Επιδοτήσεις από 40% έως 75% για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών – Οι πέντε εισοδηματικές κατηγορίες και το κλιμακωτό ποσοστό της κρατικής ενίσχυσης
Αιτήσεις στον νέο κύκλο του «Εξοικονομώ» μπορούν να υποβάλουν από σήμερα οι ενδιαφερόμενοι, καθώς ανοίγει η ηλεκτρονική πλατφόρμα.
- Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο
Η αξιολόγηση των αιτήσεων θα γίνεται βάσει ενεργειακών, οικονομικών και κοινωνικών κριτηρίων, ενώ ως κριτήριο ένταξης παραμένει η υποχρέωση της ενεργειακής αναβάθμισης κατά τρεις κλάσεις. Το ποσοστό επιδότησης ανέρχεται από 40% έως και 75% (ανάλογα με το εισόδημα) και το υπόλοιπο της συμμετοχής θα μπορεί να καλύπτεται και μέσω δανεισμού.
Οπως στο «Εξοικονομώ 2022», έτσι και στο «Εξοικονομώ 2023» δεν ισχύει η χρονική προτεραιότητα ως διαδικασία για την ένταξη στο πρόγραμμα, που προκάλεσε τεράστια προβλήματα σε όλους τους κύκλους του «Εξοικονομώ». Οι ενδιαφερόμενοι θα έχουν στη διάθεσή τους τρεις μήνες, καθώς η ψηφιακή πλατφόρμα https://exoikonomo2023.gov.gr θα παραμείνει ανοικτή έως και τις 15 Σεπτεμβρίου. Το πρόγραμμα αφορά την ενεργειακή αναβάθμιση είτε μονοκατοικιών είτε μεμονωμένων διαμερισμάτων, όχι όμως και πολυκατοικιών (για τους κοινόχρηστους χώρους τους), οι οποίες μένουν εκτός προγράμματος.
Με συνολικό προϋπολογισμό 300.000.000 ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης το πρόγραμμα παρέχει επιδοτήσεις από 40% έως 75% για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών. Διατηρείται ο στόχος για εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας πάνω από 30% για κάθε κατοικία και για την άνοδο τριών ενεργειακών κλάσεων μετά τις παρεμβάσεις του προγράμματος, όπως και η υποβολή αιτήσεων χωρίς χρονική προτεραιότητα ταυτόχρονα σε όλη την επικράτεια.
Σύμφωνα με τον οδηγό του προγράμματος, τα ανώτατα όρια επιλέξιμων παρεμβάσεων αναθεωρούνται περίπου κατά 10%, λόγω των ανατιμήσεων των υλικών. Ειδικότερα, ο ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός παρεμβάσεων (με ΦΠΑ) ανά αίτηση ωφελουμένου δεν μπορεί να υπερβαίνει: α) το γινόμενο του 1,10 ευρώ (από 1 ευρώ στο «Εξοικονομώ 2021») επί το σύνολο της εκτιμώμενης ετήσιας εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας (kWh), όπως προκύπτει από το Α’ Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης, β) το γινόμενο του 220 ευρώ (από 200 ευρώ στο «Εξοικονομώ 2021») επί την επιφάνεια κύριων χώρων, όπως αυτή προκύπτει από το έντυπο Ε9, γ) τα 28.000 ευρώ (από 22.500 ευρώ στο «Εξοικονομώ 2021»).
Ελαφρώς αυξημένα είναι και τα ανώτατα όρια επιλέξιμων δαπανών ανά κατηγορία δαπάνης ή ενεργειακών χαρακτηριστικών. Για παράδειγμα, για ενεργειακούς υαλοπίνακες (χωρίς πλαίσιο) το όριο ορίστηκε στα 130 ευρώ (από 120 ευρώ), για θερμομόνωση εξωτερικής τοιχοποιίας στα 57 ευρώ (από 52 ευρώ), για το σύστημα καυστήρα λέβητα φυσικού αερίου στα 3.190 με 22.500 ευρώ (από 2.900 με 23.900 ευρώ), για ηλιακό θερμοσίφωνα στα 1.265 με 1.595 ευρώ (από 1.150 με 1.450 ευρώ) κ.λπ.
Οι δικαιούχοι χωρίζονται σε πέντε εισοδηματικές κατηγορίες και το ποσοστό της επιδότησης είναι κλιμακωτό, ανάλογα με την εισοδηματική κατηγορία στην οποία κατατάσσεται ο καθένας.
