Αφιέρωμα στο Πολυτεχνείο

Πριν διαβάσετε το σημερινό σημείωμα, δέστε το παρακάτω βίντεο:

Είναι η συνέντευξη, που παραχώρησαν στον Παναγιώτη Λιάκο, ο Κυριάκος Σταμέλος, μέλους της Συντονιστική Επιτροπής και ο Μιχαήλ Γουνελάς, επικεφαλής του Άρματος, που μπήκε στο Πολυτεχνείο. Έχει να μας πει πολλά.

Από τον
Χρήστο Μπολώση

Η μεγάλη μέρα πλησιάζει. Το Έπος του πολυτεχνείου σε λίγες μέρες θα ξαναζωντανέψει με ομιλίες, συναυλίες και βέβαια… σουβλάκι και ποπ κορν. Στην ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια διαβάζουμε: «Ο Ηλίας Γκρης, Ηλείος στην καταγωγή, γεννήθηκε το 1952. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Κρέσταινα Ολυμπίας μέχρι τα δεκαεπτά του. Ο πατέρας του Δημήτριος Γεωργακόπουλος κουρέας και αγρότης καταγόταν από το Μπισχίνι Ολυμπίας, όπου και γεννήθηκε ο ποιητής. Τελείωσε το 7ο εξατάξιο γυμνάσιο στην Αθήνα και σπούδασε στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς (Πανεπιστήμιο Πειραιώς), δουλεύοντας παράλληλα ως οικοδόμος. Ως φοιτητής στη διάρκεια της δικτατορίας συμμετείχε ενεργά στην εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973».

Από το πλούσιο έργο του Ηλία Γκρή θα δανειστούμε σήμερα μερικά κείμενα που αναφέρονται στο πολυτεχνείο και τα οποία περιλαμβάνονται στο δίτομο έργο του: «Το μελάνι φωνάζει». Πριν όμως, ας θυμηθούμε λίγα από την… εποποιία: Αμέσως μετά την απελευθέρωση (!), διετάχθη ο εισαγγελέας Πρωτοδικών Δημήτριος Τσεβάς να διενεργήσει εξέταση για τα γεγονότα του πολυτεχνείου. Σχετικώς με τους νεκρούς ο Τσεβάς αναφέρει στο πόρισμά του, το οποίο υπέβαλλε στις 14 Οκτωβρίου του 1974:

Πόρισμα Τσεβά (14-10-74)

α) Επισήμως ανακοινωθέντες νεκροί είναι οι ακόλουθοι:
1. Διομήδης Ιωάννου Κομνηνός, ετών 17, μαθητής. Εφονεύθη έξωθι του Πολυτεχνείου περί ώρα 22:15 της 16.11.73. Βασίμως πιθανολογείται ότι δράστης του φόνου τούτου είναι ο προεκτεθείς Συνταγματάρχης.

2. Βασίλειος Παναγιώτου Φαμέλλος, ετών 26. Εφονεύθη εγγύς του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως περί ώρα 22:30 της 16.11.73, βληθείς προφανώς υπό τίνος των εκ του υπουργείου πυροβολούντων.

3. Toril Engelend, σπουδάστρια, Νορβηγίς. Εφονεύθη εις την πλατείαν Αιγύπτου περί ώρα 23:3 της 16.11.1973 παρ’ αγνώστου δράστου.

4. Γεώργιος Ανδρέου Σαμούρης, σπουδαστής, ετών 22. Εφονεύθη υπ’ αγνώστου εις άγνωστον σημείον εξ επαφής περί το μεσονύκτιον της 16.11.1973 και το πτώμα του μετεφέρθη και απερρίφθη εις την διασταύρωσιν των οδών Καλλιδρομίου και Ζωσιμάδων (Κατάθεσις υπ’ αριθμ. 137).

5. Αλέξανδρος Ευστρατίου Σπαρτίδης, ετών 16, μαθητής. Εφονεύθη επί της οδού Κότσικα (παρόδου Πατησίων) την 10.20 ώραν της 17.11.1973, βληθείς υπό στρατιωτών εκ του κτιρίου του ΟΤΕ.

6. Μάρκος Δημητρίου Καραμάνης, ετών 23. Εφονεύθη ευρισκόμενος εις την επί της οδού Πατησίων και Αιγύπτου 1 πολυκατοικίαν την 10.30 ώραν της 17.11.1973, βληθείς ομοίως υπό στρατιωτών εκ του κτιρίου του ΟΤΕ.

