Ναυμαχία της Ουάσινγκτον με το Παρίσι σε ελληνικά νερά
Οι εγκρίσεις του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ για την πιθανή πώληση στην Ελλάδα, μέσω διακρατικής σύμβασης (FMS), των συστημάτων και υλικών για δύο προγράμματα, τον εκσυγχρονισμό των τεσσάρων φρεγατών τύπου MEKO-200HN του Πολεμικού Ναυτικού και την προμήθεια τεσσάρων φρεγατών τύπου Hellenic Future Frigate (HF2), αναρτήθηκαν την Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου στον ιστότοπο της Υπηρεσίας Συνεργασίας για την Αμυντική Ασφάλεια (DSCA: Defense Security Cooperation Agency) του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ, υπό τη μορφή ισάριθμων ανακοινώσεων Τύπου.
Την επόμενη ημέρα, Σάββατο 11 Δεκεμβρίου, το υπουργείο Αμυνας της Γαλλίας, μέσω δηλώσεών του στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, όπως αναμεταδίδονται από γαλλικά μέσα ενημέρωσης, ανακοίνωσε την υπογραφή της σύμβασης για την προμήθεια τριών φρεγατών τύπου FDI-HN. «Εφόσον συζητούσαμε με τους Ελληνες, η αμερικανική προσφορά δεν είναι πλέον στο τραπέζι… Υπογράψαμε επίσης τη σύμβαση με τους Ελληνες. Μονογραφήθηκε πριν από λίγες ημέρες» δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο το υπουργείο Ενόπλων Δυνάμεων, όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του France24.com.
Την ίδια ημέρα και ώρα 15.54, το υπουργείο Εθνικής Αμυνας (ΥΠΕΘΑ) εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Διευκρινίσεις ΥΠΕΘΑ σχετικώς με την πορεία υλοποιήσεως του Προγράμματος προμήθειας νέων Φ/Γ για το Π.Ν.», στην οποία αναφέρονται τα εξής: «Από το υπουργείο Εθνικής Αμύνης ανακοινώνεται ότι η απόφαση της κυβερνήσεως να προχωρήσει στην προμήθεια τριών γαλλικών γρεγατών τύπου Belharra είναι ειλημμένη. Oλες οι διαδικασίες έχουν δρομολογηθεί ώστε σύντομα να έχουν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις. Στο άμεσο επόμενο χρονικό διάστημα, οι συμβάσεις θα τεθούν ενώπιον των αρμόδιων οργάνων της Βουλής προς ψήφιση». Δηλαδή, σε αντίθεση με τις δηλώσεις του υπουργείου Αμυνας της Γαλλίας, όπως αναμεταδίδονται από τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης, δεν γίνεται καμία μνεία στη μονογραφή, «πριν από λίγες ημέρες», της σύμβασης. Σχολιασμό απαιτεί και η λέξη «ειλημμένη». Δηλαδή κατά το ΥΠΕΘΑ έχουν προηγηθεί όλα τα απαιτούμενα από το νομικό και διαδικαστικό πλαίσιο βήματα, ώστε να αποδοθεί ο συγκεκριμένος χαρακτηρισμός;
Αυτονόητα, εγείρονται τα ερωτήματα αν όντως μονογράφηκε η σύμβαση και πότε. Πριν από λίγες ημέρες, όπως δήλωσε το γαλλικό υπουργείο Άμυνας, ή το βράδυ της Παρασκευής 10 Δεκεμβρίου, σύμφωνα με ελληνικά μέσα ενημέρωσης, δηλαδή λίγες ώρες μετά τις ανακοινώσεις της DSCA και σε αυτή την περίπτωση ποιο ήταν το «επισπεύδον» μέρος και για ποιο λόγο;
Και αν όντως έχει μονογραφεί η σύμβαση, η εξέλιξη γιατί δεν περιλαμβάνεται στην ανακοίνωση που εξέδωσε το ΥΠΕΘΑ; Ακόμη και αν διατυπωθεί ο ισχυρισμός ότι πάγια πρακτική αποτελεί η μη ανακοίνωση ενδιάμεσων εξελίξεων (όπως π.χ. η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τη σύνταξη της σύμβασης και η μονογραφή της) σε σχέση με εξοπλιστικά προγράμματα, δεν κρίθηκε αναγκαίο στη συγκεκριμένη περίπτωση να γίνει μία εξαίρεση αφού είχαν προηγηθεί επίσημες δηλώσεις του γαλλικού υπουργείου Αμυνας; Θεωρήθηκε δηλαδή ότι οι Ελληνες φορολογούμενοι, που θα κληθούν να καταβάλουν το τίμημα, θα πρέπει να ενημερωθούν από το γαλλικό υπουργείο Αμυνας και τις δηλώσεις του στα γαλλικά μέσα ενημέρωσης;