Αναλυτικά:
• Για ατομικό εισόδημα έως 5.000 ευρώ και οικογενειακό έως 10.000 ευρώ, το ποσοστό φθάνει το 75%.
• Από 5.000 έως 10.000 ευρώ ατομικό και από 10.000 έως 20.000 οικογενειακό, το ποσοστό είναι 70%.
• Από 10.000 έως 20.000 ευρώ ατομικό και από 20.000 έως 30.000 ευρώ οικογενειακό, οι παρεμβάσεις επιδοτούνται σε ποσοστό 55%.
• Από 20.000 έως 30.000 ευρώ ατομικό και από 30.000 έως 40.000 ευρώ οικογενειακό, το ποσοστό ορίζεται στο 45%.
• Από 30.000 και πάνω ατομικό και από 40.000 και άνω οικογενειακό, το ποσοστό είναι 40%.
Σε περίπτωση που η χρήση κατοικίας γίνεται από πρόσωπο διαφορετικό από τον αιτούντα (δωρεάν παραχώρηση / ενοικίαση), το ποσοστό επιχορήγησης κυμαίνεται από 40% έως 65%. Κατά την αξιολόγηση των αιτήσεων θα ισχύουν κοινωνικά κριτήρια για ΑμεΑ, πολυτέκνους και μονογονεϊκές οικογένειες, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 21% του ποσοστού μοριοδότησης. Επίσης, διατηρείται το κριτήριο των βαθμοημερών, με το οποίο λαμβάνονται υπόψη οι κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε περιοχή.
Με δεδομένο ότι όλη η διαδικασία διεκπεραιώνεται ηλεκτρονικά, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει οπωσδήποτε να διαθέτουν κωδικούς πρόσβασης στην εφαρμογή TAXISnet.
Κύριες κατοικίες
Οι κατοικίες που θα επιλεγούν για υπαγωγή θα πρέπει να υφίστανται νόμιμα, να μην έχουν κριθεί κατεδαφιστέες, να χρησιμοποιούνται ως κύριες κατοικίες, να έχουν καταταχθεί βάσει του Α’ Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (Α’ ΠΕΑ) σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Γ’ και να μην είναι επιλέξιμες με χρήση βραχυχρόνιας μίσθωσης (τύπου Airbnb). Για τη νομιμότητα της κατοικίας ο αιτών θα πρέπει να προσκομίσει τα νομιμοποιητικά έγγραφα. Σε περίπτωση πρόσφατης απόκτησης (απόκτηση για πρώτη φορά εμπράγματου δικαιώματος επί του ακινήτου μετά τις 31/12/2021), θα πρέπει να έχει προηγηθεί η καταχώριση/τροποποίηση των στοιχείων στη δήλωση του Ε9.
Σε περίπτωση που στα φορολογικά στοιχεία του αιτούντα υπάρχουν εκκρεμότητες στην εκκαθάριση της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (Ε1) ή στη δήλωση των στοιχείων ακινήτων (Ε9), θα πρέπει να διευθετηθούν πριν από την υποβολή της αίτησης. Στα έντυπα φορολογίας, μίσθωσης ακινήτων και περιουσιακής κατάστασης θα πρέπει να αναγράφεται ορθά ο αριθμός παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Αν υπάρχουν περισσότεροι δικαιούχοι εμπράγματων δικαιωμάτων στο ακίνητο, θα πρέπει να έχει εξασφαλιστεί η συναίνεση των συγκυρίων και να αναγράφεται ορθά ο αριθμός παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στη δήλωση Ε9.
Ποιοι έχουν δικαίωμα συμμετοχής και για ποιες παρεμβάσεις μπορούν οι ωφελούμενοι να λάβουν χρηματοδότηση
Δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα έχουν φυσικά πρόσωπα που διατηρούν εμπράγματο δικαίωμα (πλήρης κυριότητα / επικαρπία / ψιλή κυριότητα) σε επιλέξιμη κατοικία. Για κάθε επιλέξιμο φυσικό πρόσωπο είναι δυνατή η υποβολή μόνο μίας αίτησης. Δεν έχει δικαίωμα υποβολής στο νέο πρόγραμμα κατοικία με ενεργή αίτηση σε κάποιο από τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον ΙΙ», «Εξοικονομώ – Αυτονομώ», «Εξοικονομώ 2021» και «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω για νέους».
