Αποτέλεσαν μία από τις πιο ουσιαστικές προσπάθειες διάγνωσης και χάραξης στρατηγικής για την Ε.Ε.
Τους λόγους για τους οποίους δεν ευοδώθηκε η εφαρμογή της μελέτης που συνέταξε ο Μάριο Ντράγκι αναλύει σε άρθρο του του στο «Βήμα της Κυριακής» ο πρόεδρος της Lyktos Group, επίτιμος πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς και πρώην καθηγητής πανεπιστημίου Μιχάλης Σάλλας, η οποία, όπως τονίζει, αποτέλεσε μία από τις πιο ουσιαστικές προσπάθειες διάγνωσης και χάραξης στρατηγικής για την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Κατέδειξε με σαφήνεια τις διαρθρωτικές αδυναμίες της Ευρώπης, αλλά και την εξάρτηση της Ενωσης από εξωτερικούς προμηθευτές ενέργειας και τεχνολογίας, κάτι που την καθιστά ευάλωτη σε διεθνείς κρίσεις. Ο Ντράγκι παρουσίασε το 2024 έναν οδικό χάρτη για ανάκαμψη και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, ωστόσο η πρόοδος υπήρξε πολύ περιορισμένη.
Σύμφωνα με τον κ. Σάλλα, οι λόγοι είναι πολλοί:
Πρώτον, η λήψη αποφάσεων στην Ε.Ε. είναι συχνά δυσλειτουργική, καθώς απαιτείται συναίνεση ανάμεσα σε κράτη με διαφορετικές οικονομικές δομές και πολιτικές προτεραιότητες. Οι χώρες του Βορρά επιμένουν στη δημοσιονομική πειθαρχία, οι χώρες του Νότου ζητούν μεγαλύτερη χαλάρωση για περισσότερες επενδύσεις, οι χώρες της Ανατολής επικεντρώνονται στην ασφάλεια και την απειλή από τη Ρωσία, ενώ η Γαλλία πιέζει για στρατηγική αυτονομία. Αυτές οι αντιθέσεις καθιστούν δύσκολη την υιοθέτηση μιας κοινής γραμμής.
Δεύτερον, η πολιτική πόλωση εντός των κρατών-μελών και η άνοδος εθνικιστικών και λαϊκιστικών κομμάτων περιορίζουν τη διάθεση για ευρωπαϊκές λύσεις.
Τρίτον, η απουσία μιας προσωπικότητας με ισχυρή πολιτική νομιμοποίηση στο τιμόνι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποδυναμώνει την υλοποίηση μεγάλων στρατηγικών.
Οι τομείς στους οποίους η Ευρώπη του Νότου θα μπορούσε να προχωρήσει είναι:
1 Συντονισμένες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ηλεκτρικές διασυνδέσεις και υποδομές LNG στη Μεσόγειο. Δημιουργία ενός Μεσογειακού Ταμείου Πράσινης Μετάβασης με χρηματοδότηση από κοινοτικά μέσα, όπως το NextGenerationEU και το InvestEU.
2 Κοινή στρατηγική για τα λιμάνια, τη ναυτιλία μηδενικών εκπομπών και τα logistics. Η Μεσόγειος μπορεί να εξελιχθεί σε κομβικό διάδρομο εμπορίου Ευρώπης – Ασίας – Αφρικής, με κοινά έργα και προώθηση καινοτομιών στη ναυτιλία.
3 Κοινές θέσεις για την Κοινή Αγροτική Πολιτική, που θα λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες των ξηροθερμικών συνθηκών, στήριξη σε προϊόντα όπως το ελαιόλαδο και το κρασί, και δημιουργία μιας ετικέτας «Mediterranean EU» για διεθνή προώθηση.
4 Η ψηφιακή και η τεχνολογική σύγκλιση: Απαιτείται δημιουργία κοινών κέντρων έρευνας σε Τεχνητή Νοημοσύνη και καινοτόμες εφαρμογές για τη γεωργία, τη ναυτιλία και τον τουρισμό. Ανάπτυξη προγραμμάτων ψηφιοποίησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων και κοινής στρατηγικής για ψηφιακές δεξιότητες.
5 Σπάνιες γαίες και κρίσιμα μέταλλα, όπως χαρτογράφηση των κοιτασμάτων λιθίου στην Πορτογαλία και την Ισπανία, νικελίου, ψευδαργύρου και βωξίτη στην Ελλάδα και τη Σλοβενία, χαλκού στην Κύπρο, τη Βουλγαρία και την Ισπανία, κοβαλτίου στην Ιταλία και την Κύπρο.
Μ.Η.Τ. 232120