Ο προϋπολογισμός του ΥΠΕΘΑ για το 2026 φτάνει τα 7 δισ. ευρώ, ενισχύοντας την εθνική ασφάλεια και την ισχύ των ενόπλων δυνάμεων
- Του Περικλή Ζορζοβίλη
Η «κυριακάτικη δημοκρατία» αποκρυπτογραφεί τον προϋπολογισμό του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, ίσως την πιο κρίσιμη περίοδο για τα εθνικά μας θέματα. Σύμφωνα με όσα ψηφίστηκαν στη Βουλή, σημαντική αύξηση κατά 15,39% σε σχέση με το προηγούμενο έτος παρουσιάζει ο τακτικός προϋπολογισμός (Π/Υ) του υπουργείου Εθνικής Αμυνας (ΥΠΕΘΑ) για το 2026, ενώ εντυπωσιακή αύξηση κατά 56,52% παρουσιάζει και ο προϋπολογισμός από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) που το 2026 ανέρχεται σε 108 εκατ. ευρώ έναντι 69 εκατ. ευρώ το 2025.
Ο συνολικός Π/Υ, τακτικός και δημοσίων επενδύσεων, του ΥΠΕΘΑ για το 2026 ανέρχεται σε 7.063.272.000 ευρώ, ποσό που είναι το υψηλότερο από το 2000 και μετά. Ειδικότερα, ο τακτικός Π/Υ ανέρχεται σε 6.955.272.000 ευρώ, που επίσης αποτελεί τον υψηλότερο των τελευταίων 25 ετών, ενώ ο προϋπολογισμός του ΠΔΕ Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) σε συνολικά 108.000.000 ευρώ. Τα 70.000.000 ευρώ προέρχονται από το εθνικό σκέλος του ΠΔΕ και τα υπόλοιπα 38.000.000 ευρώ από το συγχρηματοδοτούμενο. Σημειώνεται ότι το εθνικό σκέλος περιλαμβάνει τα έργα που χρηματοδοτούνται από αμιγώς εθνικούς πόρους, καθώς και τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ). Το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος περιλαμβάνει τα έργα που χρηματοδοτούνται από συνδυασμό κοινοτικών πόρων (πόροι από ευρωπαϊκά ταμεία, ευρωπαϊκά προγράμματα ή/και από άλλους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς) και εθνικών πόρων.
Στον πίνακα 1 παρουσιάζεται η κατανομή των πιστώσεων του τακτικού Π/Υ του ΥΠΕΘΑ κατά μείζονα κατηγορία δαπάνης. Το 42,4% αντιστοιχεί στις δαπάνες σχετικές με το προσωπικό («παροχές σε εργαζομένους»), το 8,27% στις λειτουργικές δαπάνες («αγορές αγαθών και υπηρεσιών») και το 46,72% στις δαπάνες χρηματοδότησης εξοπλιστικών προγραμμάτων, δηλαδή των προμηθειών οπλικών συστημάτων και μέσων, καθώς και των συμβάσεων Εν-Συνεχεία-Υποστήριξης / Ε-Σ-Υ («πάγια περιουσιακά στοιχεία»).
Ειδικότερα, σε σχέση με το 2025, από τις επτά μείζονες κατηγορίες δαπανών του τακτικού Π/Υ η μεγαλύτερη αύξηση για το 2026, κατά ποσοστό 28,45% ή 719.933.000 ευρώ, παρουσιάζεται στην κατηγορία «πάγια περιουσιακά στοιχεία». Το ύψος των διατιθέμενων πιστώσεων για τη συγκεκριμένη μείζονα κατηγορία δαπάνης ανέρχεται σε 3.249.876.000 ευρώ και προσεγγίζει το ύψος των πιστώσεων που είχαν διατεθεί στον Π/Υ του οικονομικού έτους 2022, όταν λόγω της πανδημίας Covid-19 είχαν ανασταλεί οι δημοσιονομικοί περιορισμοί (3.390.131.000 ευρώ). Αύξηση κατά 8,41% ή 44.686.000 ευρώ, σε σχέση με το 2025, παρουσιάζει και η μείζων κατηγορία δαπάνης «αγορές αγαθών και υπηρεσιών».