Μέσω του «Εξοικονομώ 2023» οι ωφελούμενοι μπορούν να λάβουν χρηματοδότηση για μία σειρά από παρεμβάσεις. Συγκεκριμένα, επιλέξιμες είναι οι εξής: 1) αντικατάσταση κουφωμάτων, 2) τοποθέτηση/αναβάθμιση θερμομόνωσης, 3) αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης/ψύξης, μεταξύ των οποίων η εγκατάσταση νέου ή αντικατάσταση υφιστάμενου συστήματος θέρμανσης με νέο σύστημα βιομάζας/αντλίας θερμότητας και η αντικατάσταση υφιστάμενου συστήματος θέρμανσης (συμβατικών υγρών ή στερεών καυσίμων) με νέο σύστημα φυσικού αερίου/υγραερίου, 4) σύστημα ζεστού νερού με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, 5) λοιπές παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας (εγκατάσταση έξυπνου συστήματος διαχείρισης smart home), 6) έξυπνα συστήματα διαχείρισης ηλεκτρικών φορτίων, 7) έξυπνα συστήματα ελέγχου της θέρμανσης/ψύξης και 8) έξυπνα συστήματα απομακρυσμένου ελέγχου και παρακολούθησης.
Οι προδιαγραφές που πρέπει να έχουν οι επιλέξιμες παρεμβάσεις στα κουφώματα, στη θερμομόνωση, στα συστήματα θέρμανσης ψύξης, στα συστήματα χρήσης ζεστού νερού με χρήση ΑΠΕ και τα «έξυπνα» συστήματα εξοικονόμησης για την επιδότηση του «Εξοικονομώ 2023» περιγράφονται αναλυτικά στον οδηγό του προγράμματος, στον οποίο αναφέρονται και οι περιπτώσεις που αποκλείονται από την επιδότηση.
Ως ημερομηνία έναρξης επιλεξιμότητας δαπανών ορίζεται η 1η Φεβρουαρίου 2020. Δεν θα είναι επιλέξιμα έργα τα οποία, βάσει των προσκομιζόμενων παραστατικών δαπάνης, είτε έχουν ολοκληρωθεί ως προς το φυσικό αντικείμενο είτε έχουν εκτελεστεί πλήρως έως και την ημερομηνία υποβολής της αίτησης.
Το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) θα πρέπει να έχει εκδοθεί από την 1η Φεβρουαρίου 2020 κι έπειτα. Στο πλαίσιο των απαιτήσεων του προγράμματος γίνονται δεκτά ΠΕΑ που έχουν εκδοθεί μετά τις 27/11/2017 και πριν από την 1η/2/2020, καθώς και μελέτες και εγκρίσεις εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας που έχουν εκδοθεί πριν από την 1η /2/2020, η δαπάνη τους όμως δεν είναι επιλέξιμη από το πρόγραμμα.
Με δάνειο ή ιδιωτικά κεφάλαια
Βασική προϋπόθεση και κομβικό σημείο ελέγχου των πόρων του προγράμματος αποτελεί η δήλωση του χρηματοδοτικού σχήματος. Οι ωφελούμενοι με εγκεκριμένες αιτήσεις στους οριστικούς πίνακες θα πρέπει να δηλώνουν το χρηματοδοτικό σχήμα (ίδια κεφάλαια, δάνειο) με το οποίο επιθυμούν να υπαχθούν στο «Εξοικονομώ 2023». Η επιλογή ίδιων κεφαλαίων είναι αμετάκλητη και δεν μπορεί να αλλάξει στη συνέχεια.
Η επιλογή δανείου επιτρέπεται να αλλάξει σε επιλογή ίδιων κεφαλαίων κατά το στάδιο αίτησης δανείου και πριν από τη μετάβαση της αίτησης «προς υπαγωγή». Αιτήσεις με ίδια κεφάλαια οδηγούνται άμεσα προς υπαγωγή, ενώ όσες χρηματοδοτηθούν με δάνειο λαμβάνουν προθεσμία 120 ημερών, άνευ δικαιώματος παράτασης, για την έναρξη και την ολοκλήρωση της διαδικασίας δανειοδότησης.
