Οι ΗΠΑ έβαλαν την Ελλάδα στην αναμονή 18 μήνες και χρησιμοποιούν το deal ως εργαλείο για τη «ρύθμιση» των σχέσεών τους με τον «απείθαρχο» σύμμαχο Ερντογάν
Αγνοούμενη στο τρίγωνο Αθήνα – Ουάσινγκτον – Αγκυρα βρίσκεται η προμήθεια των μαχητικών F-35A Lightning II για την Πολεμική Αεροπορία, ενός προγράμματος στο οποίο είχε αποδοθεί υψηλή συμβολική σημασία, σε πολλαπλά επίπεδα, από τις κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας κατά την τελευταία πενταετία.
- Από τον Περικλή Ζορζοβίλη
Δυστυχώς, όμως, όλες οι ενδείξεις μέχρι σήμερα υποδεικνύουν ότι η μελλοντική εξέλιξη ή ενδεχόμενα και αυτή ακόμη η υλοποίηση του προγράμματος ετεροκαθορίζονται.
Αντί να αποτελεί αντικείμενο διμερούς διαπραγμάτευσης, μια ελληνική προμήθεια χρησιμοποιείται ως εργαλείο για τη «ρύθμιση» των σχέσεων με τον «απείθαρχο» σύμμαχο και διαχρονικό ανταγωνιστή της χώρας μας, την Τουρκία. Με λίγα λόγια, η Ελλάδα έχει πέσει θύμα μιας πρωτοφανούς κοροϊδίας από τους συμμάχους μας και οι Ελληνες πολίτες έχουν υποστεί μια απίστευτη κοροϊδία από την κυβέρνηση, που από καιρού εις καιρόν πανηγυρίζει για τη θωράκιση της χώρας.
Είναι πλέον προφανές ότι η υλοποίηση του ελληνικού προγράμματος των F-35 είναι άμεσα συνυφασμένη με την εξεύρεση νέου σημείου ισορροπίας στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Αυτό συμπεριλαμβάνει φλέγοντα ζητήματα, όπως η επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας στο NATO από την τουρκική εθνοσυνέλευση, σε συνδυασμό με την έγκριση των ΗΠΑ για την πώληση στην Τουρκία 40 νέας κατασκευής μαχητικών F-16 Block 70 Viper και της αναβάθμισης 79 μαχητικών προγενέστερων εκδόσεων στην ίδια διαμόρφωση.
Εχοντας ως κύριο αντικειμενικό σκοπό την ολοκλήρωση της διαδικασίας ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και αντιμετωπίζοντας τη σκληρή διαπραγματευτική αλλά και παρελκυστική τακτική της Αγκυρας, οι ΗΠΑ παραδέχτηκαν πρόσφατα πως έχουν σκόπιμα καθυστερήσει την αποδοχή του ελληνικού αιτήματος για τα F-35, ώστε να αποφευχθεί η επιβάρυνση μιας εμφανώς δύσκολης διαπραγμάτευσης με την Τουρκία. Στην πραγματικότητα η κατάσταση είναι χειρότερη, καθώς οι ελληνικές αμυντικές ανάγκες που αφορούν την αντιμετώπιση του τουρκικού αναθεωρητισμού μετατρέπονται σε εργαλείο στα Αμερικανοτουρκικά! Μάλιστα, σύμφωνα με δημοσιεύματα, η εξέλιξη αυτή φέρεται ότι τελεί σε γνώση της ελληνικής κυβέρνησης!
