαλκανική Συνδιάσκεψη, που συνήλθε μία ημέρα μετά το 5ο Συνέδριο της Κ.Δ. (1924), εισηγητικά επισημαίνει τις αντιρρήσεις του γιουγκοσλαβικού κόμματος και ακόμα περισσότερο του ελληνικού. Στο 3ο Εκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ) διεξήχθη διαπάλη γύρω από το ζήτημα. Η πλειοψηφία της Κ.Ε. (εκφραζόμενη από τους Κορδάτο – Αποστολίδη) είχε απορρίψει τη θέση για “ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη”.
Αντίθετη άποψη είχαν ο Π. Πουλιόπουλος και ο εκπρόσωπος της Κ.Δ., που χαρακτήρισαν οπορτουνιστική την άποψη του Αποστολίδη. Τελικά, επικράτησε η άποψη της Κ.Δ. και το συνέδριο διακήρυξε ως σωστά τα συνθήματα για “ανεξάρτητη Μακεδονία” και “ανεξάρτητη Θράκη”».
Αναγνωρίζω ότι είναι δύσκολο ζήτημα η μελέτη της Ιστορίας και η ερμηνεία ιστορικών γεγονότων, ειδικά σε κόμματα που έχουν τη διάρθρωση και την ιδεολογία του ΚΚΕ. Γι’ αυτό και θα αποφύγω την αποσπασματική προσέγγιση. Αυτό που θα σημειώσω, όμως, είναι ότι οι Κορδάτος και Αποστολίδης αντιστάθηκαν σθεναρά στις πιέσεις του Τσέχου εκπροσώπου της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ο οποίος, σύμφωνα με τον Κρις Σπύρου, επέβαλε τη θέση για «ανεξάρτητη Μακεδονία», οδηγώντας εκτός κόμματος τους δύο προαναφερθέντες.
Τι συνάγεται από τα παραπάνω; Οτι ο ψευδομακεδονισμός σχεδιάστηκε σε σκοτεινά εργαστήρια και επιβλήθηκε από ξένα κέντρα στο ΚΚΕ, το οποίο στην ουσία λειτούργησε ως δούρειος ίππος αυτών των κέντρων, που τώρα επέβαλαν στους Τσίπρα και Κοτζιά με πανομοιότυπο τρόπο την υπογραφή της επαίσχυντης Συμφωνίας των Πρεσπών. Θα συνεχίσουμε την έρευνα για βρούμε το νήμα που θα μας οδηγήσει στη λύτρωση από τα ενεργούμενα αυτών των ξένων κέντρων.
