Οι κλαδικές συμφωνίες θα ισχύουν για όλους ανεξαιρέτως
Μέτρα για την ενίσχυση της υπογραφής Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας προωθεί η κυβέρνηση, μέσω της κοινωνικής συμφωνίας που υπεγράφη χθες στο υπουργείο Εργασίας.
- Από τον Σπύρο Γεράρδη
Τη συμφωνία συνομολόγησαν η υπουργός Νίκη Κεραμέως και οι πρόεδροι των εθνικών κοινωνικών εταίρων (ΓΣΕΕ και εργοδοτικές οργανώσεις).
Στόχος είναι, μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου στις αρχές του 2026, να αρχίσει από νέα βάση η διαπραγμάτευση μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών για τη σύναψη συμβάσεων, με δεδομένη και τη σύσταση (και όχι πλέον υποχρέωση, μετά και την πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου) της Κοινοτικής Οδηγίας για την αύξηση του ποσοστού των εργαζομένων που καλύπτονται από συμβάσεις στο 80%, από 20% που είναι σήμερα. Εν ολίγοις, πρόκειται για μερική επαναφορά του πλαισίου που ίσχυε στη χώρα μέχρι το 2012 κι ενώ υπάρχουν φωνές που αναφέρουν ότι έμειναν εκτός συμφωνίας σημαντικές παράμετροι.
Η συμφωνία κινείται σε τρεις άξονες:
Ο πρώτος αφορά τη διευκόλυνση που παρέχεται στην επέκταση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, ώστε πολλοί περισσότεροι εργαζόμενοι να προστατεύονται από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας.
Στην κατεύθυνση αυτή:
α) μειώνεται το απαιτούμενο ποσοστό κάλυψης από 50% σε 40%,
β) δημιουργείται νέα δυνατότητα για την επέκταση Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, καθώς το ποσοτικό κριτήριο του 40% δεν θα εξετάζεται καθόλου όταν τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας συνυπογράφουν εθνικοί κοινωνικοί εταίροι, και
γ) δίνεται η δυνατότητα στη ΓΣΕΕ να μπορεί να συνάπτει ή να συνυπογράφει κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας επικουρικά, εφόσον προσκληθεί από μέλος της να το κάνει, ώστε να εφαρμόζεται η νέα δυνατότητα της επέκτασης. Επίσης, προβλέπεται απλοποίηση των διαδικασιών για εγγραφή στα μητρώα οργανώσεων (ΓΕΜΗΣΟΕ και ΓΕΜΗΟΕ), ώστε να ενισχυθεί η εγγραφή σε αυτά και κατά συνέπεια η δυνατότητα επέκτασης συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Ο δεύτερος άξονας αφορά την προστασία των εργαζομένων μετά τη λήξη των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Στην κατεύθυνση αυτή, όλοι οι όροι μιας Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας εξακολουθούν να ισχύουν και μετά τη λήξη της. Αρχικά, δίνεται μία παράταση τριών μηνών στην ισχύ της. Μετά την παρέλευση αυτού του χρόνου εξακολουθούν να ισχύουν όλοι οι όροι της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, μέχρι τη σύναψη νέας Συλλογικής ή Ατομικής Σύμβασης Εργασίας. Επίσης, καλύπτονται από τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας και όσοι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται κατά την τρίμηνη παράτασή της.
Ο τρίτος άξονας αφορά την επιτάχυνση των διαδικασιών σε περίπτωση διαφωνίας εργαζομένων και εργοδοτών. Συγκεκριμένα, η κοινωνική συμφωνία προβλέπει μηχανισμό προελέγχου των προϋποθέσεων για μονομερή προσφυγή στη Μεσολάβηση και τη Διαιτησία από τριμελή επιτροπή που θα συσταθεί στον ΟΜΕΔ. Επίσης, καταργείται ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας του ΟΜΕΔ για τη γρηγορότερη επίλυση διαφορών, ενώ διατηρείται η δυνατότητα δικαστικής προσβολής της διαιτητικής απόφασης.
Αυτό είναι και το κυριότερο σημείο κριτικής από τους ειδικούς, καθώς ούτε επανέρχεται πλήρως το δικαίωμα μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία, το οποίο κατήργησε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον νόμο 4635 του 2019, ούτε είναι βέβαιο ότι η κατάργηση του δεύτερου βαθμού διαιτησίας στον ΟΜΕΔ θα αποβεί προς όφελος των εργαζομένων.