7. Βασίλειος Καράκας, Τούρκος υπήκοος, ετών 43. Εφονεύθη εις την πλατείαν Αιγύπτου περί ώραν 13.00 της 17.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου άρματος μάχης.

8. Δημήτριος Θεοφ. Θεοδώρας, ετών 6. Εφονεύθη επί της οδού Ορεινής Ταξιαρχίας Ζωγράφου περί ώραν 13.30 της 17.11.1973, βληθείς υπό στρατιώτου ευρισκομένου έμπροσθεν του Ναού του Αγίου Θεράποντος.

9. Βασιλική Φωτίου Μπεκιάρη, ετών 17. Εφονεύθη ευρισκομένη εις την ταράτσα της επί της οδού Μεταγένους 8 – Νέος Κόσμος οικίας της περί ώρα 12.30 της 17.11.1973, δεχθείσα εις την κεφαλήν της βλήμα αδέσποτον άρματος.

10. Γεώργιος Αλεξάνδρου Γεριτσίδης, ετών 48, εφοριακός υπάλληλος. Εφονεύθη ευρισκόμενος εν Ν. Λιοσίοις προς εκτέλεσιν υπηρεσίας περί ώραν 12.15 της 17.11.1973 δεχθείς ομοίως βλήμα αδέσποτον άρματος μάχης εις την κεφαλήν.

11. Νικόλαος Πέτρου Μαρκουλής, ετών 25. Εφονεύθη παρά την πλατείαν Βάθης περί ώραν 11.00 της 17.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου άρματος μάχης.

12. Στυλιανός Αγαμ. Καραγεώργης, ετών 19, εργάτης. Ετραυματίσθη θανασίμως επί της οδού Πατησίων, έμπροσθεν του κινηματογράφου ΕΛΛΗΝΙΣ, περί ώρα 10.00 της 17.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου άρματος και απεβίωσεν εις το ΚΑΤ την 30.11.1973.

13. Ανδρέας Στεργίου Κούμπος, ετών 63. Ετραυματίσθη σοβαρώς διερχόμενος την οδό Καποδιστρίου περί ώρα 14.00 της 18.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου άρματος και απεβίωσε την 30.1.1974.

14. Μιχαήλ Δημήτριου Μυρογιάννης, ετών 20. Εφονεύθη εις την διασταύρωσιν των οδών Πατησίων και Στουρνάρα περί ώραν 13.30 της 18.11.73, βληθείς δια περιστρόφου εις την κεφαλήν και

15. Κυριάκος Δημητρίου Παντελάκης, ετών 45, δικηγόρος. Ετραυματίσθη σοβαρώς επί της οδού Γλάδστωνος περί ώραν 12.40 της 18.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου επί της οδού Πατησίων άρματος και απεβίωσεν την 18.12.1973.

Πόρισμα Σαμπάνη (8-2-1982)

Αργότερα, όταν ήλθε το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση και ο λαός στην εξουσία αμφισβητήθηκε η δημοκρατικότητα της Ν.Δ. και το Κίνημα διέταξε τον Αστυνομικό Διευθυντή Α΄ Γεώργιο Σαμπάνη να κάνει νέα έρευνα.

Στις 8 Φεβρουαρίου 1982 ο Σαμπάνης υπέβαλε «Κατάσταση φονευθέντων εις τους πέριξ του Πολυτεχνείου χώρους κατά τα γεγονότα της 17-11-73». Συγκρίνοντας τα δύο πορίσματα βλέπουμε ότι ο μεν Τσεβάς μιλάει για 15 νεκρούς, ενώ ο Σαμπάνης για 12. Κι οι δύο συμφωνούν ότι μόνο ο Διομήδης Κομνηνός εφονεύθη έξω από το Πολυτεχνείο.

Και η παραπάνω κατάσταση καθαρογραμμένη

Στην συνέχεια υπενθυμίζουμε την «τραγική» σε εισαγωγικά και απατηλή, εκτός εισαγωγικών, πονεμένη ιστορία της Ηλένιας που σκοτώθηκε στην οδό Στουρνάρη και την αναζητούσε ο φίλος της Γιάννης Ηλιόπουλος, όπως έγραφε τότε η «Αυγή». Τελικώς αποκαλύφθηκε η απάτη και ο σπαρασσόμενος από τον πόνο Ηλιόπουλος άρπαξε 8 μήνες φυλακή.

Και για να θυμηθούμε την ιστορία, διαβάστε το πρωτοσέλιδο του «Ελευθέρου Κόσμου» και μία κακεντρεχή χιουμοριστική σύνθεση, που αναφέρεται στην εκφωνήτρια του πολυτεχνείου Μαρία Δαμανάκη.