Προμήθεια
Ας σημειωθεί εδώ ότι το πρόγραμμα των F-16 αποτελεί πλέον πιεστική ανάγκη για την Τουρκία. Υπενθυμίζεται ότι η προμήθεια των ρωσικής προέλευσης συστημάτων αντιαεροπορικής και αντιβαλλιστικής άμυνας S-400, στο πλαίσιο της πολιτικής που ακολούθησε ο Ερντογάν μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016 για τη στρατηγική αυτονόμηση της Τουρκίας και τη μετεξέλιξή της σε ανεξάρτητο πόλο στον παγκόσμιο σύστημα ισχύος, επέφερε τον εξοστρακισμό της από το πρόγραμμα των μαχητικών F-35, όπου συμμετείχε εξαρχής ως εταίρος. Συνεπεία αυτού, ο σχεδιασμός της Αγκυρας για την ανανέωση και την ενίσχυση της αεροπορικής ισχύος της ανετράπη παντελώς. Παράλληλα, η υλοποίηση των ελληνικών προγραμμάτων εκσυγχρονισμού των 83 μαχητικών F-16 και προμήθειας 24 μαχητικών Rafale επιφέρει ανατροπή στον συνολικό ελληνοτουρκικό συσχετισμό ισχύος.
Παρά τις κατά καιρούς μεγαλόστομες διακηρύξεις του προέδρου Ερντογάν και άλλων Τούρκων αξιωματούχων περί ύπαρξης εναλλακτικών επιλογών για την ανανέωση του τουρκικού στόλου μαχητικών, η πραγματικότητα απέδειξε ότι οι επιλογές αυτές δεν είναι εύκολα υλοποιήσιμες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η τουρκική πρόθεση για την προμήθεια 40 μαχητικών Eurofighter Typhoon, που, όμως, απαιτεί την ομοφωνία των τεσσάρων χωρών που έχουν συστήσει την κοινοπραξία που παράγει το μαχητικό (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ιταλία). «Τώρα το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισπανία καταβάλλουν προσπάθειες για να πείσουν τη Γερμανία, [αν και] δεν είμαστε σε συνομιλίες με τη Γερμανία.
Εάν είναι δυνατόν, σχεδιάζουμε να αγοράσουμε 40 αεροσκάφη Eurofighter Typhoon» είχε ανακοινώσει τον περασμένο Νοέμβριο στην τουρκική εθνοσυνέλευση ο υπουργός Αμυνας της Τουρκίας Γιασάρ Γκουλάρ. Επιπρόσθετα, το πρόγραμμα ανάπτυξης του εγχώριας σχεδίασης μαχητικού KAAN, στο οποίο συμμετέχει και η βρετανική BAE Systems, εκτιμάται ότι θα απαιτήσει τουλάχιστον 10 χρόνια μέχρι την έναρξη της παραγωγής σειράς. Οι μέχρι σήμερα εξελίξεις των πραγμάτων δεν είναι τιμητικές για τη χώρα μας, τον, κατά το επίσημο αφήγημα, στενό στρατηγικό σύμμαχο των ΗΠΑ και πυλώνα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Η σκόπιμη καθυστέρηση στην έγκριση του ελληνικού αιτήματος αποδομεί το ουσιαστικό περιεχόμενο της διμερούς στρατηγικής εταιρικής σχέσης Ελλάδας – ΗΠΑ, καθώς αποδεικνύεται έμπρακτα ότι ετεροκαθορίζεται από την Αγκυρα.
Η επίσημη ελληνική Πολιτεία φέρεται ότι αναμένει παθητικά και υπομονετικά τις όποιες εξελίξεις εδώ και 18 μήνες. Είναι ίσως από τις σπάνιες περιπτώσεις όπου ο πελάτης αναμένει τόσο… υπομονετικά την απόφαση του πωλητή για να καταβάλει περί τα 4 δισ. ευρώ για μία μοίρα 20 αεροσκαφών! Πρόκειται περί κοροϊδίας. Περιέργως, μέχρι σήμερα η αντίδραση στις εξελίξεις που προσβάλλουν το κύρος της χώρας έχει περιοριστεί στην ελληνοαμερικανική κοινότητα, η οποία, μεταξύ άλλων, άρχισε διαδικτυακή εκστρατεία συλλογής υπογραφών προκειμένου να πειστεί ο Αντονι Μπλίνκεν, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, να ολοκληρώσει τη διαδικασία για την πώληση του F-35 στην Ελλάδα!
