Κανένα από τα δύο παραδοσιακά κόμματα εξουσίας δεν φαίνεται ικανό να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στις εκλογές της 7ης Μαΐου
«Στις εκλογές υπάρχει ένας χρυσός κανόνας: “Ακου αυτά που οι πολιτικοί αποφεύγουν να πουν. Ακολούθησέ τον και θα μείνεις έκπληκτος από την εκκωφαντική σιωπή που επικρατεί εν μέσω αυτής της προεκλογικής εκστρατείας”. Για τους δύο βασικούς διεκδικητές της πρωθυπουργίας, τον Ντέιβιντ Κάμερον και τον Εντ Μίλιμπαντ των Εργατικών, υπάρχουν τρία βασικά ερωτήματα. Ακόμη και εάν εκ πρώτης όψεως φαντάζουν ρητορικά, υπαρξιακής φύσεως, οι απαντήσεις που θα δοθούν δεν θα απασχολήσουν μόνο την επόμενη Βουλή, αλλά και πολλές άλλες στο μέλλον. Τα ερωτήματα μπορεί να συνοψιστούν ως εξής: Πώς θα έπρεπε να ζούμε; Πού θα έπρεπε να ζούμε; Και ποιοι θα έπρεπε να ζουν εδώ;» Οπως ανέφερε ο σχολιαστής του «Guardian» Αντίγια Τσακραμπόρτι, στην ατζέντα αυτών των εκλογών θα έπρεπε να κυριαρχεί το θέμα της οικονομίας, αντί γι’ αυτό όμως όλοι συζητούν για τα ελλείμματα. Οι κ. Κάμερον και Μίλιμπαντ τσακώνονται για το ποιος είναι καταλληλότερος να περικόψει τις κρατικές δαπάνες. Αυτό, όμως, δεν είναι οικονομία, αλλά λογιστική, όσο κι αν τα δύο κόμματα προσπαθούν να το παρουσιάσουν ως πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής. Στο δεύτερο ερώτημα και οι δύο ηγέτες παραδέχονται ότι υπάρχει κρίση στέγης, ωστόσο κανείς δεν έχει να προτείνει μια ρεαλιστική λύση για την αντιμετώπισή του. Οι δύο μονομάχοι γνωρίζουμε σε ποιους ψηφοφόρους στοχεύουν: στους συμπιεσμένους από την κρίση μεσαίους οι Εργατικοί και στους «νοικοκύρηδες» οι Συντηρητικοί. Οι πολίτες που δεν περνούν το τεστ είναι όσοι επιβιώνουν με κοινωνικά επιδόματα και οι μετανάστες.
Είναι η πιο αμφίρροπη εκλογική μάχη των τελευταίων δεκαετιών και ίσως αυτή που θα κρίνει τη θέση της Βρετανίας στον ευρωπαϊκό χάρτη. Η κάλπη της 7ης Μαΐου δεν μοιράζεται… το ίδιο παρελθόν με τις άλλες εκλογικές αναμετρήσεις ούτε «κοιτάζει» προς το ίδιο μέλλον. Για πρώτη φορά ο δικομματισμός πλήττεται στη βάση του σε μια χώρα που έγερνε παραδοσιακά προς τους Τόρις ή τους Εργατικούς. Για πρώτη φορά, επίσης, ο εθνικισμός, με εκπροσώπους είτε το σκοτσέζικο SNP είτε το Ukip του Νάιτζελ Φάρατζ, κρατά τα «κλειδιά» της όποιας υποχρεωτικής συμμαχίας.