Και τώρα να έλθουμε στο σημείο από το οποίο ξεκινήσαμε. Στο δίτομο έργο του κ. Ηλία Γκρη «Το μελάνι φωνάζει». Ο κ. Γκρης αφιερώνει το έργο του «Σε αυτούς που ήταν εκεί και
αγωνίστηκαν με ανιδιοτέλεια». Γιατί υπήρξαν και «αγωνιστές» που αγωνίστηκαν με ιδιοτέλεια; Μάλλον. Το σκίτσο του κ. Τσολάκη, στην αρχή του κειμένου, τα λέει όλα!… Στην αμέσως επόμενη σελίδα ο κ. Γκρης κλίνει το ρήμα «Συμμετέχω», με κάποια πίκρα:

Συμμετέχω
συμμετέχεις
συμμετέχει
συμμετέχουμε
συμμετέχετε
επωφελούνται

Ουδέν σχόλιον!…

Ο Μανώλης Αναγνωστάκης, γνωστός ποιητής τα Αριστεράς έγραψε το παρακάτω δολοφονικό ποίημα:

Ξανά, ουδέν σχόλιον!

Ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης έγραψε το κείμενο με τίτλο «Των παρόντων καιρών ΙΙ ή επίγραμμα για το Πολυτεχνείο»:

Εδώ παλέψανε οι φοιτητές με τον μεγάλο δράκο
Τα χρόνια πέρασαν κι οι πρώτοι τη βολέψανε.
Άλλος στο βουλευτήριο,
άλλος στη δημαρχία,
άλλος κλειδούχος στο κοινό ταμείο
κι άλλος παρατρεχάμενος στου αρχηγού τη βίλλα.
Οι δεύτεροι παρέμεινα ανώνυμοι,
Σαν τους λοιπούς οπλίτες.
Της επταετίας αγωνιστές,
κορόιδα της μεταπολίτευσης,
σαν τα σφαχτάρια κρέμονται
απ’ το τσιγκέλι των ιδανικών τους.

Τώρα μια απορία την έχω. Ο ποιητής ψέγει αυτούς που βολεύτηκαν ή ψέγει τον εαυτό του που έμεινε στο… τσιγκέλι των ιδανικών του;

Βρίσκουμε και ένα ποίημα χωρίς να αναφέρεται ο δημιουργός του. Τίτλος: «Πολυτεχνείο 1979»:

Είναι ωραίοι οι ανώνυμοι
καθώς στο πανηγύρι έρχονται
μ’ ένα γαρύφαλλο στο χέρι
για να τιμήσουν τους νεκρούς
μα πιό ωραίοι είναι όταν φεύγουν
κρατώντας στο ίδιο χέρι
ένα σουβλάκι της ώρας
πραγματικά ξελιγωμένοι
από την υπερένταση της συγκίνησης

Καλή μας όρεξη.

Επίσης άλλο ένα ποίημα χωρία το όνομα του δημιουργού. Έχει τίτλο: «Ακόμα ένα πανηγύρι»:

Στις 17 κάθε Νοέμβρη
οι εργάτες θα κουβαλούν σκηνικά
το πλήθος θα μπογιατίζεται
το θέατρο θα φωταγωγείται.
Περάστε κόσμε λαϊκή απογευματινή.
Στις 17 κάθε Νοέμβρη
η οργή των σκοτωμένων θα δυναμώνει
η δικιά μας η φωνή θα χαμηλώνει
η πόρτα θα σκουριάζει
και οι θεατρίνοι θα μασούν τα λόγια τους.
Στις 17 κάθε Νοέμβρη
θα στήνουν πάγκους με γλειφιτζούρια
και θάρχονται οι παπάδες
με νόμιμες ταρίφες.
Οι θεατρίνοι θα ξεχάσουν τους ρόλους
ο κόσμος θα περνάει από συνήθεια.
Στις 17 κάθε Νοέμβρη.
χτυπάτε νεκροί τα ταμπούρλα
ο χρόνος χοντραίνει τ΄ αυτιά.

Ο χρόνος χοντραίνει τ’ αυτιά αλλά κι΄ εφέτος θα μας φλομώσουν στο ψέμα…

Αυτά τα ολίγα για εφέτος. Προσεχώς καλύτερα, που έλεγε και ο Χατζηχρήστος, στη «Κακομοίρα» του. Χρόνια πολλά για το πολυτεχνείο και καλές δουλειές στους σουβλατζήδες και στα μαλλιά της γριάς, γιατί όπως είπε και ο ποιητής, ξελιγωθήκαμε από την συγκίνηση.

