Η πτώση μπορεί να σταματήσει μόνο με σύσφιξη και ενίσχυση των ευρω- ατλαντικών δομών
Η Ευρώπη βιώνει μια βαθιά κρίση. Η κρίση αυτή εμφανίστηκε πρώτα στα αντανακλαστικά της. Οταν το 2008 η αμερικανική οικονομία επλήγη από την κρίση των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων χαμηλής εξασφάλισης, η Ευρώπη είχε όλο τον καιρό να σχεδιάσει και να εφαρμόσει μια στρατηγική. Αντ’ αυτού, καθυστερήσεις και αναβλητικότητα έφεραν το ζήτημα στο εσωτερικό της ευρωζώνης, με πρώτο θύμα τον πιο αδύναμο κρίκο αυτής, την Ελλάδα.
Στη συνέχεια, ενώ θα μπορούσε να στηρίξει την Ελλάδα προκρίνοντας μια λογική εσωτερικής αναδιάρθρωσης των δομών που συγκροτούσαν και συνεχίζουν να συγκροτούν σοβαρές συστημικές παθογένειες, αποφάσισε να ακολουθήσει ένα κοκτέιλ μέτρων και εφαρμογών που όχι μόνο δεν βοηθάει την Ελλάδα να ξεπεράσει τις αδυναμίες της, αλλά κατέστησε το σύνολο του ευρωπαϊκού Νότου μέρος της κρίσης. Οταν συνειδητοποιήθηκε ότι η γαλλική και η ιταλική οικονομία βαδίζουν προς τον τοίχο, ήδη το ευρώ είχε δεχθεί ένα πολύ μεγάλο χτύπημα ως προς τη δυναμική του στις διεθνείς χρηματαγορές. Τέλος, η κρίση φαίνεται σήμερα στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται το προσφυγικό ζήτημα. Αντί της χάραξης μιας υψηλής στρατηγικής που θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει το τεράστιο ανθρωπιστικό και πολιτικό ζήτημα που προκύπτει από τις εκατοντάδες χιλιάδες των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών προς την Ελλάδα και την Ιταλία, έχουν ήδη ξεκινήσει οι διαλυτικές τάσεις.
Η Συνθήκη του Σένγκεν, θεμέλιος λίθος της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά και σημειολογική επισήμανση αποδοχής στην αφετηρία του πολιτικού και οικονομικού φιλελευθερισμού «Laissez Faire / Laissez Passer», καταργείται και επαναφέρεται κατά το δοκούν, μια ομάδα κρατών στην κεντρική Ευρώπη συγκροτεί ξανά τη «λίστα Βίσεγκραντ» επιθυμώντας τη δημιουργία διευθυντηρίου που θα διαδραματίσει αυξημένο ρόλο στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών υποθέσεων, ενώ, τέλος, η Ελλάδα αντιμετωπίζεται ως το «αποπαίδι», έχοντας βέβαια διαπράξει σωρεία πολιτικών λαθών και σφαλμάτων τους τελευταίους μήνες.
Η Ευρώπη καταρρέει και μοναδική περίπτωση η πτώση να σταματήσει είναι να ενισχυθεί η ενωσιακή λειτουργία της όχι στο πλαίσιο μιας ηπειρωτικής πολιτικής πρωτοβουλίας, αλλά στη σύσφιξη και την περαιτέρω ενίσχυση των ευρωατλαντικών δομών. Με άλλα λόγια, η Ευρώπη θα πρέπει να οικοδομήσει τις προϋποθέσεις ώστε οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ πρωτίστως αλλά και τον Καναδά σε δεύτερο επίπεδο όχι μόνο να ενισχυθούν, αλλά να δημιουργήσουν ένα νέο ισχυρό δυτικό μέτωπο. Είναι η μοναδική περίπτωση για να καταφέρει η Ευρώπη να επιβιώσει. Και ασφαλώς σε αυτή την κατεύθυνση η Ελλάδα οφείλει να διαδραματίσει ρόλο, επιβεβαιώνοντας την παρουσία της στον πυρήνα της Ευρώπης αλλά και της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας με πρωτοβουλίες που θα έχουν στόχο την ανάληψη πρωτοβουλιών για το Προσφυγικό.
Σπύρος Ν. Λίτσας
* Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