Οι δημοσκοπήσεις που διενεργούνται από την αρχή της χρονιάς δείχνουν σταθερά ότι κανένα από τα δύο παραδοσιακά κόμματα εξουσίας στη Βρετανία δεν θα καταφέρει να εξασφαλίσει την πλειοψηφία των συνολικά 650 εδρών του Κοινοβουλίου. Το επικρατέστερο σενάριο μάλιστα φαντάζει εφιαλτικό! Ο Αμερικανός στατιστικολόγος Νέιτ Σίλβερ, ο οποίος έχει προβλέψει επιτυχώς το αποτέλεσμα των δύο τελευταίων προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ, προέβλεψε ότι οι Συντηρητικοί θα κερδίσουν τις περισσότερες έδρες, αλλά οι Εργατικοί από κοινού με το SNP θα συγκεντρώσουν περισσότερες. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εκπομπή «Panorama» του BBC, ο Σίλβερ εκτίμησε ότι το Συντηρητικό Κόμμα του Ντέιβιντ Κάμερον θα καταλάβει 283 έδρες και οι Εργατικοί του Εντ Μίλιμπαντ 270. Αναμένει ακόμη ότι το Σκοτσέζικο Εθνικό Κόμμα (SNP) θα κερδίσει 48 έδρες, οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες 24, το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (DUP) οκτώ, το Κόμμα της Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP) μία και τα λοιπά κόμματα 16 έδρες. «Αν αυτοί οι αριθμοί επαληθευτούν, οι Τόρις θα είναι το μεγαλύτερο κόμμα, αλλά οι Εργατικοί με το SNP θα έχουν περισσότερες έδρες. Αλλά ακόμη και σε αυτή την περίπτωση δεν θα έχουν την πλειοψηφία».
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο που προκύπτει από δημοσκοπήσεις όπως αυτή του ICM για λογαριασμό του «Guardian» είναι ότι ο δικομματισμός φαίνεται να πεθαίνει… στη σκέψη του μέσου Βρετανού ψηφοφόρου, ο οποίος θα επιθυμούσε σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού. Αυτό δεν αποκλείεται με τα σημερινά δεδομένα και μάλιστα με κόμματα τα οποία δεν έχουν δοκιμαστεί αλλά φαντάζουν ως απειλή για τα κόμματα εξουσίας.
Δημοψήφισμα
Σε αυτές τις εκλογές πρωταγωνιστής είναι το Εθνικό Κόμμα της Σκοτίας, το οποίο, αν και έχασε στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία στις 18ς Σεπτεμβρίου, αύξησε τα ποσοστά του, αφανίζοντας τους Εργατικούς στα προπύργιά τους στα Χάιλαντς. Οι δημοσκοπήσεις δίνουν στο SNP του Νίκολα Στέρτζον ποσοστό που ξεπερνά το 54% και στους Εργατικούς το μηδέν – ενδεχομένως ούτε έναν βουλευτή.
Το SNP επιδιώκει τη συνεργασία με τους Εργατικούς στη Σκοτία για να εμποδίσει τους Συντηρητικούς να επιστρέψουν στην εξουσία. Για λόγους ευνόητους ο Εντ Μίλιμπαντ εμφανίζεται αρνητικός σε συμμαχίες και απαντά: «Δεν ενδιαφέρομαι για καμία συμφωνία». Η επόμενη μέρα της κάλπης μάλλον θα του αλλάξει τη σκέψη. Το χαρτί της Σκοτίας, αλλά με άλλο τρόπο, παίζει και ο Ντέιβιντ Κάμερον που «βλέπει» πίσω από SNP σχέδια συνωμοσίας. «Θέλει ό,τι καλύτερο για τη Σκοτία και το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο ας πάει να κρεμαστεί, γιατί δεν θέλει να ανήκει σε αυτό, δεν θέλει την επιτυχία του» λέει ο Κάμερον για τον Νίκολα Στέρτζον.
Η Σκοτία πιθανόν θα αποκτήσει ευρεία αυτονομία τα επόμενα χρόνια, ενώ το οικονομικό χάσμα ανάμεσα στο Λονδίνο, διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο, και στην υπόλοιπη Βρετανία θα βαθύνει, εκτίμησε ο μεγιστάνας των μέσων ενημέρωσης Ρούπερτ Μέρντοχ, ο οποίος προβλέπει ότι το SNP μετά την κάλπη της 7ης Μαΐου θα είναι το τρίτο κόμμα εξουσίας στο Ουέστμινστερ. «Οι Σκοτσέζοι μπορεί να είναι τρελοί ή να μη θέλουν την αυτονομία, αλλά ποιος μπορεί να αρνηθεί ότι έχουν δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό; Η αυτονομία της επαρχίας μοιάζει να είναι αναπόφευκτη τα επόμενα λίγα χρόνια. Το Ηνωμένο Βασίλειο ήδη μοιάζει να είναι δύο χώρες, το Λονδίνο και το υπόλοιπο!» έγραψε ο 84χρονος Μέρντοχ στον λογαριασμό του στο twitter. Η επιρροή που συνεχίζει να ασκεί ο Μέρντοχ μέσω των εφημερίδων του ομίλου του μπορεί να έχει αποδυναμωθεί, αλλά εξακολουθεί να είναι μεγάλη.