§. Ρε δε πα να μου λέει ο πάσα ένας ό, τι θέλει; Σε λίγο θα έχουμε ή εκλογές ή ανασχηματισμό (αναδόμηση την έλεγε ο μακαρίτης ο Ανδρέας…).

Πόθεν προκύπτει αυτό; Αν παρατηρήσετε θα δείτε ότι πλέον υπουργοί πρωτοκλασάτοι (έτσι νομίζουν τουλάχιστον) και βουλευτές δευτεροκλασάτοι (έτσι τους έχουν κατατάξει τουλάχιστον), έχουν αρχίσει τις τσάρκες. Όποιος σύλλογος, σωματείο, ένωση, όμιλος, συλλογικότητα στήνει ένα πανηγυράκι, ήγουν μια εκδήλωση και καλέσει οποιονδήποτε υπουργό ή βουλευτή, αυτός, πλέον είναι σίγουρο ότι θα κάνει την εμφάνισή του, θα γυρίζει το κεφάλι του σαν περισκόπιο για να δει αν τον βλέπουν και στο τέλος της εκδηλώσεως, είναι βέβαιο, ότι θα ανακατευτεί με τους παραληρούντες θαυμαστές του, οι οποίοι θα σπεύσουν δουλικότατα να του σφίξουν τι χέρι και να του πουν:

«Εγώ Μήτσο σε είχα δει στην Καστοριά πριν 5 χρόνια και μου είχες πει ‘’γεια χαρά’’ το θυμάσαι;». Ο πονηρός πολιτευτής, για να θυμηθούμε λίγο και τον Διονύση Σαββόπουλο, θα ξαφνιασθεί ευχάριστα, θα δείξει ότι χάρηκε σφόδρα και θα πάει για φρέσκα, δηλαδή για καινούργια κορόϊδα και κάποια στιγμή θα σηκώσει το κινητό του και θα πει «Συγγνώμη με καλούν από το γραφείο του προέδρου και πρέπει να φύγω».

Οι αφελείς θα θαυμάσουνε, οι υποψιασμένοι θα βρίσουν, αλλά ο πονηρός πολιτευτής πάει σε άλλη εκδήλωση. Ετοιμαστείτε σύντροφοι…

§. Φαίνεται ότι ο αποτρόπαιος δράστης πήρε τοις μετρητοίς την προτροπή του Νίκου Γκάτσου, που στο τραγούδι του «Σε πότισα ροδόσταμο», λέει»: «Πάρε μια βέργα λυγαριάς, μια ρίζα δεντρολίβανο». Στο thessbomb.blogspot.com της 23 Οκτωβρίου διαβάζουμε: «Ένας 62χρονος, κρατήθηκε σε αστυνομικό τμήμα της Θεσσαλονίκης, επειδή έκοψε από την αυλή δημόσιου νοσοκομείου της πόλης ένα κλωνάρι δενδρολίβανο, με σκοπό να το μυρίσει. Είχε προηγηθεί καταγγελία από υπάλληλο ιδιωτικής φύλαξης του νοσηλευτικού ιδρύματος, για κλοπή δημόσιας περιουσίας. Σύμφωνα με την Αστυνομία, το περιστατικό συνέβη στις 10.30 της Τετάρτης 22 Οκτωβρίου, ενώ ο 62χρονος συνόδευε συγγενικό του πρόσωπο στο νοσοκομείο. Μετά την καταγγελία του κέρβερου φύλακα, ακολούθησε η προσαγωγή και σύλληψή του. Με προφορική εντολή εισαγγελέα, αφέθηκε ελεύθερος. Πάλι καλά που δεν στάλθηκε το Αλκατράζ. Η δικογραφία αναμένεται να διαβιβασθεί στην εισαγγελία πρωτοδικών για να αποφασισθεί η ποινική της διαχείριση».