Το δεύτερο σημείο κριτικής αφορά τη μερική (και όχι ολική, όπως υποστηρίζει η υπουργός Εργασίας) επαναφορά της μετενέργειας, καθώς η ίδια ανέφερε πως μετά την παρέλευσή της θα μπορούν να παρακάμπτονται οι όροι των συμβάσεων μέσω υπογραφής ατομικής σύμβασης. Εάν δεν υπάρχει αποσαφήνιση αυτής της εξαίρεσης, μπορεί κάποιος κακόπιστος να υποθέσει πως ό,τι ανακοινώθηκε είναι «κενό γράμμα».
Είναι, τέλος, ήττα ιστορικών διαστάσεων για τη ΓΣΕΕ το γεγονός ότι, και στον απόηχο της πρόσφατης απόφασης του Ευρωδικαστηρίου, δεν υπάρχει καμία αναφορά στη συμφωνία ή έστω πρόθεση της κυβέρνησης να επαναφέρει στους κοινωνικούς εταίρους το δικαίωμα να αποφασίζουν μόνοι τους μέσω διαπραγμάτευσης το ύψος του κατώτατου μισθού.
Ποιες βγαίνουν από τα «συρτάρια»
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν στα συρτάρια του υπουργείου κατατεθειμένες 15 συλλογικές συμβάσεις που, σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα κ. Μηλαπίδη, δεν έχουν επεκταθεί, καθώς δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου. Αυτές είναι και οι πρώτες οι οποίες, προφανώς έπειτα από συμφωνία εργαζομένων – εργοδοτών, θα επανεξεταστούν μετά και τη θέσπιση του νέου πλαισίου.
Πώς αντέδρασαν οι εκπρόσωποι των ενώσεων εργαζομένων
Η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως έκανε λόγο για μία ιστορική συμφωνία, σημειώνοντας ότι «για τους εργαζομένους σημαίνει δυνατότητα για αύξηση μισθών και παροχών, σταθερό, ασφαλές και προβλέψιμο εργασιακό περιβάλλον, λιγότερο άγχος, αφού μειώνεται η ανησυχία για αλλαγές στους εργασιακούς όρους».
Δεν απάντησε, βέβαια, γιατί η κυβέρνηση άφησε να περάσουν 7 χρόνια για να νομοθετήσει τη μερική επαναφορά του πλαισίου των συμβάσεων, κι ενώ η χώρα είναι από το 2018 εκτός Μνημονίων, με αποτέλεσμα οι Ελληνες εργαζόμενοι να βρίσκονται πλέον στον πάτο της Ευρώπης. Από 22η η Ελλάδα στις 27 της Ε.Ε. σε επίπεδο μισθών και αγοραστικής δύναμης, βρέθηκε το 2024 στην προτελευταία 26η θέση και ενδέχεται το 2025 να μας περάσει και η τελευταία Βουλγαρία.
Οι εκπρόσωποι των εθνικών κοινωνικών εταίρων Γιάννης Παναγόπουλος (ΓΣΕΕ), Σπύρος Θεοδωρόπουλος (ΣΕΒ), Γιώργος Καββαθάς (ΓΣΕΒΕΕ), Σταύρος Καφούνης (ΕΣΕΕ), Γιάννης Παράσχης (ΣΕΤΕ) και Λουκία Σαράντη (ΣΒΕ), που συνυπέγραψαν σε… πάπυρο την κοινωνική συμφωνία, χαιρέτισαν την κυβερνητική πρωτοβουλία.
Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι δηλώσεις του προέδρου του ΣΕΒ: «Σήμερα όλοι αναγνωρίζουμε ότι έχουμε μια νέα πραγματικότητα οικονομικής ανάπτυξης και προοπτικής. Δυστυχώς, όμως, σε αυτή την ανάπτυξη δεν συμμετέχει ένα μέρος των εργαζομένων. Η υποχρέωσή μας ως εργοδότες είναι να αυξήσουμε την παραγωγικότητα μέσω των επενδύσεών μας, το οποίο θα επιτρέψει την αύξηση των εισοδημάτων και ταυτόχρονα να συμβάλουμε και εμείς με τις δυνάμεις μας στην υπογραφή συλλογικών συμβάσεων που θα καλύπτουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό εργαζομένων».
Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ υποστήριξε ότι δεν απεμπολείται το αίτημα για επαναφορά του κατώτατου μισθού στους κοινωνικούς εταίρους και, με δεδομένες τις ενδοπαραταξιακές αντιδράσεις στη συνομοσπονδία, σημείωσε: «Είναι προφανές ότι κάποιοι που έταζαν και τάζουν στους πάντες τα πάντα θα ξεβολευτούν. Θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα εξακολουθήσουν την άγονη κομματική γραμμή του “όλα ή τίποτα”».
Δριμεία κριτική από την αντιπολίτευση
Με επικριτικό τρόπο υποδέχθηκε η αντιπολίτευση τη συμφωνία κυβέρνησης – κοινωνικών εταίρων για τις συλλογικές συμβάσεις, επισημαίνοντας ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να πανηγυρίζει, όταν επί των ημερών της έχουν επιδεινωθεί σημαντικά οι εργασιακές σχέσεις.
«Καλώς την κι ας άργησε» αναφέρει το Γραφείο Τύπου του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, τονίζοντας πως όταν πριν από έναν χρόνο ο Νίκος Ανδρουλάκης άνοιξε τον διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους, η κυβέρνηση τον χλεύασε, λέγοντας πως οι συλλογικές διαπραγματεύσεις ανήκουν στο παρελθόν.
«Η αποστροφή του πρωθυπουργού ότι “είναι εντυπωσιακό ότι η συμφωνία για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας έγινε από κεντροδεξιά κυβέρνηση” προκαλεί θυμηδία. Ποιος υποχρέωσε την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας να θεσπίσει τον ν. 4635/2019 και να απενεργοποιήσει το δικαίωμα μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία; Κύριε πρωθυπουργέ, αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι πως επί των ημερών σας η χώρα έσπασε κάθε αρνητικό ρεκόρ στο ποσοστό εργαζομένων που καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις» αναφέρει η ανακοίνωση του ΠΑΣΟΚ. Προσθέτει πως είναι θετικό ότι η κυβέρνηση υπό την πίεση της αντιπολίτευσης, της κοινωνίας και των ευρωπαϊκών κανόνων και οδηγιών αναγκάστηκε να μεταβάλει άποψη, χρειάζονται όμως πολλά ακόμα να γίνουν.
Από την πλευρά του, ο τομεάρχης Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Γιώργος Γαβρήλος υπογραμμίζει ότι πρώτη φορά αυτή η κυβέρνηση αποδέχεται τη θεσμική αποτυχία της να υπερασπιστεί και να ενισχύσει τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας. «Υστερα από έξι χρόνια επιτέλους ομολόγησε ότι οι ΣΣΕ βελτιώνουν τον μέσο μισθό, όταν ήδη η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση των χωρών της Ε.Ε. αναφορικά με το ύψος του. Οποια επικοινωνιακή τακτική κι αν ακολουθήσει το υπουργείο, τίποτα δεν μπορεί να κρύψει ότι αυτή η κυβέρνηση δεν νοιάζεται ούτε για το πώς ο εργαζόμενος θα βγάλει τον μήνα του με αξιοπρέπεια ούτε για την προστασία των εργασιακών συνθηκών του» σημειώνει ο κ. Γαβρήλος.
Στη δική του ανακοίνωση το Γραφείο Τύπου του ΚΚΕ επισημαίνει πως ο «νέος εργασιακός χάρτης» είναι ο ίδιος παμπάλαιος «χάρτης» που διαμόρφωσαν οι μνημονιακοί νόμοι των κυβερνήσεων Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ – ΣΥΡΙΖΑ και στη συνέχεια οι αντεργατικές ρυθμίσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη. «Συνεπώς, τα πανηγύρια περί “ιστορικής συμφωνίας” και “επαναφοράς των συλλογικών συμβάσεων” αποτελούν πρόκληση και προσβολή της νοημοσύνης εκατομμυρίων μισθωτών εργαζομένων της χώρας μας, που αμείβονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία με λιγότερο από 1.000 ευρώ καθαρά και με αυτά καλούνται να βγάλουν τον μήνα, με τις υπέρογκες τιμές των ενοικίων, του ρεύματος και των βασικών αγαθών» αναφέρει το ΚΚΕ.
Για «ιστορικό ψέμα» κάνει λόγο σε ανάρτησή της η βουλευτής της Νέας Αριστεράς και πρώην υπουργός Εργασίας Εφη Αχτσιόγλου. «Οπως η κυρία Κεραμέως έβλεπε εργαζομένους να ζητούν το 13ωρο, έτσι τώρα βλέπει να γεμίζει την Ελλάδα με Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας. Οι προκλητικές δηλώσεις της έχουν κουράσει και τους πλέον ανθεκτικούς» τονίζει μεταξύ άλλων η κυρία Αχτσιόγλου.