Πώς πάνε λοιπόν στην κάλπη οι Βρετανοί; Δεν είναι τα μακροοικονομικά ούτε η προοπτική του Brexit που τους απασχολούν, αλλά πολύ πιο «ταπεινές» ανησυχίες, που συνδέονται βέβαια με το οικονομικό κλίμα και τις προθέσεις της νέας ηγεσίας. Στο ερώτημα της δημοσκόπησης του ICM «ποιο είναι το ένα και μοναδικό ζήτημα που θα σκεφτείτε ρίχνοντας την ψήφο σας», η πλειονότητα απάντησε: Το NHS, το εθνικό σύστημα υγείας είναι πρώτη προτεραιότητα για τους Βρετανούς σε ποσοστό 30%. Ακολουθούν θέσεις εργασίας, μισθοί και ακρίβεια σε ποσοστό 16% και η μετανάστευση με 14%. Το 8% πάει στην κάλπη με τη σκέψη… στην παιδεία, το 4% έχοντας κατά νου την Ευρώπη και μόνο 3% με τη σκέψη στις συντάξεις. Κι αν τα νούμερα της οικονομίας δεν απασχολούν τους ψηφοφόρους, αυτά που ανακοινώθηκαν για την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της βρετανικής οικονομίας ήταν πλήγμα για τον Ντέιβιντ Κάμερον. Σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της χώρας, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης στη Βρετανία το πρώτο τρίμηνο του έτους κατέγραψε σημαντική επιβράδυνση, στο 0,3% από 0,6% το τελευταίο τρίμηνο του 2014.
Τα στοιχεία είναι πολύ χαμηλότερα από τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων, οι οποίοι ανέμεναν ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ να υποχωρήσει στο 0,5%.
Για τον Εντ Μίλιμπαντ η νίκη δεν είναι μόνο ένα μεγάλο προσωπικό στοίχημα, αλλά μια μοναδική ευκαιρία λύτρωσης των Εργατικών από τις προηγούμενες αποτυχίες. Η αποτυχία δεν θα σημάνει το τέλος για τον νεαρό πολιτικό που κατάφερε ούτως ή άλλως να «αναστήσει» ένα τελματωμένο κόμμα μετά τη διακυβέρνηση Γκόρντον Μπράουν. Για τον Ντέιβιντ Κάμερον όμως τα πράγματα είναι πιο σύνθετα και σαφώς πιο δύσκολα. Οπως σχολίαζε ο Μέρντοχ, εάν ο Κάμερον αποτύχει να κερδίσει την πλειοψηφία των 650 εδρών της Βουλής των Κοινοτήτων, πρέπει να περιμένει ότι θα αμφισβητηθεί στο εσωτερικό των Τόρις. Ο Κάμερον βρίσκεται εδώ και δύο χρόνια με την πλάτη στον τοίχο, στο εσωτερικό του κόμματός του, και σε μια διαρκή μάχη για να μην εκδηλωθεί μια αντιευρωπαϊκή ανταρσία. Οι φωνές όμως που ζητούν Brexit, στον πυρήνα του κόμματος των Συντηρητικών, είναι δυνατές.