Τα δικαιολογητικά που πρέπει να έχουν οι ενδιαφερόμενοι
Για την υποβολή της αίτησης ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να προσκομίσει μία σειρά από δικαιολογητικά. Μεταξύ άλλων, είναι απαραίτητα τα εξής:
1 Οικοδομική άδεια ή και άλλο αντίστοιχο, πρόσθετο νομιμοποιητικό έγγραφο (όπως υπαγωγή της δηλούμενης κατασκευής ή χρήσης σε νόμο τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών). Σε περίπτωση που υπάρχουν εκκρεμότητες νομιμοποίησης/τακτοποίησης στο ακίνητο, η αρχική δήλωση υπαγωγής σε νόμο τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών θα πρέπει να έχει γίνει πριν από την υποβολή της αίτησης στο πρόγραμμα. Μεταγενέστερη δήλωση, από την υποβολή αίτησης στο πρόγραμμα, για υπαγωγή σε νόμο τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών δύναται να υποβληθεί σε περίπτωση απόκλισης της ωφέλιμης επιφάνειας του ακινήτου μέχρι του ορίου των επτά τετραγωνικών μέτρων, προκειμένου οι ενεργειακές παρεμβάσεις να είναι σύμφωνες με την κείμενη νομοθεσία. Σε κάθε περίπτωση πριν από την τελική εκταμίευση της επιχορήγησης του έργου θα πρέπει να έχει προσκομιστεί η βεβαίωση περαίωσης της υπαγωγής περί τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών, όπου και θα προκύπτει η εξόφληση του συνόλου του ενιαίου ειδικού προστίμου του ακινήτου.
2 Αντίγραφο λογαριασμού παροχής ηλεκτρικού ρεύματος.
3 Εάν η διεύθυνση που αναγράφεται στα δικαιολογητικά που προσκομίζονται δεν ταυτίζεται με τη σημερινή διεύθυνση του ακινήτου, απαιτείται επιπλέον η προσκόμιση βεβαίωσης από τον οικείο ΟΤΑ, από την οποία να προκύπτει η ταυτοποίηση του ακινήτου.
4 Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (Α’ ΠΕΑ).
5 Φωτογραφική αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης των τμημάτων και επιφανειών του ακινήτου στα οποία προτείνονται παρεμβάσεις.
6 Σε περίπτωση που η κατοικία είτε ενοικιάζεται είτε παραχωρείται δωρεάν, υποβάλλεται από τον αιτούντα (πλήρη κύριο/επικαρπωτή) και τους τυχόν λοιπούς συγκυρίους δήλωση συμμόρφωσης με τον κανονισμό De Minimis.
7 Στην περίπτωση που ο αιτών δεν είχε εμπράγματο δικαίωμα επί του ακινήτου και για πρώτη φορά αποκτήθηκε τέτοιο δικαίωμα μετά τις 31/12/2021 (πρόσφατη απόκτηση ακινήτου), υποβάλλονται επιπρόσθετα: α) Ο τίτλος ιδιοκτησίας. β) Το πιστοποιητικό μετεγγραφής από το αρμόδιο υποθηκοφυλακείο ή το πιστοποιητικό καταχώρισής του στα κτηματολογικά φύλλα του οικείου Κτηματολογικού Γραφείου. γ) Υπεύθυνη δήλωση ν. 1599/1986 του αιτούντος, όπου δηλώνεται ότι το ακίνητο θα χρησιμοποιηθεί ως κύρια κατοικία είτε από τον ίδιο είτε από τρίτο πρόσωπο, δηλώνοντας, επίσης, το ονοματεπώνυμο και τον ΑΦΜ του προσώπου αυτού. Επισημαίνεται ότι για την υποβολή αίτησης θα πρέπει να προηγηθεί η καταχώριση-τροποποίηση της δήλωσης στοιχείων ακινήτων Ε9.
Ολα τα δικαιολογητικά θα πρέπει να είναι σε ισχύ κατά την υποβολή της αίτησης. Πλέον των ανωτέρω, χρησιμοποιούνται για ηλεκτρονικές διασταυρώσεις κατά περίπτωση δεδομένα από τα φορολογικά στοιχεία του αιτούντος (έντυπα φορολογίας Ε1, Ε2, Ε9). Επισημαίνεται ότι κατά την υποβολή της αίτησης η απόκλιση μεταξύ της επιφάνειας κύριων χώρων, βάσει της δήλωσης στοιχείων ακινήτων Ε9 και της ωφέλιμης επιφάνειας Α’ ΠΕΑ, δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 7 m². Μετά την υποβολή της αίτησης, και μόνο στις περιπτώσεις όπου απαιτηθεί, υποβάλλεται ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου/διηρημένης ιδιοκτησίας. Η επιφάνεια κυρίων χώρων της ΗΤΚ πρέπει να είναι μεγαλύτερη ή ίση από το μικρότερο μέγεθος μεταξύ της ωφέλιμης επιφάνειας Α’ ΠΕΑ και της επιφάνειας κύριων χώρων, βάσει της δήλωσης στοιχείων Ακινήτων Ε9, με αποδεκτή απόκλιση μετρήσεων έως 2%.