Σε ό,τι αφορά τη μείζονα κατηγορίας δαπάνης «παροχές σε εργαζομένους», σε σχέση με το 2025 αλλά και το 2024, καθώς και για τα δύο έτη οι διατιθέμενες πιστώσεις είναι σχεδόν ίδιες (η απόκλιση είναι μικρότερη των 5 εκατ. ευρώ), παρουσιάζεται αύξηση κατά ποσοστό 4,16% ή 117.909.000 ευρώ, που εκτιμάται ότι σε συνδυασμό με τις μαζικές αποστρατείες συνταγματαρχών και αντιστοίχων του περασμένου Ιανουαρίου καλύπτει το πρόσθετο κόστος που θα προκύψει από την εφαρμογή του νέου μισθολογίου που περιλαμβάνεται στο σχέδιο νόμου που πρόσφατα κατατέθηκε για κύρωση στη Βουλή. Αντίθετα στη μείζονα κατηγορία δαπάνης «κοινωνικές παροχές» σε σχέση με το 2025 παρουσιάζεται μείωση κατά 17,14% ή 13.346.000 ευρώ.
Στον πίνακα 2 παρουσιάζεται η κατανομή των πιστώσεων του τακτικού Π/Υ του ΥΠΕΘΑ κατά ειδικό φορέα και κατά μείζονα κατηγορία δαπάνης.
Ο τακτικός Π/Υ του ΥΠΕΘΑ περιλαμβάνει επίσης πιστώσεις για τη χρηματοδότηση της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) που ανέρχονται σε 36.945.000 ευρώ, αυξημένες κατά 3,48% ή 1.245.000 ευρώ σε σχέση με το 2025. Εξ αυτών, 28.928.000 εκατ. ευρώ αφορούν τις δαπάνες σχετικά με το προσωπικό και τα 7.917.000 εκατ. ευρώ για «αγορές αγαθών και υπηρεσιών» (λειτουργικές δαπάνες).
Αξιοσημείωτη διαφορά σε σχέση με τον τακτικό Π/Υ των προηγούμενων ετών είναι η απόδοση κωδικών ταξινόμησης στα στρατιωτικά νοσοκομεία (401 ΓΣΝΑ – Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών, 424 ΓΣΝΕ – Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Εκπαιδεύσεως, ΝΝΑ – Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, ΝΝΚ – Ναυτικό Νοσοκομείο Κρήτης και 251 ΓΝΑ – Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας).
Η εξέλιξη του συνολικού (τακτικού και ΠΔΕ) Π/Υ του ΥΠΕΘΑ την τελευταία επταετία (2020-2026) παρουσιάζεται στον Πίνακα 3. Είναι εμφανής η συνεχής αυξητική τάση, η οποία κατέστη δυνατή από τη συνεχή βελτίωση της εθνικής οικονομίας αλλά και την εκδήλωση με άμεσο και έντονο τρόπο της τουρκικής απειλής κατά της χώρας και των ζωτικών συμφερόντων της, στα τέλη του 2019 με την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου και το 2020 με τη «μάχη των συνόρων» και τη ναυτική αντιπαράθεση στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Παρά το γεγονός ότι ως τυπική λήξη της μνημονιακής περιόδου ορίζεται η 20ή Αυγούστου 2018, όταν ανακοινώθηκε η έξοδος της χώρας από το τρίτο Μνημόνιο, ο προϋπολογισμός του 2020 αποτελεί πρακτικά τον τελευταίο «μνημονιακό», όπως εύκολα προκύπτει από το συνολικό του ύψους αλλά και από το ύψος των επιμέρους πιστώσεων κατά μείζονα κατηγορία δαπάνης. Συγκεκριμένα, οι πιστώσεις για «παροχές σε εργαζομένους» αντιπροσωπεύουν το 69,9% του συνολικού τακτικού Π/Υ, για «αγορές αγαθών και υπηρεσιών» το 11,86% και για «πάγια περιουσιακά στοιχεία» το 15,98%.
