Η έλευση της Chevron αλλάζει το σκηνικό

Θετική εξέλιξη: Τι σημαίνει η κατάθεση προσφοράς για έρευνες υδρογονανθράκων σε τέσσερα θαλάσσια οικόπεδα νότια της Πελοποννήσου και της Κρήτης για τα ελληνικά συμφέροντα και το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο

Σε μια κίνηση που μπορεί να αποδειχθεί υψηλής στρατηγικής και ενεργειακής σημασίας για την Ελλάδα, εάν γίνουν σωστοί χειρισμοί και δεν υπάρξουν υπαναχωρήσεις στην πορεία, η Chevron -ένας από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς κολοσσούς παγκοσμίως-σε κοινοπραξία με τη Helleniq Energy, υπέβαλε τελικά χθες, τελευταία ημέρα της προθεσμίας, προσφορά για έρευνες υδρογονανθράκων σε τέσσερα θαλάσσια οικόπεδα νότια της Πελοποννήσου και της Κρήτης. Πρόκειται για τις περιοχές South of Peloponnese, Block A2, South Crete I και South Crete II, συνολικής έκτασης περίπου 47.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα ενεργειακά συμπλέγματα που έχουν τεθεί ποτέ σε διαγωνιστική διαδικασία από το ελληνικό κράτος.

Η δημόσια πρόσκληση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε., δίνει τώρα προθεσμία 90 ημερών για την εκδήλωση ενδιαφέροντος από άλλες εταιρίες. Εάν δεν εμφανιστεί άλλος ενδιαφερόμενος, το έργο αναμένεται να ανατεθεί απευθείας στην κοινοπραξία Chevron – Helleniq Energy.

Τα όρια

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί, τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν τον ορισμό των ακριβών γεωγραφικών ορίων των οικοπέδων και την επιλογή του τύπου σύμβασης. Θα ακολουθήσουν η δημοσίευση της πρόσκλησης ενδιαφέροντος στην Ε.Ε. για τρεις μήνες και στη συνέχεια, αν δεν προκύψει ανταγωνιστική προσφορά, η υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης. Η συμφωνία, με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, προβλέπει δικαιώματα υπέρ του Δημοσίου, φορολόγηση κερδών και σεισμικές ή και γεωτρητικές έρευνες σε διαδοχικές φάσεις. Η αρχική φάση έρευνας υπολογίζεται ότι θα διαρκέσει έως επτά έτη, ενώ η συνολική διάρκεια παραχώρησης -σε περίπτωση ανακάλυψης κοιτάσματος- φτάνει τα 25 έτη. Οι πρώτες ερευνητικές γεωτρήσεις (αν δοθούν άδειες και όλα κυλήσουν ομαλά) θα ξεκινήσουν γύρω στο 2026-2027. Αν βρεθούν κοιτάσματα, η εκμετάλλευση θα μπορούσε να ξεκινήσει γύρω στο 2030.

Το μεγαλύτερο γεωπολιτικό ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στην περιοχή South Crete II, η οποία βρίσκεται κοντά στη θαλάσσια ζώνη που περιλαμβάνεται στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019 και επιχειρεί να χαράξει ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, παραβιάζοντας βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Το κρίσιμο, επομένως, στάδιο τώρα έχει να κάνει με τη διαδικασία οριοθέτησης της περιοχής αυτής, που απαιτεί αποφασιστικούς διπλωματικούς χειρισμούς. Με άλλα λόγια, ο «ορισμός των ορίων» στην περίπτωση των ενεργειακών blocks είναι επί της ουσίας καθορισμός τμημάτων της ελληνικής ΑΟΖ, δηλαδή πρόκειται για την πρακτική εφαρμογή των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της.

Επομένως η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα πρέπει να αναλάβει πλέον τις ευθύνες της επί του πεδίου, χωρίς άλλες υπεκφυγές και αναδιπλώσεις, την ίδια ώρα πάντως που αναπτύσσονται και σενάρια σύμφωνα με τα οποία η εξέλιξη αυτή μπορεί να έχει τελικά ως φόντο και τη «συνεκμετάλλευση» των κοιτασμάτων αυτών με τις γειτονικές χώρες υπό την αμερικανική κηδεμονία και επικυριαρχία… Η Chevron είχε υποβάλει από τον Αύγουστο του 2024 αίτημα προς την ελληνική κυβέρνηση για την ανάληψη ερευνών σε περιοχές νοτίως της Πελοποννήσου και της Κρήτης. Η ανταπόκριση της ελληνικής πλευράς καθυστέρησε περίπου έξι μήνες, με αρχική αποδοχή μόνο για την Πελοπόννησο, στις 20 Ιανουαρίου 2025, την ημέρα της ορκωμοσίας Τραμπ. Το ενδιαφέρον για την Κρήτη ανακοινώθηκε επισήμως δύο μήνες αργότερα, στις 26 Μαρτίου 2025, μετά και την προκήρυξη αντίστοιχου διαγωνισμού από τη Λιβύη.

