Καλοκαίρι του 1924, δεν είχαν προλάβει ούτε να θερίσουν όταν δόθηκε η διαταγή να μαζέψουν τα υπάρχοντά τους και να πάρουν τον δρόμο για τη Μερσίνα της Μικράς Ασίας. Μπήκαν στα πλοία για τον Πειραιά και ύστερα από δυόμισι χρόνια «περιπλάνησης» σε Θεσπρωτία και Κέρκυρα βρήκαν «καταφύγιο» στην Κόνιτσα. Ογδόντα οικογένειες από το Μιστί και 50 οικογένειες από τα Φάρασα, τον τόπο καταγωγής του αγίου Αρσενίου του Καππαδόκη (που είχε προειδοποιήσει τους συγχωριανούς του να είναι έτοιμοι για τη μεγάλη φυγή), «ρίζωσαν» στη νέα τους πατρίδα και διατηρούν μέχρι σήμερα «ζωντανές» τις μνήμες του ξεριζωμού. Ανάμεσά τους και η οικογένεια του 95χρονου αδελφού του γέροντα Παΐσιου Ραφαήλ, που ζει στην περιοχή, από τότε, φυλάσσοντας σαν «κόρη οφθαλμού» τα προσωπικά αντικείμενα του μοναχού.
«Ολα άρχισαν με τη Συνθήκη της Λωζάννης και την ανταλλαγή πληθυσμών με κριτήριο το θρήσκευμα. Οι Μιστιώτες εγκαταστάθηκαν στη Μαζαρακιά Θεσπρωτίας και οι Φαρασιώτες στην Κέρκυρα, μέχρι να τους δοθεί από το ελληνικό κράτος ένας μόνιμος τόπος για να ζήσουν. Σύμφωνα με μαρτυρίες που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, ο άγιος Αρσένιος είχε προβλέψει τα γεγονότα» θυμάται ο πρόεδρος του Συλλόγου Καππαδόκων Κόνιτσας Ανδρέας Χατζηεφραιμίδης.
Λίγο πριν από τον μεγάλο ξεριζωμό, η οικογένεια του τότε προέδρου των Φαράσων Πρόδρομου Εζνεπίδη μεγάλωσε κατά ένα μέλος. Το ένατο παιδί της ήταν ο γέροντας Παΐσιος. «Η μητέρα του Ευλαμπία ζήτησε από τον πατέρα Αρσένιο να τον βαφτίσει, επειδή φοβόταν μήπως πεθάνει το παιδί στο ταξίδι της προσφυγιάς. Το παιδί βαφτίστηκε Αρσένιος» λέει ο κ. Χατζηεφραιμίδης. Πολύ αργότερα, στα μέσα της δεκαετίας του 1950, όταν χειροθετήθηκε «Σταυροφόρος» και πήρε το «Μικρό Σχήμα», ονομάστηκε Παΐσιος.
«Σαράντα ημέρες μετά την εγκατάσταση των Φαρασιωτών στην Κέρκυρα, ο άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης πέθανε, όπως το είχε προβλέψει. Το 1974 τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στην Κόνιτσα και αργότερα τοποθετήθηκαν στο καθολικό της Ιεράς Μονής Σουρωτής, όπου βρίσκεται ο τάφος του γέροντα Παΐσιου». Σήμερα, 90 χρόνια μετά τον ξεριζωμό, οι ηλικιωμένοι εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τη διάλεκτο των δύο χωριών και να φτιάχνουν τα δικά τους γλυκά, ισλί Καππαδοκίας και χοσάφια. «Χρησιμοποιούμε τη μητρική μας γλώσσα, για να μην εκφυλιστεί, ενώ έχουμε εκδώσει και εγχειρίδιο εκμάθησής της για τις νεότερες γενιές» αναφέρει ο κ. Χατζηεφραιμίδης.
Μ.Η.Τ. 232120