Ευδιάκριτο είναι επίσης ότι στους μεταμνημονιακούς προϋπολογισμούς η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφεται στη μείζονα κατηγορία δαπάνης «πάγια περιουσιακά στοιχεία», όπου οι πιστώσεις σταθεροποιήθηκαν κατ’ ελάχιστον στα 2,5 δισ. ευρώ κατ’ έτος και αναμένεται να διαπιστωθεί εάν τα περίπου 3,3 δισ. ευρώ που διατίθενται το 2026 θα αποτελέσουν το νέο επίπεδο σταθεροποίησης για τα επόμενα χρόνια.
Τι αποκαλύπτουν οι απολογισμοί
Η εξέλιξη του Π/Υ του ΥΠΕΘΑ στη διάρκεια των ετών αποτελεί μόνο τη μία όψη του νομίσματος. Η δεύτερη όψη, που είναι και η πιο σημαντική, αφορά τις πληρωμές που έγιναν για τα αντίστοιχα οικονομικά έτη, δηλαδή πόσοι οικονομικοί πόροι δαπανήθηκαν πραγματικά για την εθνική άμυνα. Η εξέλιξη των ελληνικών αμυντικών δαπανών κατ’ έτος για την επταετία 2018-2024 (ο απολογισμός του οποίου κατατέθηκε στη Βουλή των Ελλήνων για κύρωση στις 20 Νοεμβρίου 2025 μαζί με τον προϋπολογισμό του 2026) παρουσιάζεται στον Πίνακα 4.
Επίσης στον Πίνακα 5 παρουσιάζεται για το ίδιο χρονικό διάστημα (2018-2024) η απόκλιση μεταξύ των προϋπολογισθεισών πιστώσεων και των πληρωμών στο σύνολο του προϋπολογισμού και σε δύο μείζονες κατηγορίες δαπάνης, τις «αγορές αγαθών και υπηρεσιών» και τα «πάγια περιουσιακά στοιχεία».
Από τον πίνακα προκύπτει ότι οι πληρωμές στο σύνολο του τακτικού Π/Υ για τα οικονομικά έτη 2018-2022 είναι αυξημένες σε ποσοστό έως και 17,99% (για το οικονομικό έτος 2018), ενώ για τα οικονομικά έτη 2023 και 2024 είναι μειωμένες κατά μέσο όρο 8,67% και 9,65% αντίστοιχα. Σε ό,τι αφορά τη μείζονα κατηγορία δαπάνης «αγορές αγαθών και υπηρεσιών» (λειτουργικές δαπάνες), με την εξαίρεση του 2018, όπου οι πληρωμές υστερούν κατά ποσοστό 23,86% σε σχέση με τις προϋπολογισθείσες πιστώσεις, τα οικονομικά έτη 2019-2024 οι πληρωμές είναι αυξημένες κατά σημαντικό ποσοστό, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το οικονομικό έτος 2022, όπου υπερδιπλασιάστηκαν (αύξηση κατά 103,71%). Κατά συνέπεια εγείρεται το ερώτημα γιατί στον προϋπολογισμό η συγκεκριμένη μείζων κατηγορία δαπάνης υποχρηματοδοτείται συστηματικά.
Αντίστοιχα σε ό,τι αφορά τη μείζονα κατηγορία δαπάνης «πάγια περιουσιακά στοιχεία», την περίοδο 2018-2022 πρακτικά οι πληρωμές είναι περίπου ίδιες (με μικρές αποκλίσεις) με τις προϋπολογισθείσες πιστώσεις. Αντίθετα τα οικονομικά έτη 2023 και 2024 οι πληρωμές σε σχέση με τις προϋπολογισθείσες πιστώσεις είναι σημαντικά μειωμένες κατά ποσοστό 32,97% και 32,98% αντίστοιχα. Ας σημειωθεί ότι οι παραγγελίες εξοπλιστικών προγραμμάτων εγγράφονται στο δημόσιο χρέος (και καταγράφονται ως δαπάνες) κατά τη στιγμή της πληρωμής ή της παράδοσης του υλικού/υπηρεσίας και όχι κατά την υπογραφή της σύμβασης ή της παραγγελίας.