Ν. Φάρατζ:Με κομμένα «φτερά» αλλά και σημαντικά ποσοστά
Το εθνικιστικό Ukip έχει χάσει τη δυναμική που κατέκτησε μετά τη νίκη στις ευρωεκλογές, παρ’ όλα αυτά πολλές δημοσκοπήσεις τού δίνουν ποσοστά από 10% έως 15%, που μπορούν επίσης να τον οδηγήσουν στη συμμετοχή ενός ευρέος συνασπισμού. Ο Φάρατζ, στην προσπάθειά του να αλιεύσει τις ψήφους των Τόρις, έχει χαμηλώσει τους τόνους σε ό,τι αφορά τους μετανάστες. Ζητά «καλύτερη ποιότητα» μεταναστών, επαναλαμβάνοντας το αίτημα να ανακτήσει η Βρετανία τον έλεγχο των συνόρων της «από τις Βρυξέλλες». Οι Συντηρητικοί, που προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν τις διαρροές προς το Ukip, κατηγορούν τον Φάρατζ για ανακολουθίες στη μεταναστευτική πολιτική. Πρόσφατη δημοσκόπηση εκτίμησε την εκλογική δύναμη του κόμματος στο 14%, πέντε μονάδες κάτω από το απόγειο της περασμένης άνοιξης. Ο ίδιος δηλώνει ότι, αν δεν εκλεγεί στη Βουλή των Κοινοτήτων, θα φύγει από την ηγεσία του αντιευρωπαϊκού κόμματος της Βρετανίας. Ο Φάρατζ, που είναι ευρωβουλευτής από το 1999, έχει μεγάλες πιθανότητες να κερδίσει την έδρα που διεκδικεί στο Νότιο Τάνετ της Νότιας Αγγλίας. Τη συγκεκριμένη έδρα κατέχουν οι Συντηρητικοί τα 117 από τα τελευταία 130 χρόνια, παρ’ όλα αυτά οι δημοσκοπήσεις δίνουν μεγάλες πιθανότητες στον ηγέτη των αντιευρωπαϊστών.
Πανακριβό μου Brexit
Μια μεγάλη μερίδα των Βρετανών έχει πειστεί ότι μπορούν και μόνοι τους… ενώ οι περισσότεροι πιστεύουν ότι υπό όλες τις συνθήκες θα πρέπει να υπάρξει επαναδιαπραγμάτευση των σχέσεων με τις Βρυξέλλες. Ο Ντέιβιντ Κάμερον έχει υποσχεθεί διεξαγωγή δημοψηφίσματος έως τα τέλη του 2017 για το αν η χώρα θα συνεχίσει να είναι μέλος. Ο Εντ Μίλιμπαντ θεωρεί τις προτάσεις για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος ριψοκίνδυνες και επιζήμιες για τις βρετανικές επιχειρήσεις. Ο Μίλιμπαντ προειδοποιεί ότι η δέσμευση του Κάμερον να προχωρήσει σε δημοψήφισμα για την παραμονή ή μη της χώρας στην Ε.Ε. θα βυθίσει τις επιχειρήσεις σε χάος για δύο χρόνια. Ομως ορισμένοι εκπρόσωποι της επιχειρηματικής κοινότητας κατηγορούν τον Μίλιμπαντ ότι δαιμονοποιεί τις μεγάλες επιχειρήσεις και εκφράζουν φόβους ότι τα σχέδιά του για μία πιο επεμβατική προσέγγιση αναφορικά με τις ρυθμίσεις στον ενεργειακό και τον τραπεζικό τομέα κινδυνεύουν να καταστήσουν τη Βρετανία λιγότερο ελκυστική στους επενδυτές.
Μια έξοδος της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση πιθανόν να κοστίσει πολύ ακριβά στη χώρα αλλά και στους εταίρους της, ορισμένοι από τους οποίους, όπως η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο και το Βέλγιο, θα χάσουν περισσότερα σε σχέση με τους άλλους, εκτιμά το Ιδρυμα Bertelsmann.
Μείωση εξαγωγών
Εάν η Βρετανία αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ενωση το 2018, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των εξαγωγών της χώρας, ενώ οι εισαγωγές θα γίνουν ακριβότερες. Ανάλογα με την έκταση της απομόνωσης στις εμπορικές συναλλαγές, το κατά κεφαλήν πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν θα μειωθεί από 0,6% έως 3% μέχρι το 2030, σε σχέση με τις τιμές του δείκτη που θα ίσχυαν αν η χώρα παρέμενε στην Ε.Ε. Εάν ληφθούν υπόψη οι δυναμικές συνέπειες της οικονομικής ολοκλήρωσης στις επενδύσεις και την καινοτομία, οι απώλειες του ΑΕΠ μπορεί να φτάσουν και το 14%. Η εξοικονόμηση που θα μπορούσε να κάνει το Λονδίνο μη συνεισφέροντας πλέον στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό δεν θα αντιστάθμιζε με κανέναν τρόπο τα διαφυγόντα κέρδη, προειδοποιούν οι συντάκτες της μελέτης.
Στέλλα Θεοδώρου