Ασφαλώς η υπόθεση εγγίζει, αν δεν τα ξεπερνά, τα όρια του γελοίου. Η Αστυνομία, αλλά και οι δικαστικές αρχές δεν έχουν άλλη δουλειά παρά να ασχολούνται με… κλέφτες κλωναρακίων δεντρολίβανων. Πάντως στην πολύκροτη δίκη που θα ακολουθήσει και προβλέπεται να συγκλονίσει το πανελλήνιο, θα πρέπει να εξετασθεί αν ο 62χρονος ήταν άπορος και έκοψε το δεντρολίβανο για να φτιάξει σάλτσα για μακαρόνια. Καλή μας όρεξη…

§. Ξέρετε τι γίνεται από τις 22 Οκτωβρίου, στο Ολυμπιακό κέντρο στο Γουδί; Κρατήστε την αναπνοή σας: «VAN GOGH THE IMMERSIVE EXPERIENCE ATHENS», ενώ από 20 έως 23 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, έχουμε «CENTENNIAL CELEBRATION OF THΕ
MARTHA GRAHAM DANCE COMPANY». Αυτά αναφέρουν δύο διαφημιστικές αφίσες στους χώρους του μετρό, οι οποίες απευθύνονται σε Έλληνες! Προ καιρού αγόρασα μία ηλεκτρονική μικροσυσκευή, γνωστής φίρμας. Περιχαρής πήγα σπίτι και άνοιξα το κουτί να διαβάσω τις οδηγίες.

Ψάχνω για Ελληνικά, ξαναψάχνω τίποτα. Υπήρχαν οδηγίες σε οποιαδήποτε πιθανή και απίθανη γλώσσα θέλετε, πλην των Ελληνικών. Στα Σουαχίλι, στην διάλεκτο των Μασσάϊ (όχι αυτών της βόρειας Τανζανίας, αλλά του Σουδάν), καθώς και του Κασμίρ. Στα Ελληνικά τίποτα. Εκεί πετάχτηκε, ως συνήθως, το στεφάνι μου: «Και σου ‘λεγα μάθε αγγλικά». Έδωσα τόπο στην οργή και θυμήθηκα ότι επί επαράτου Επταετίας απαγορευόταν αυστηρώς να εισαχθεί οποιοδήποτε είδος αν δεν συνοδευόταν με οδηγίες στην Ελληνική. Τι θυμάμαι τώρα! Δεν θα αποτολμήσω την ερώτηση ποιος ευθύνεται γι’ αυτό το απαράδεκτο χάλι, διότι μπορεί να εισπράξω από το επιτελικό κράτος την απάντηση, ότι φταίει η κλιματική αλλαγή ή ακόμα και ο Νίκολιτς. Δεν ρωτώ τίποτα λοιπόν. Η ΑΕΚ να κερδάει και όλοι οι άλλοι να πάνε να γ@…..νε. Όπως είπε – λίγο παραλλαγμένα – και ένας σοφός άνθρωπος του ποδοσφαίρου…

§. Είδα μια αφίσα σε κεντρικά σημεία της πόλης, την οποία υπογράφουν οι «Φοιτητικοί Σύλλογοι Αθήνας» και αναφέρεται σε εκδήλωση, που διοργανώνουν για το Πολυτεχνείο. Εκείνο που έχει ενδιαφέρον είναι ότι μεταξύ των ομιλητών είναι και ο αντιπρόεδρος του συλλόγου θυμάτων των Τεμπών Παύλος Ασλανίδης. Δεν μπορώ να αντιληφθώ τι υποδηλώνει η συμμετοχή ενός πονεμένου γονέα σε μία σίγουρα καπελωμένη εκδήλωση.

Μήπως να ενταχθούν τα 57 θύματα στους 28 νεκρούς που σκοτώθηκαν μακριά από το Πολυτεχνείο; Η κυρία Καρυστιανού κινείται πολύ προσεκτικά και παρά τους προπηλακισμούς και ύβρεις που δέχεται, αποφεύγει να εκτεθεί, ακόμα τουλάχιστον και παρά τις σειρήνες, σε κομματικές ή παραταξιακές εκδηλώσεις. Ο κ. Ασλανίδης διάλεξε άλλον δρόμο, αν τελικώς έλαβε μέρος στην εκδήλωση. Δικαίωμά του, όπως είναι και δικαίωμα της κοινής γνώμης να σκέφτεται πλέον ό,τι θέλει. Όλα τα έχουμε ακούσει για την θλιβερή υπόθεση των Τεμπών, εκείνο που απομένει τώρα να ακούσουμε είναι ότι οι 57 άτυχοι συνάνθρωποί μας σκοτώθηκαν από τις… σφαίρες του Μαρκεζίνη. Και για να μη το ξεχνάμε, αυτός ήταν πρωθυπουργός τότε και όχι ο Παπαδόπουλος. Αυτά τα θέματα είναι εξαιρετικά λεπτά και θέλουν ανάλογους χειρισμούς.

Οι σειρήνες είναι ενίοτε γοητευτικές, αλλά τις περισσότερες φορές, είναι απογοητευτικές.