Κ. Μητσοτάκης: Ξεκάθαροι κανόνες στην αγορά εργασίας
Ξεκάθαρους κανόνες στο εργασιακό πλαίσιο ορίζει η συμφωνία για τις συλλογικές συμβάσεις, φέρνοντας την Ελλάδα πιο κοντά στα δεδομένα της Ευρώπης, όπως τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας σε εκδήλωση του υπουργείου Τουρισμού.
«Είναι μια συμφωνία που συμβαίνει για πρώτη φορά στη χώρα μας, θέτοντας κανόνες στην αγορά, προσφέροντας ταυτόχρονα ασφάλεια στον εργαζόμενο, σταθερότητα στον εργοδότη. Και νομίζω ότι είναι πράγματι εντυπωσιακό, ας το κρατήσουμε αυτό: για πρώτη φορά είδαμε υπουργό μιας κεντροδεξιάς παράταξης να κάθεται ανάμεσα στον πρόεδρο της ΓΣΕΕ και στον πρόεδρο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών, συνεπικουρούμενοι και από τους άλλους κοινωνικούς εταίρους, να συνεργάζονται, να συμφωνούν, εργαζόμενοι και εργοδότες, και να καταλήγουν σε μια συμφωνία η οποία υπερβαίνει και τους τελευταίους μνημονιακούς περιορισμούς, επαναφέροντας την πλήρη μετενέργεια. Κυρίως, όμως, υπηρετώντας από κοινού την κοινωνική συνοχή. Νομίζω ότι αυτή η εικόνα την οποία είδαμε σήμερα τα λέει τελικά όλα για την κυβέρνησή μας» υπογράμμισε ο κ. Μητσοτάκης.
Σημείωσε επίσης ότι η συμφωνία, που υπογράφηκε χθες, ενισχύει τον θεσμό των συλλογικών συμβάσεων, με σκοπό να φτάσει η χώρα μας στον ευρωπαϊκό στόχο, που δεν είναι άλλος από το να καλύπτεται το 80% των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις. «Απέχουμε πολύ από αυτόν τον στόχο, γι’ αυτό και η σημερινή ανακοίνωση είχε τόσο μεγάλη σημασία» συμπλήρωσε ο πρωθυπουργός.
Θετικά σχόλια για το νέο πλαίσιο από Καφούνη – Κορκίδη
Για μια συμφωνία ευθύνης ανάμεσα σε όλους τους κοινωνικούς εταίρους και στο υπουργείο Εργασίας κάνει λόγο ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Σταύρος Καφούνης. Μια συμφωνία με προστιθέμενη αξία και αναπτυξιακό πρόσημο για τις επιχειρήσεις, τους εργαζομένους και το σύνολο της οικονομίας. «Η συμφωνία ευνοεί την αύξηση της παραγωγικότητας και των αμοιβών μέσα από την υπογραφή περισσότερων συλλογικών συμβάσεων, ενδυναμώνοντας αποφασιστικά τον ρόλο των τριτοβάθμιων εργοδοτικών οργανώσεων για την ομαλή λειτουργία της αγοράς εργασίας. Αποδεικνύουμε ότι ο κοινωνικός διάλογος λειτουργεί και ότι οι αποστάσεις γεφυρώνονται όταν πυξίδα μας είναι το εθνικό συμφέρον» σημειώνει ο κ. Καφούνης.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς Βασίλης Κορκίδης χαρακτήρισε τη συμφωνία μια καθαρή τομή με το χθες, θέτοντας οριστικό τέλος σε μια δύσκολη και σκοτεινή εποχή. «Μια εποχή, όπου τα Μνημόνια βάρυναν την οικονομία, συμπιέζοντας τους κόπους εργοδοτών και εργαζομένων κάτω από το ασήκωτο βάρος υποχρεώσεων που επιβλήθηκαν για την έξοδο από την κρίση. Αυτή η περίοδος ανήκει πλέον στο παρελθόν» επισημαίνει ο κ. Κορκίδης. Συμπληρώνει πως η νέα συμφωνία θέτει τα θεμέλια για ένα πραγματικά σύγχρονο και λειτουργικό πλαίσιο, πλήρως εναρμονισμένο με τις απαιτήσεις της εποχής, προσθέτοντας πως η ελληνική αγορά εργασίας συνεχίζει σταθερά και αδιάκοπα την ανοδική της πορεία.