Τι νόημα είχε η έκδοση «καθησυχαστικής» ανακοίνωσης στην οποία επαναβεβαιώνεται η απόφαση προμήθειας των τριών γαλλικών φρεγατών τύπου FDI–HN (ή Belharra, όπως αναφέρονται στην ανακοίνωση Τύπου του Υπουργείου) που είχε ανακοινωθεί επίσημα από τον πρωθυπουργό ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ στις 28 Σεπτεμβρίου 2021, κατά την υπογραφή της ελληνογαλλικής στρατηγικής εταιρικής σχέσης για τη συνεργασία στην άμυνα και την ασφάλεια;
Ας σημειωθεί ότι με βάση πληροφορίες της προηγούμενης εβδομάδας, ήταν επικείμενη η ολοκλήρωση των «ασθμαινουσών» διαπραγματεύσεων μεταξύ ΥΠΕΘΑ και του αναδόχου, της γαλλικής Naval Group, για τη σύνταξη της σχετικής σύμβασης. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας η γαλλική πλευρά φερόταν ότι επιδεικνύει συμπεριφορά κάθε άλλο παρά… επισπεύδοντος μέρους, ενώ σε ζητήματα όπως ο προσδιορισμός του περιεχομένου και του κόστους της εν συνεχεία υποστήριξης (FOS: Follow-On-Support) δεν είχε σημειωθεί ιδιαίτερη πρόοδος. Υπήρχαν και άλλα ζητήματα «τριβής», όπως για παράδειγμα η ικανοποίηση της απαίτησης του Πολεμικού Ναυτικού οι νέες φρεγάτες να εξοπλιστούν με ναυτικό πυροβόλο εξοπλισμένο με το σύστημα καθοδήγησης κατευθυνόμενων πυρομαχικών STRALES. Από ό,τι φαίνεται, εκτός της υποχρέωσης της ελληνικής πλευράς να καταβάλει τα μη επαναλαμβανόμενα κόστη (non-recurring costs) για την ολοκλήρωση του συστήματος, υπήρχαν και θέματα ηλεκτρομαγνητικής συμβατότητας/παρεμβολής (EMC/EMI). Επί του συγκεκριμένου, οι πιο πρόσφατες πληροφορίες αναφέρουν ότι τελικά δεν περιλαμβάνεται στον οπλισμό των νέων φρεγατών.
Όλες οι ενδείξεις συντείνουν στην εκτίμηση ότι με βάση τη χρονική διαδοχή των γεγονότων, οι ανακοινώσεις της DSCA την Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου λειτούργησαν ως καταλύτης… εξελίξεων. Λίγες ώρες μετά την έκδοση και ανάρτησή τους στον ιστότοπο της υπηρεσίας (πιθανότατα στο τέλος της εργάσιμης ημέρας στην Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ, δηλαδή με τη διαφορά των επτά ωρών, τις βραδινές ώρες Ελλάδας), το γαλλικό υπουργείο Αμυνας έσπευσε με τις προαναφερθείσες δηλώσεις στα γαλλικά μέσα να ανακοινώσει την επιτυχή ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων και τη μονογραφή της σύμβασης. Επίσης, με κάθε άλλο παρά διπλωματικό τρόπο να σημειώσει «ότι η αμερικανική προσφορά δεν είναι πλέον στο τραπέζι (the American offer is no longer on the table)», όπως αναφέρεται στο σχετικό δημοσίευμα του France24.com.
Μήπως, όμως, η εν λόγω αναφορά υπερβαίνει τα όρια; Διότι είναι μεν αυτονόητο συμπέρασμα, αφού από τον Σεπτέμβριο είχε ανακοινωθεί η επιλογή, αλλά σε κάθε περίπτωση το «αν η αμερικανική προσφορά είναι στο τραπέζι» ή όχι δεν αποτελεί αποκλειστικό ζήτημα της ελληνικής κυβέρνησης;