Σε περίπτωση θετικών αποτελεσμάτων, τα πιθανά αποθέματα σε Ιόνιο και Κρήτη υπολογίζονται σε 680 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου και θα μπορούσαν να προσφέρουν στην Ελλάδα όχι μόνο ενεργειακή αυτάρκεια, αλλά και σημαντικά δημόσια έσοδα από δικαιώματα εκμετάλλευσης και φορολογία. Η Chevron είναι παγκόσμιος κολοσσός στον τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου και στην ανατολική Μεσόγειο ελέγχει ήδη μεγάλο ποσοστό στο κοίτασμα «Leviathan» στο Ισραήλ, ενώ έχει παρουσία και στην Αίγυπτο, όπως στο κοίτασμα «Zohr», μέσω εξαγοράς της Noble Energy.

Η ζώνη νότια της Κρήτης βρίσκεται κοντά σε μεγάλα κοιτάσματα που έχουν ανακαλυφθεί στην Αίγυπτο, γεγονός που ενισχύει την αισιοδοξία για αντίστοιχες δυνατότητες στα ελληνικά ύδατα. Το φυσικό αέριο είναι ο κύριος στόχος των ερευνών, ειδικά νότια της Κρήτης. Η περιοχή μοιάζει γεωλογικά με τα κοιτάσματα που έχουν βρεθεί στην ΑΟΖ της Αιγύπτου, του Ισραήλ και της Κύπρου, όπως το «Zohr», το «Leviathan» και το «Aphrodite». Αυτά είναι υποθαλάσσια κοιτάσματα φυσικού αερίου, σε βάθη έως 3.000 μέτρα κάτω από τον βυθό της Μεσογείου.

Συμφωνία

Εφόσον επιβεβαιωθούν τέτοια κοιτάσματα στην Ελλάδα, μπορούν να θεωρηθούν «μεγάλου εμπορικού ενδιαφέροντος». Επίσης υπάρχει μεγάλη πιθανότητα -έως και βεβαιότητα- εντοπισμού πετρελαϊκών κοιτασμάτων, κυρίως σε περιοχές νότια της Πελοποννήσου και στο block «A2». Κατά τους γνωρίζοντες, μάλιστα, η υποβολή προσφοράς από τη Chevron σημαίνει ότι έχει υπάρξει συμφωνία για την αξιοποίηση και των κοιτασμάτων πετρελαίου. Αυτό έχει πρόσθετη σημασία, διότι μέχρι πριν από λίγο καιρό ο Κ. Μητσοτάκης δήλωνε ότι «δεν έχει νόημα η στρατηγική επένδυση σε πετρελαϊκές εξορύξεις για την Ελλάδα».
Καθώς αλλάζουν πλέον τα δεδομένα, λόγω της Chevron, η στάση της ελληνικής πλευράς στο θέμα αυτό θεωρείται κρίσιμη, ώστε να μην υπάρξουν υπαναχωρήσεις.

Μητσοτάκης: Ενεργειακός «παίκτης» θα γίνει η Ελλάδα

Ο κ. Μητσοτάκης κατά τη χθεσινή περιοδεία του στο Χαϊδάρι αναφέρθηκε στην πρόταση της Chevron, δηλώνοντας ότι «αυτή είναι η καλύτερη απόδειξη του τρόπου με τον οποίο η κυβέρνησή μας αντιλαμβάνεται την αναβάθμιση της γεωπολιτικής θέσης της χώρας» και προσθέτοντας: «Μετατρεπόμαστε σε έναν σημαντικό ενεργειακό παίκτη στην ανατολική Μεσόγειο, κάτι το οποίο αναγνωρίζεται όχι μόνο από την Ευρωπαϊκή Ενωση αλλά και από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής».

Ο κ. Μητσοτάκης είπε επίσης ότι σήμερα Πέμπτη θα δεχτεί στο Μέγαρο Μαξίμου «στην πρώτη του επίσημη επίσκεψη σε ευρωπαϊκή χώρα τον Αμερικανό υπουργό Εσωτερικών, ο οποίος χειρίζεται τα χαρτοφυλάκια ενέργειας, για να συζητήσουμε ακριβώς τον τρόπο με τον οποίο αναβαθμίζουμε διαρκώς τον στρατηγικό, γεωπολιτικό, ενεργειακό ρόλο της πατρίδας μας». Για ένα «νέο κεφάλαιο για την αξιοποίηση του υποθαλάσσιου ενεργειακού πλούτου της πατρίδας μας» μίλησε νωρίτερα ο υπουργός Ενέργειας Στ. Παπασταύρου, ενώ στην ανακοίνωση της Helleniq Energy αναφέρεται: «Η συμμετοχή στη διαδικασία αυτή για την Helleniq Energy στοχεύει στο να συμπληρώσει τις περιοχές στις οποίες ήδη έχει δραστηριότητα σε έρευνα και παραγωγή, ενώ για τη Chevron σηματοδοτεί την είσοδό της στην Ελλάδα».