Διδάγματα από το προσωπικό ημερολόγιο του Ιώνος Δραγούμη!
Διαβάζω αυτές τις μέρες το «Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα» του Ιωνος Δραγούμη, το οποίο επανακυκλοφόρησε (Εστία) αρκετά χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του το 1907. Πρόκειται για το προσωπικό ημερολόγιο του μεγάλου Ελληνα πατριώτη-διπλωμάτη, ο οποίος μαζί με τον Παύλο Μελά κατάφεραν να ξεσηκώσουν τους σκλαβωμένους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ελληνικούς πληθυσμούς της Μακεδονίας να στραφούν κατά των δυναστών τους Τούρκων – Βουλγάρων και να προκαλέσουν την απελευθέρωσή τους.
Στην πραγματικότητα είναι το ημερολόγιο του Μακεδονικού Αγώνα, καθώς περιέχονται σε αυτό και δύο μεγάλα κεφάλαια για τη δράση και το τέλος του Παύλου Μελά στη Στάτιστα. Η πρώτη και μεγάλη αξία του ημερολογίου αυτού είναι η συνειδητοποίηση ότι έχουν δεν έχουν περάσει 100 χρόνια από την εποχή που η Θεσσαλονίκη, η Καστοριά, η Εδεσσα, οι Σέρρες ήταν υπόδουλες περιοχές. Το αίμα των Ελλήνων που θυσιάστηκαν εκεί διεξάγοντας εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα είναι ακόμη νωπό. Τόσο νωπό που απορεί κανείς με την αφέλεια των υπουργών του ΣΥΡΙΖΑ να χαρίζουν το όνομα Μακεδονία στους Σκοπιανούς, που στη διήγηση Δραγούμη δεν υπάρχουν. Τόσο νωπό που κάνει ότι δεν ακούει τις νεοπαγείς θεωρίες Φίλη περί «καινούργιου έθνους».
Η δεύτερη αξία του είναι οι πρωτογενείς πληροφορίες για τη λεγόμενη μακεδονική γλώσσα, το γνωστό ιδίωμα πάνω στο οποίο βασίζουν τη θεωρία για την ταυτότητά τους οι Σκοπιανοί. Οπως αποκαλύπτει ο Δραγούμης, οι ελληνικοί πληθυσμοί που κατοικούσαν τη Μακεδονία «όταν ήρθαν οι Σλαύοι (…) με τον καιρό ανακάτωσαν τη γλώσσα τους με τη σλαυική γιατί έπρεπε να συννενοηθούν με τους άγριους αυτούς που δεν μπορούσαν να μάθουν τα ελληνικά». Σε άλλο σημείο προσθέτει ότι «η γλώσσα αυτή δεν είναι βουλγάρικη, αλλά ένα ανακάτωμα από σλαυικά και ελληνικά».
Απορώ πώς ο επιμελητής Νίκος Καραπιδάκης προσπέρασε αυτή την πληροφορία. Προφανώς είχε τον νου του στο να χαρακτηρίσει -στο εξαιρετικό επίμετρο- το ημερολόγιο ως «μοναδικό τεκμήριο εθνικιστικών ιδεών του 20ού αιώνα» και τον Δραγούμη «συμπαθή ήρωα», αλλιώς δεν θα του διέφευγε. Η περίφημη «μακεδονική γλώσσα» παραχώρηση των Ελλήνων στους Σλάβους, λοιπόν; Η τρίτη αξία του ημερολογίου είναι οι σκέψεις Δραγούμη:
«Οταν ένας του Γένους δε φοβάται, πώς μπορεί να φοβάται το Γένος; Οταν ένας του Γένους δε θέλει να χαθή το Γένος, πώς μπορεί το Γένος να χαθή;» «Χωρίς παθήματα τίποτε καλό δεν μπορεί να γίνει, τα έθνη δεν φτειάνονται με την καλοπέραση». Και το κορυφαίο (1907, παρακαλώ), προειδοποιεί για το «φέλιασμα των λαών με κοσμοπολίτικο βοτάνι ώσπου να ισοπεδωθούν ολότελα»…
Μανώλης Κοττάκης