Ο Μπλίνκεν
Εάν δε επιβεβαιωθούν οι τελευταίες πληροφορίες, κατά τις οποίες η απειλή της έγκρισης της πώλησης των μαχητικών F-35 στην Ελλάδα θα αποτελέσει τη νέα προσθήκη στο λεκτικό οπλοστάσιο του Μπλίνκεν, ώστε να πειστεί η Τουρκία να επικυρώσει την ένταξη της Σουηδίας στο NATO, τότε υφίσταται σοβαρός κίνδυνος, ο χρόνος υλοποίησης του ελληνικού προγράμματος των F-35 ή, λιγότερο πιθανό, η μη υλοποίηση του προγράμματος να αποτελέσουν πρόσθετο τουρκικό όρο στις διαπραγματεύσεις. Αντί όμως η Αθήνα να προβεί σε βαθιά «ενδοσκόπηση» ώστε ψύχραιμα να αναλύσει τα δεδομένα και να σχεδιάσει τις ενέργειές της, ώστε από όμηρος των εξελίξεων να αναλάβει την πρωτοβουλία των χειρισμών, το τελευταίο διάστημα φαίνεται ότι αναλώνεται στη δημιουργία νέου αφηγήματος.
Οπως, για παράδειγμα, η μείωση, για λόγους περιορισμού του κόστους, του αριθμού των μαχητικών που θα προμηθευτεί η χώρα σε μόλις 12! Αριθμός μειωμένος κατά 40% σε σχέση με την ελληνική επιστολή αιτήματος που αφορούσε την προμήθεια 20 μαχητικών και περιελάμβανε δικαίωμα προαίρεσης (option) για επιπλέον 20 μονάδες. Εφόσον αυτή η πρόθεση τελικά επαληθευτεί, τότε η χώρα μας, εκτός από τη διάκριση του πιο… υπομονετικού πελάτη, θα αποτελέσει, μαζί με τη Σιγκαπούρη, τις χώρες που έχουν παραγγείλει τον μικρότερο αριθμό μαχητικών F-35. Στην πράξη, όμως, πρόκειται για κοντόφθαλμη προσέγγιση που αγνοεί ότι η μείωση του αριθμού των μαχητικών δεν συνεπάγεται ανάλογη μείωση του κόστους για την κατασκευή, βάσει αυστηρά καθορισμένων προδιαγραφών της κυβέρνησης των ΗΠΑ, της υποδομής που απαιτείται για την επιχειρησιακή αξιοποίηση του πέμπτης γενεάς μαχητικού.
Δεύτερο παράδειγμα αποτελεί η καλλιεργούμενη ελπίδα χρηματοδότησης της υλοποίησης του προγράμματος με αμερικανικές πιστώσεις FMF (στρατιωτικής χρηματοδότησης εξωτερικού), που σαφέστατα υπονοεί την ανεπάρκεια εθνικών πόρων. Όμως, στα μέσα του περασμένου Δεκεμβρίου, κατά τη συζήτηση στη Βουλή για την κύρωση του Κρατικού Προϋπολογισμού του έτους 2024, το πρόγραμμα του F-35 «σε μέσο χρόνο» είχε αναφερθεί ονομαστικά από τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Νικόλαο Δένδια μεταξύ αυτών στα οποία στον προϋπολογισμό έχουν προβλεφθεί πιστώσεις 2,57 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότησή τους. Πάντως, και τα δύο παραδείγματα συνιστούν ανησυχητικές ενδείξεις «ευκαιριακής» αντιμετώπισης ενός προγράμματος υψηλού κόστους και επιχειρησιακής σημασίας, στο πλαίσιο της οποίας οι βασικοί παράμετροι τροποποιούνται κατά το δοκούν.
